Nữ họa sĩ giảng viên Tạ Phương Thảo

Sen, cúc, đào, hải đường, láng, thiết mộc lan...tinh khiết, sang trọng trong những chiếc bình gốm cổ, rồi những loại rau quả như su hào, cà tím, ớt, cà rốt đặt bên cạnh chiếc ấm đất, đèn dầu trên chiếc chõng tre dân dã trông thật ngon mắt..., những tĩnh vật rất gần gũi quen thuộc trong cuộc sống hiện lên trên tranh nữ họa sĩ Tạ Phương Thảo với một phong cách riêng đã định hình.

Đi theo hiện thực, nhưng đường nét, mảng màu và hòa sắc trong tranh chị mang tính cách điệu trang trí cao, đầy ắp những họa tiết được biến tấu uyển chuyển và sáng tạo từ vốn cổ dân tộc. Có lẽ chính điều này đã làm cho các tác phẩm của chị có một sự hòa hợp tinh tế giữa truyền thống và hiện đại.

Một khóm hoa tướng quân nếu vẽ tả thực hoàn toàn thì có chăng là sự tác động của ánh sáng làm thay đổi độ đậm nhạt của sắc tím hồng. Nhưng trong tranh của họa sĩ Tạ Phương Thảo, những đường nét cách điệu đã đưa đẩy những cành lá mềm mại hơn, uốn mình như đang nhún nhảy. Hòa sắc của những trắng, hồng, tím, lam, xanh lục vô cùng phong phú, khiến người xem ngỡ ngàng nhận ra một vẻ đẹp khác của loài hoa từ núi rừng. Chị say sưa tìm kiếm những vẻ đẹp từ thiên nhiên quanh mình, trong vườn nhà, từ những chuyến đi. Bên cạnh tranh tĩnh vật chị hay vẽ các thiếu nữ áo dài, mẹ bồng con, các em bé với đôi mắt mở to trong sáng, những cô gái dân tộc thêu thổ cẩm hay đang cho con bú, những cô thôn nữ với gánh rau quả...Tình cảm yêu thương và sự đồng cảm tràn đầy trong các tác phẩm. Ngồi vẽ mải miết hàng giờ để tìm kiếm những cách thể hiện mới trên lụa và sơn mài, chị ngày càng chiêm nghiệm và phát triển sâu hơn những điều mình đã nghiên cứu và giảng dạy cho sinh viên trong 26 năm qua tại trường cao đẳng Nhạc họa Trung ương.

Họa sĩ Tạ Phương Thảo có một niềm hạnh phúc lớn mà ít đồng nghiệp có được đó là chị sinh ra và sống trong một gia đình hội họa. Chị là con gái cố họa sĩ Tạ Thúc Bình, con dâu của họa sĩ Phạm Viết Song. Chồng chị và cũng là đồng nghiệp - họa sĩ Phạm Viết Hồng Lam thường hay động viên và khuyến khích chị làm việc. Cả hai họa sĩ cùng có một niềm say mê chung - đó là tìm hiểu và khai thác những nét đẹp từ vốn cổ dân tộc, từ tranh dân gian, từ những họa tiết cổ trong điêu khắc đình chùa. Là chủ nhiệm bộ môn trang trí khoa Mỹ thuật trường cao đẳng Nhạc họa Trung ương, họa sĩ Tạ Phương Thảo đã dành rất nhiều thời gian để nghiên cứu và viết giáo trình cho bộ môn này. Đầu năm nay, Nhà xuất bản Đại học Sư phạm mới ấn hành cuốn Giáo trình Trang trí (tập 1) dày hơn 200 trang do chị biên soạn với rất nhiều minh họa phong phú được chị sưu tập và chọn lọc. Cuốn sách chính là những đúc kết kinh nghiệm lâu năm trong quá trình giảng dạy của tác giả.

Từ nhiều năm trước, chị đã có những cuốn sách rất đỗi quen thuộc với sinh viên mỹ thuật như cuốn Ký họa và bố cục, Tập bài giảng bộ môn trang trí. Cách viết tỉ mỉ và khoa học: lý thuyết luôn đi kèm với những minh họa thực tế sống động mang tính thuyết phục cao, giúp sinh viên hiểu nhanh để ứng dụng vào thực hành. Chị đã cùng sinh viên đi thực tế tại hầu hết các đình chùa Bắc Bộ như chùa Phật Tích, Bút Tháp, Thổ Hà, chùa Đàm, chùa Keo...

Trong sách có đoạn chị viết: “Chúng ta hãy thử xem từ một bông sen, ông cha ta đã sáng tạo ra những bông hoa mang tính cách điệu điển hình không gì có thể thay đổi được. Những nét hoa văn trang trí trên gỗ hay trên đá, nét rất khỏe, nhưng nhìn thấy mềm mại, thanh thoát, những mảng cong tạo khéo léo, chỗ cong vừa, cong ít, rất vừa độ, khiến hoa khắc trên đá gần với hoa thật mà lại được nâng lên rất xa với thật, nó tinh lọc, gọt giũa tất cả những nét đặc trưng, lắng đọng nhất của hiện thực khiến nó trở nên gần gũi, thân quen với tất cả mọi người...”. Những lời phân tích thủ thỉ nhẹ nhàng như vậy dẫn dắt sinh viên đi đến sự hiểu và yêu cái đẹp, sự tài hoa, óc sáng tạo của cha ông ta.

Chị dạy học bằng sự nhiệt tình và lòng yêu nghề. Vừa miệt mài dạy, vừa miệt mài vẽ, chị muốn những lời giảng của mình có sức thuyết phục bằng chính công việc sáng tạo của cá nhân họa sĩ.

Tình cảm dịu dàng của người mẹ, người vợ, những mong mỏi thiết tha truyền kiến thức cho học sinh, niềm say mê vốn cổ dân tộc và những nét đẹp từ thiên nhiên cuộc sống...tất cả hòa quyện trong con người họa sĩ Tạ Phương Thảo và tạo nên một phong cách riêng không trộn lẫn trên tranh chị: nhẹ nhàng và sâu lắng, đậm chất dân gian và hiện đại.

HNM