“Nóng” chuyện lạm thu học phí, lệ phí

Báo cáo kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri gửi đến kỳ họp thứ 8, 9 QH khóa XII của Ban Dân nguyện nêu rõ, việc các cơ sở giáo dục thu nhiều khoản đóng góp khác ngoài học phí, lệ phí tuyển sinh không đúng quy định là nội dung được các cử tri tiếp tục kiến nghị nhiều. Báo cáo của UBND 39 tỉnh, TP và kết quả làm việc trực tiếp tại 12 tỉnh, TP cho thấy hiện nay ngoài học phí, lệ phí tuyển sinh, ở các trường phổ thông, nhất là ở TP, thị xã, thị trấn, phụ huynh học sinh phải đóng góp nhiều khoản tiền khác nhau để phục vụ cho các công việc như tăng cường cơ sở vật chất của nhà trường, công tác an ninh, trông giữ xe, vệ sinh trường, lớp học, mua học cụ, đồ chơi… Và các khoản thu, mức thu này cũng khác nhau tùy theo từng vùng miền và địa phương. Theo báo cáo của Bộ GD - ĐT và của một số tỉnh, TP thì việc thu, chi các khoản ngoài học phí, lệ phí là cần thiết nhằm phục vụ nhu cầu học tập, chi phí, đầu tư học tập của người học và yêu cầu tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ người học. Riêng với khoản đóng góp kinh phí hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh cho đến nay chưa có địa phương nào quy định mức cụ thể. Trên thực tế, ở nhiều nơi mức thu kinh phí hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh lại cao hơn gấp nhiều lần so với mức thu học phí. Nhiều cơ sở giáo dục đã lạm dụng quy định về đóng góp tự nguyện để huy động cha mẹ học sinh đóng góp kinh phí xây dựng, sửa chữa trường, lớp học; mua sắm điều hòa, quạt, đèn chống cận, thiết bị học tập, bồi dưỡng, thăm hỏi thầy cô… Nhìn chung, việc thu chi này không được công khai, minh bạch, gây nhiều bức xúc đối với phụ huynh học sinh.

Để khắc phục thực trạng đáng buồn này, Chủ nhiệm UB Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng Đào Trọng Thi đề nghị cần có cơ chế để ban phụ huynh các trường hoạt động độc lập, không chịu ảnh hưởng của nhà trường và phải phản ánh được nguyện vọng, ý chí của đại đa số phụ huynh học sinh. Đối với một số quyết định quan trọng như các khoản thu ngoài quy định nếu cần thiết nên bỏ phiếu kín để bảo đảm khách quan.

Lý giải cho tình trạng lạm thu kéo dài đã lâu nhưng chưa được ngăn chặn hiệu quả, theo đánh giá của Ban Dân nguyện, có nhiều nguyên nhân. Trước hết là việc ban hành văn bản hướng dẫn thi hành Luật Giáo dục chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu của hoạt động quản lý. Đồng thời, chính sách pháp luật cũng còn những điểm chưa thống nhất, việc thực thi chính sách và giải thích chính sách có những độ vênh nhất định. Ban Dân nguyện đã đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ GD-ĐT khẩn trương nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Điều lệ Ban đại diện cha mẹ học sinh ban hành kèm theo Quyết định số 11/2008/QĐ-BGDĐT, nhằm bảo đảm ngăn chặn có hiệu quả tình trạng lạm thu và sử dụng kinh phí hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh vào việc sửa chữa, xây dựng trường, lớp học, mua sắm các trang thiết bị học tập, bồi dưỡng, thăm hỏi thầy, cô giáo. Đồng thời, ban hành văn bản hướng dẫn và tổ chức thực hiện chế độ tăng phụ cấp cho giáo viên mầm non, mẫu giáo, chế độ học bổng đối với học sinh, hỗ trợ đối với giáo viên (kể cả nhà sư) dạy bổ túc chữ Khmer ở các chùa thuộc các tỉnh vùng đồng bằng sông Cửu Long. Chỉ đạo cơ quan có thẩm quyền tiến hành tổng kết thực tiễn việc thu chi học phí, lệ phí tuyển sinh và các khoản đóng góp khác ngoài học phí, trên cơ sở đó nghiên cứu trình QH xem xét, sửa đổi, bổ sung Luật Giáo dục.

Một số vướng mắc về việc chậm thực hiện chế độ miễn, giảm học phí và hỗ trợ chi phí học tập đối với người học; việc quản lý, điều hành giá xăng dầu, trong đó có ý kiến cho rằng việc sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu chưa thật sự công khai, minh bạch... cũng là những nội dung được nhiều cử tri quan tâm. Đối với việc lập Quỹ bình ổn giá xăng dầu, Ban Dân nguyện yêu cầu Chính phủ báo cáo QH để QH xem xét, ra nghị quyết về việc giải quyết kiến nghị của cử tri.

Đối với công tác xây dựng luật, pháp lệnh, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý cho biết, tại nhiệm kỳ khóa XIII, Ủy ban Pháp luật của QH đã nhận được đề nghị về xây dựng chương trình luật, pháp lệnh gồm 133 dự án, trong đó có 123 dự án luật, 1 dự thảo nghị quyết của QH và 8 dự án pháp lệnh, 1 dự thảo nghị quyết của UBTVQH. Tuy nhiên, qua thẩm tra, xem xét, Ủy ban Pháp luật kiến nghị UBTVQH dự kiến chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của nhiệm kỳ này gồm 126 dự án, trong đó có 116 dự án luật, 10 dự án pháp lệnh, nghị quyết. Trong số này, có rất nhiều dự án luật được đông đảo người dân quan tâm như: Luật hoặc nghị quyết sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 1992; Luật Biểu tình, Luật Bảo hiểm tiền gửi, Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Nhà ở (sửa đổi), Luật Thủ đô, Luật Tiền lương tối thiểu, Luật Biển...

Cùng ngày, các thành viên ủy ban đã thảo luận, góp ý về công tác dân nguyện năm 2011.