Những thăng trầm lịch sử của cầu Long Biên

Người Pháp xây cầu Long Biên (1897-1914), hoàn toàn bằng thép, không tính hai đầu cầu dẫn, đã trở thành cây cầu lớn nhất của cả xứ Đông Dương thời đó.

Bảng kim loại khắc thời gian khởi công năm 1899, hoàn thành năm 1902. Người Pháp thời đó ca ngợi đây là 'cây cầu nối liền hai thế kỷ'.

Hà Nội có cầu Long Biên/ Vừa dài vừa rộng bắc trên sông Hồng/ Tàu xe đi lại thong dong/ Người người tấp nập gánh gồng ngược xuôi... là những câu thơ về cây cầu dài 2.290m mà nhiều người Hà Nội xưa thuộc.

Khi mới xây dựng, cầu chủ yếu dành cho xe lửa và hai bên có đường cho người đi bộ, thưa thớt vài loại xe thô sơ, chủ yếu là xe tay kéo. Từ năm 1920 trở đi, khi ôtô du nhập vào Việt Nam và phổ biến hơn thì con đường hai bên cầu mới được mở rộng.

Người Hà Nội xưa gọi là cầu sông Cái hay cầu Bồ Đề vì nó bắc qua bến Bồ Đề (huyện Gia Lâm).

Con đường đi bộ hai bên cầu là nơi dạo mát đẹp nhất Hà Nội thời đó. Người Pháp sống ở Việt Nam đầu thế kỷ 20 rất thích ngồi xe kéo chạy trên cầu Long Biên, vãn cảnh sông Hồng.

Những xóm chài ven sông.

Cuộc sống của người dân bãi giữa sông Hồng, ven chân cầu Long Biên.

Cây cầu chứng kiến bao đổi thay và buồn vui của thủ đô Hà Nội.

Cầu xây dựng chủ yếu để phục vụ tuyến xe lửa chở nhiên liệu trong cuộc khai thác thuộc địa của Pháp. Cầu Long Biên từng bị nghiêng vì những dòng xe của thực dân điều quân từ trong nội thành sang sân bay Gia Lâm, tăng cường cho chiến trường Điện Biên Phủ.

Đường tàu qua ống kính nhiếp ảnh gia Alex Stoen.

Những ngày đầu thu năm 1954, cầu Long Biên vui mừng đón đoàn quân chiến thắng trở về giải phóng thủ đô.

Đội quân viễn chinh thực dân rút khỏi Hà Nội, theo đường 5, xuống tàu ở cảng Hải Phòng, rời khỏi Việt Nam.

Năm 1965, Mỹ tiến hành cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc lần thứ nhất. Cầu Long Biên trở thành một trong những mục tiêu đánh phá quan trọng hàng đầu của không quân Mỹ.

Các nhịp cầu bị bom đánh hỏng, sau này được thay bằng các dầm bán vĩnh cửu, có khẩu độ ngắn đặt trên các trụ mới. Để bảo vệ cầu, lực lượng công binh cùng bộ đội phòng không đã xây dựng hai trận địa pháo phòng không cao 11,5 m trên bãi đất nổi giữa sông Hồng để vẫn có thể bắn rơi máy bay Mỹ.

Bước sang thời bình, cây cầu già nua, thương tích đầy mình gánh sức nặng của giao thông ngày một tăng trong những năm 1990. Cầu Long Biên được sử dụng cho tàu hỏa, xe đạp và người đi bộ.

Bản vẽ thiết kế cầu Long Biên còn lưu tại Trung tâm lưu trữ quốc gia I.

Mới đây, Bộ Giao thông Vận tải lập phương án di dời 9 nhịp cũ cầu Long Biên để bảo tồn, đồng thời xây dựng cầu mới tại vị trí cầu cũ.

Hình ảnh cây cầu hiện nay trong mùa cạn nước. Ảnh: Josephine Hương Giang.