Nuôi đà điểu: Không khó!

Chúng tôi đến trại đà điểu thuộc Trung tâm nghiên cứu gia cầm- Viện chăn nuôi quốc gia (Tản Lĩnh, Ba Vì, Hà Tây) ngay sau khi có công bố hết dịch cúm gia cầm trên toàn quốc. Ông Bạch Mạnh Điều - Trại trưởng tâm sự: “Bây giờ mới tạm yên tâm một chút, suốt thời gian dịch cán bộ công nhân viên của trại mất ăn mất ngủ vì lo. Trong trại cả lớn lẫn bé gần 600 con đà điểu chứ đâu có ít. Cũng may một phần vì đà điểu là loại gia cầm có sức đề kháng tốt với lại công tác phòng dịch ở đây được thực hiện nghiêm ngặt nên đã không xảy ra sự cố đáng tiếc”. Được biết Trại đà điểu- Trung tâm nghiên cứu gia cầm là nơi đầu tiên du nhập giống đà điểu về nuôi. Hiện tại đây cũng là trại có số lượng đà điểu lớn nhất cả nước và là nơi duy nhất cung cấp đà điểu giống.

Hành trình đà điểu vào Việt Nam

Năm 1995 hai quả trứng đà điểu đầu tiên mang từ Mỹ về đã được trại ấp thử nghiệm thành công cho ra đời 2 con. Nhưng phải đến năm 1997 mới thực sự đánh dấu sự du nhập của đà điểu vào Việt Nam bằng việc trại được giao ấp 100 quả trứng do Phó Thủ tướng Nguyễn Công tạn mang từ Zimbabue về, tỉ lệ nở đạt trên 50%. Tiếp đó đến năm 1998 Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã phê duyệt dự án nhập 150 con đà điểu từ Australia. Lúc đầu đã có người bảo: Việt Nam là đất nước có khí hậu nhiệt đới, nhập làm gì giống đà điểu vốn chỉ thích nghi với khí hậu khô nóng.

Quả thực do chưa có kinh nghiệm, 150 con giống nhập đầu tiên về đã gặp phải sự cố. Có một chuyện khá khôi hài là Trạm phải mời bác sĩ về bó bột cho đà điểu. Sở dĩ như vậy là do các cán bộ nghiên cứu ở đây chưa nắm được chế độ dinh dưỡng cũng như cơ chế vận động của đà điểu, cho chúng ăn quá nhiều chất đạm trong khi đó phạm vi nhốt lại hẹp dẫn đến tình trạng trọng lượng cơ thể tăng nhanh mà xương lại phát triển chậm. Để khắc phục, trại nghĩ ra phương pháp có một không hai là đóng giá đỡ phần thân của đà điểu. Từ những sự cố ban đầu đó, sau một thời gian tìm tòi nghiên cứu đến nay trung tâm đã phát triển đàn đà điểu lên trên 500 con thậm chí lúc cao điểm lên đến 1000 con với bốn dòng: Blu, Black, Australia, Zimbabue. Không những đà điểu của trại có tốc độ sinh trưởng ngang bằng với các nước có truyền thống nuôi đà điểu như Nam Phi, Australia (10kg/tháng) ..mà trại còn thành công trong việc nuôi đà điểu sinh sản. Hiện tại trại có trên 100 con đà điểu mái. Trại đã đầu tư trên 500 triệu để mua hai máy ấp trứng, dự kiến năm nay sẽ cho ấp nở khoảng 2000 con giống bố mẹ”.

Nghề mới?

Ở một số nước châu Phi, thậm chí các nước châu Á như Trung Quốc, Thái Lan, đà điều đã trở thành loại vật nuôi có giá trị kinh tế cao. Còn ở nước ta mới chỉ trong gian đoạn thử nghiệm. Tuy nhiên theo ông Phùng Đức Tiến- Giám đốc trung tâm giống gia cầm Thuỵ Phương- người đã có nhiều năm gắn bó với trại đà điểu: Nếu biết đầu tư khai thác đúng mức đây sẽ là ngành mang lại lợi nhuận không nhỏ. Đà điểu là loại vật sống ở các vùng sa mạc nhưng do biên độ sống cao, nó có thể sống trong môi trường thời tiết giao động từ –300C- 410C nên hoàn toàn có thể nuôi theo hướng sản xuất hàng hoá với quy mô lớn ở Việt Nam. Thức ăn của đà điểu cũng đơn giản, chế biến được ở trong nước. Lúc đà điểu còn nhỏ cho ăn cám viên của gà, lớn thì cho ăn cám viên trộn với ngô, thóc và cho ăn kèm thêm rau. Tuy nhiên do là giống chim chạy nên đà điểu cần diện tích chuồng trại lớn, chiều dài tối thiểu phải đạt 70m. Lợi thế của đà điểu so với các loại gia cầm khác là có khả năng sản suất thịt cao. Lấy ví dụ một con đà điểu mái một năm có thể cho 20 con giống, sau một năm tiếp theo 20 con giống đó sẽ cho khoảng 2 tấn thịt. Hơn nữa thịt đà điểu giàu chất đạm nhưng lại ít hàm lượng choletteron.

