Nhà ngoại giao Tôn Nữ Thị Ninh và những khát khao sẻ chia

Ngày 8/3 năm nay là một ngày đặc biệt với bà Tôn Nữ Thị Ninh. Đây là ngày cuốn sách “Tư duy và sẻ chia” của bà xuất hiện trên khắp hệ thống nhà sách trên toàn quốc. Cuốn sách là một cuốn nhật ký cuộc đời hoạt động của nhà ngoại giao. Những câu chuyện được sắp xếp theo một chuỗi thời gian, với từng dấu mốc thay đổi quan trọng của cuộc đời người phụ nữ. Một câu chuyện phụ nữ đeo đuổi chính trường, trong đó có những tản mạn, luận bàn về xã hội Việt Nam và thế giới. Và trong trang sách, không ít lần bà chia sẻ về hình tượng người phụ nữ Việt Nam. Ngay cả trên bìa sách bà mạnh dạn thể hiện quan niệm về phụ nữ đẹp: “Phụ nữ đẹp không đơn giản là sự cân đối về ngoại hình, về khuôn mặt…phụ nữ phải là có duyên. Cái đẹp về ngoại hình là phạm trù tĩnh, còn cái duyên là phạm trù động. Cái duyên làm cho vẻ đẹp đó sống động hơn. Phụ nữ muốn đẹp hơn nữa thì phải có văn hóa. Tôi muốn nói đến cái văn minh, lịch sự chứ không nhất thiết phải học cao”.

Là người phụ nữ sinh ra trong dòng tộc họ Nguyễn, lại được lĩnh hội nền giáo dục hiện đại ở phương Tây, bà Tôn Nữ Thị Ninh ý thức cao về nền văn hóa, và xây dựng văn hóa. Chính vì thế, trước khi là nhà ngoại giao, bà đã là nhà giáo, rồi khi về hưu lại hoạt động sôi nổi hơn trong sự nghiệp giáo dục. Bà trở thành giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Xã hội và Giáo dục Trí Việt.

Trong buổi giao lưu ra mắt sách, hàng trăm bạn trẻ đã đến để được lắng nghe nữ ngoại giao trò chuyện. Tại buổi gặp mặt ấm cúng này, câu hỏi nhiều nhất bà Ninh nhận được đều liên quan đến người phụ nữ Việt Nam trong xã hội hiện đại. Nhà ngoại giao không ngần ngại bày tỏ: “Tôi tự hào thật sự, tin tưởng thật sự vào phụ nữ Việt Nam. Nhưng tự hào thôi chưa đủ, tại vì câu chuyện phụ nữ ở Việt Nam là một câu chuyện dài, đã đến lúc phụ nữ Việt Nam phải cố gắng hơn để phát huy thành người phụ nữ hiện đại”.

Bà Tôn Nữ Thị Ninh là phụ nữ chuẩn mực được giới trẻ xem là thần tượng, giới truyền thông xem là điển hình cho phụ nữ đẹp và trí tuệ. Thế nhưng, bà Ninh gạt phắt, bà tự xem mình là phụ nữ biết phấn đấu làm chủ cuộc đời. Nhà ngoại giao tâm niệm cuộc đời là một chuỗi những thỏa hiệp. Thành thử có những thỏa hiệp không thể tránh khỏi. Khác biệt là chúng ta đáng để thỏa hiệp chưa, và thỏa hiệp làm sao để phải trả giá ít nhất. Đây là thử thách lớn lao của cuộc đời, nhất là với cuộc đời người phụ nữ, thoát khỏi những chuỗi thỏa hiệp để làm chủ chính mình.

Ngoài những thỏa hiệp trên chặng đường đấu tranh ngoại giao, bà Ninh có cả mỗi chuỗi những sự thỏa hiệp, đấu tranh với chính mình, thay đổi quyết định, thay đổi cuộc đời. Trước khi trở thành nhà ngoại giao nổi tiếng, bà Tôn Nữ Thị Ninh là giảng viên của các trường đại học ở nước ngoài. Khi về nước từ năm 1972, bà mang theo cái nghiệp nhà giáo và những tưởng sẽ theo nó cả cuộc đời. Cho đến khi gặp nhà ngoại giao Xuân Thủy, ông mời bà đi theo con đường của mình. Đấu tranh tâm lý dữ dội, có cả sự ngăn cản từ phía gia đình. Nhưng người phụ nữ này đã tự tìm cách thỏa hiệp với chính mình để có quyết quan trọng của cuộc đời.

Bà Ninh chuyển qua làm công việc phiên dịch cho cán bộ cấp cao nhà nước, rồi làm đại sứ của Việt Nam tại các nước. Cao hơn nữa, bà đảm nhiệm chức vụ Phó chủ nhiệm Uỷ ban Đối ngoại phụ trách quan hệ Việt Nam – Bắc Mỹ và Tây Âu. Hơn 20 năm đảm nhiệm trọng trách cán bộ ngoại giao, từng bước đi là từng nấc thang thay đổi cuộc đời của người phụ nữ này. Giống như nhà báo Thế Thanh – nguyên Tổng biên tập báo Phụ nữ nói về bà Ninh trong buổi ra mắt cuốn sách: “Bà Tôn Nữ Thị Ninh là phụ nữ dám bước qua nhiều điều, dám bước qua định kiến, thách thức của cả xã hội. Ở Việt Nam, hiếm có người phụ nữ nào có cuộc sống phong phú và trải qua nhiều cương vị như bà Tôn Nữ Thị Ninh”.

Lời nhận xét của nhà báo Thế Thanh dường như chưa đủ để nói hết về một phụ nữ cá tính. Ngoài tài năng, bà Tôn Nữ Thị Ninh còn là một phụ nữ dứt khoát. Bà Ninh từng chia sẻ với bạn trẻ, chính bà chưa dám khẳng định làm chủ cuộc đời, nhưng đây là lý tưởng, là hành động thúc đẩy hành vi và nhờ đó mà có sự thành công.

Khi rút con đường chính nghiệp, bà về sinh sống tại TP Hồ Chí Minh. Bà Ninh vẫn sử dụng phương thức hoạt động để hướng về đất nước, nhưng không đi theo con đường “kênh 1” mà mình từng nắm giữ. Bà chọn “kênh 2” thông qua các hoạt động như hội phụ nữ, các buổi nói chuyện, giảng dạy và mới nhất hiện nay là viết sách. “Chính phụ nữ hiện đại là mình không thuộc về một kênh, phải luôn luôn tự tin, thoải mái trong bất cứ kênh nào, mà cuộc đời xô đẩy mình vào đó” - đó là những gì bà Ninh đặt kì vọng phụ nữ Việt Nam.