Những đứa trẻ không có kỳ nghỉ hè

Bươn chải kiếm sống, liệu các em có giữ được những kiến thức trong nhà trường?Ảnh: Minh Khánh

(HNM) - Những tháng nghỉ hè là dịp để các em học sinh nghỉ ngơi, vui chơi sau một năm học đầy căng thẳng, vất vả. Nhưngvới nhiều trẻ con nhà nghèo thì kỳ nghỉ hè thường đồng nghĩa với việc đi kiếm tiền phụ giúp cha mẹ hay để mua sách vở cho năm học mới.

Bươn chải kiếm tiền

Đã hai năm, cô bé Trần Thị Dương, 14 tuổi, quê ở huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam chẳng còn cảm thấy háo hức mỗi khi hè đến, bởi còn mải lo bán báo kiếm tiền. Bố mất sớm, một mình mẹ lo nuôi bốn miệng ăn, Dương phải vừa học, vừa làm thêm. Em cho hay: “Mẹ em bảo hè này ở nhà nhưng em cứ quyết ra Hà Nội để kiếm ít tiền chuẩn bị cho năm học mới”. Hè năm ngoái đi bán báo, Dương cũng kiếm được khoản tiền đủ để mua hai bộ đồng phục, ít sách vở cho bản thân và cho hai đứa em . “Em cũng thích được nghỉ hè, được vui chơi như chúng bạn. Nhưng anh bảo, hè em không đi làm thì năm học mới làm gì có tiền đóng học” - Dương tâm sự.

Nửa tháng nữa cậu bé Nguyễn Văn Hảo mới bước sang tuổi 15 nhưng nét mặt em chẳng khác gì một thanh niên 20 tuổi. Gia đình Hảo thuộc diện quá nghèo ở Thường Tín, tỉnh Hà Tây. Hảo bảo: “Nghỉ hè là em theo các anh ở làng ra Hà Nội, đến nay đã được ba vụ hè rồi. Công việc cũng không vất vả lắm, lại có tiền, còn hơn ở nhà chả biết phố biết phường, chỉ lêu lổng khắp ngõ xóm!”. Ngày bình thường đi đánh giầy, Hảo kiếm được khoảng 30 nghìn đồng, ngày đông khách có thể lên đến 70 nghìn đồng. Em khoe: “Từ đầu hè đến nay, em tích cóp được hơn triệu đồng rồi. Vậy là năm học tới không phải lo xin mẹ tiền mua sách vở nữa”. Mấy năm trước, Hảo đã suýt nghỉ học vì xin tiền đóng học mà bố mẹ chưa có. Ngượng với bạn bè, em chẳng đến lớp nữa. Chỉ đến khi cô giáo và các bạn đến nhà động viên, em mới bỏ ý định thôi học.

Kiến thức rơi dần

Trưa hè, trời nắng như đổ lửa, vậy mà cô bé Thương vẫn lang thang khắp các con phố để mời chào khách mua vỉ kẹo cao su, bông ngoáy tai, cái bấm móng tay với giá chỉ vài nghìn đồng. Thỉnh thoảng có khách gọi mua, bán được vỉ kẹo cao su, em lại toét miệng cườitươi. “Một ngày, cháu bán được nhiều không?”. “Cũng tùy từng hôm thôi chú ạ. Hôm đắt khách thì cũng được vài chục nghìn đồng”. Với chất giọng đặc sệt vùng quê Ba Vì, Thương khoe: “Cách đây ba hôm, gặp được mấy ông khách sộp, cháu bán được hơn trăm nghìn đồng đấy”. Gia đình nghèo, lại đông anh em nên Thương thường đi bán hàng trong dịp nghỉ hè lấy tiền giúp mẹ và mua sách vở. Những ngày đầu ra Hà Nội, Thương bị những đứa lớn hơn bắt nạt, không ít lần bị lột sạch tiền. May có “đại ca” biết em kiếm tiền để đi học, đứng ra bảo lãnh, từ đó Thương mới không bị bắt nạt nữa. Thương bảo, mẹ em nhắn trước năm học mới mười ngày là phải về chuẩn bị sách vở để đi học, nhưng em chưa biết có về đúng ngày hay không vì từ đầu hè đến nay vẫn chưa hoàn thành “mục tiêu” đề ra: tiết kiệm được một triệu đồng để dành đóng học. “Cháu đi làm như vậy, việc học tập có bị ảnh hưởng không? “Năm học vừa rồi, cháu để tuột mất danh hiệu học sinh tiên tiến. Năm nay phải cố gắng thôi” - giọng Thương buồn buồn.

Hầu hết những em phải bươn chải mưu sinh trong dịp hè đều có chung mục đích muốn giúp đỡ gia đình. Song do mải mê kiếm tiền mà không ít em dần dần đã “đánh rơi” hết chữ nghĩa. Em Quách Ngọc Thanh, làm nghề “bắt” khách, dắt và trông xe cho khách ở một nhà hàng cho hay: “ở trên này, các anh lớn tuổi toàn khuyên em bỏ học để đi theo các anh ấy. Em thì chưa muốn bỏ vì vẫn còn thích đi học. Tuy nhiên, mấy năm nay lực học của em không được tốt lắm”. Theo cậu bé gốc Nam Định này thì trước đây cậu cũng được xếp vào hàng “top ten” của lớp nhưng từ ngày đi làm, lực học cứ sút dần. “Có lẽ là do cháu không còn chuyên tâm vào chuyện học hành như trước” - Thanh nói.

Những em nhỏ mưu sinh vụ hè, mỗi em một hoàn cảnh nhưng tất cả đều giống nhau ở “tuổi ăn, tuổi học” phải ra đường bươn chải, tìm kế sinh nhai. Những nét thơ trẻ dần phôi pha trên gương mặt các em bởi nỗi lo “cơm áo, gạo tiền”. “Em ước mong gia đình mình không nghèo để hè được đi nghỉ mát, tắm biển... nhưng đó chỉ là ước mơ” - cô bé Dương bỏ lửng câu nói, vội vã quay đi khi ở đằng xa có tiếng gọi: Báo ơi...

Quỳnh Anh