Còn Ông Đặng Quang Huy- Cán bộ kĩ thuật của trại, người đã có nhiều thời gian tìm hiểu về đà điểu tại Nam Phi- quê hương của đà điểu thì phân tích giá trị kinh tế trên 1 con đà điểu cho chúng tôi: “Đối với các nước có ngành chăn nuôi đà điểu phát triển, để phân tích giá trị kinh tế trên một con đà điểu có thể nói một cách ngắn gọn: không có gì bỏ đi. Chẳng hạn ở Nam Phi da đà điểuđược coi là giá trị nhất, nó chiếm 60% gía trị con đà điểu. Một bộ gia đà điểu giá khoảng 400USD, xếp trên cả da cá sấu. Thịt đà điểu giá 30USD/kg. Lông của đà điểu rất có giá trị, nó dùng làm chổi quét bụi sử dụng trong các ngành công nghiệp chính xác vì có khả năng cách điện. Mỡ đà điểu được sử dụng trong ngành mỹ phẩm. Ngoài ra vỏ trứng, lông được sử dụng làm các sản phẩm mỹ nghệ...”.

Trên thực tế cũng đã có một số hộ gia đình ở nước ta đầu tư nuôi đà điểu nhưng hiệu quả kinh tế chưa cao. Ông Tiếnnói với chúng tôi rằng: “Nuôi đà điểu không quá khó nhưng phải khẳng định đây không phải là “con xoá đói giảm nghèo” bởi kinh phí đầu tư nuôi đà điểu lớn. Hiện nay giá một con đà điểu giống nặng từ 19- 22kg (khoảng 3 tháng tuổi) trại bán ra là 2,5- 2,7 triệu đồng. Chi phí chăm sóckhoảng 1,8 triệu đồng/ năm... Được cái đà điểu là loại có tốc độ phát triển nhanh, sau một năm nó có thể đạt trọng lượng 1- 1,2 tạ, nếu nuôi giết mổ, sau một năm cũng là thời điểm thích hợp nhất. Giá đà điểu vào thời điểm hiện tại là 65.000 đồng/ kg hơi. Nếu làm bài toán kinh tế thì một con đà điểu cũng cho lãi khoảng 2 triệu nhưng đầu tư với quy mô sản xuất lớn lợi nhuận sẽ cao hơn. Còn nếu nuôi lấy giống thì đầu tư cho một con mái lên đến trên 20 triệu đồng. Thông thường một con mái nuôi từ lúc mới nở đến lúc đẻ là 22 tháng. Năm đầu tiên đà điểu chỉ đẻ được khoảng 13- 15 quả/ năm, sau hai năm thì sẽ đạt 45- 60 quả/ năm. Khi phát triển nuôi đại trà chắc chắn gía thành con giống sẽ giảm xuống”.

Ông Hoàng Văn Lộc- Trưởng Phòng nghiên cứu gia cầm- Viện chăn nuôi cho biết: “Qua khảo sát chúng tôi thấy khu vực miền Trung là nơi thuận lợi nhất cho việc nuôi đà điểu bởi ở đây độ ẩm không khí thấp, nhiệt độ cao lại có những dải cát trắng dài rất phù hợp với đà điểu. Trong thời gian tới chúng tôi dự định sẽ cho phát triển đàn đà điểu vào miền Nam và miền Trung”.

Được biếtthịt đà điểu vẫn chưa phổ biến ở Việt Nam một phần do giá của nó còn cao so với thu nhập của người dân, khoảng 200 nghìn đồng/ kg, phần khác vì chúng ta chưa phát triển được đàn nuôi, hiện tại trại đà điểu của trung tâm nghiên cứu gia cầm- Viện chăn nuôi quốc gia vẫn chiếm số lượngchủ yếu. Nhưng chức năng chính của trại là nghiên cứu chuyển giao chứ không phải là sản xuất.

Nhận thấy giá trị kinh tế từ con đà điểu gần đây đã có một số công ty đầu tư vào việc nuôi đà điểunhư: Cty Mê Kông(Long Xuyên) đầu tư dự án nuôi 700 con mái sinh sản, Cty TNHH Minh Đức (Đà Nẵng) đầu tư nuôi 130 con và đặc biệt Tổng Cty Khánh Việt (Khánh Hoà) đã đầu tư nuôi gần 1000 con. Sắp tới với sự giúp đỡ về giống, công nghệ của Trung tâm nghiên cứu gia cầm, TCty sẽ đầu tư 600 tỉ cho dự án phát triển đàn đà điểu ở ven biển miền trung quy mô 6000- 7000 con mái sinh sản. Dự án bao gồm nhà máy chế biến thức ăn cho gia cầm, nhà máy chế biến da, nhà máy chế biến thực phẩm.

Trên đường rời trại đà điểu, ông Tiến tâm sự với tôi: “Hy vọng với sự quan tâm đầu đúng mức, trong những năm tới nuôi đà điểu sẽ trở thành một một hướng đi mới tạo đà cho việc chuyển đổi cơ cấu vật nuôi, mang lại giá trị kinh tế cao”. Còn tôi lại mong một ngày không xa trong thực đơn các món ăn Việt Nam sẽ có thêm các món ăn chế biến từ thịt đà điểu. Có thể lắm chứ!

Đông Hưng