Nhà báo Hồ Xuân Sơn: Người thổi làn gió mới cho báo Đảng Thủ đô

Nhà báo Hồ Xuân Sơn đã nhìn thẳng vào bản chất nghiệt ngã của nghề báo với hai khái niệm “Nghiệp nhà báo”, “Nghề Tổng Biên tập”... Và trong vai trò người đứng đầu tờ báo Đảng Thủ đô, ông để lại dấu ấn không thể phai mờ khi dẫn dắt Hànộimới vươn lên trong làn gió đổi mới của đất nước với nhiều thành công vượt trội.

Một nhà báo lịch duyệt, tài hoa

Hồ Xuân Sơn là một trong số ít nhà báo được đào tạo bài bản và có trải nghiệm nghề nghiệp phong phú. Ông tốt nghiệp khoa Văn, Đại học Tổng hợp, đã học ở Học viện Nguyễn Ái Quốc, có bằng Phó Tiến sĩ Triết học (sau là Tiến sĩ) của Trường Đảng cao cấp AON tại Liên Xô (cũ). Ông từng làm phóng viên thường trú tại Nam Định trong giai đoạn Mỹ đánh bom khốc liệt miền Bắc, làm Tổ trưởng Tổ phóng viên mặt trận, đi theo Chiến dịch Hồ Chí Minh, có mặt tại Dinh Độc Lập vào tối 30-4-1975, trong ngày “đất nước trọn niềm vui”... Ông vừa làm báo, vừa nghiên cứu, giảng dạy. Nhà trường và chiến trường đã tạo cho nhà báo Hồ Xuân Sơn một phong cách riêng có.

Những người tiếp xúc với ông thường bị cuốn hút bởi phong thái lịch duyệt của một con người giàu tri thức và trải nghiệm. Không thân mật theo lối gia đình, ông thường giữ một khoảng cách vừa đủ cho sự lịch thiệp mà không khách khí. Những người làm việc trực tiếp với nhà báo Hồ Xuân Sơn đều cảm nhận được thái độ nghiêm túc của ông để biết phải vượt qua chính mình và chỉn chu hơn.

Từ năng lực khám phá riêng có, nhà báo Hồ Xuân Sơn luôn tìm đến những điều mới mẻ, hướng tới những nhân tố mới. Ông là một trong những người đầu tiên giới thiệu “thần đồng” Trần Đăng Khoa với những dòng thơ trong sáng, ngây thơ nhưng sâu sắc như một nhà hiền triết. Ông cũng là người phát hiện, viết bài về Vương Đình Cung, con trai duy nhất của Bí thư Tỉnh ủy Hưng Yên, một “Paven Corsaghin” giàu hoài bão, lý tưởng, niềm tự hào của lớp thanh niên miền Bắc những năm kháng chiến chống Mỹ... Cùng với những tác phẩm “để đời” ở nhiều thể loại báo chí khác nhau, trên cương vị của một nhà nghiên cứu, nhà báo Hồ Xuân Sơn đã nhìn thẳng vào bản chất nghiệt ngã của nghề báo với hai khái niệm “Nghiệp nhà báo” và “Nghề Tổng Biên tập” đem lại không ít suy ngẫm cho nhiều thế hệ cầm bút và quản lý các cơ quan báo chí.

Hiểu nghề và hiểu đời, nhà báo Hồ Xuân Sơn tôn trọng cá tính và phong cách thể hiện của đồng nghiệp, để mỗi người đều có thể phát huy sở trường trên từng trang viết. Dưới bàn tay chèo lái của ông, Hànộimới đã hội tụ được nhiều nhà báo đa tài và cũng không kém phần góc cạnh như Trần Chiến, Nguyễn Triều, Vương Thức, Vương Tâm, Cẩm Bình, Nguyễn Ngọc Tiến... Chính họ đã làm nên phong cách và uy tín của Báo Hànộimới trong lòng bạn đọc thời đổi mới.

Được Tổng Biên tập Hồ Xuân Sơn lựa về khi lớp đàn anh đang ở độ chín phong độ và nghề nghiệp để đào tạo, với chúng tôi, ông là vị lãnh đạo lịch lãm, nhiệt tâm và hơn hết là sẵn sàng đi tới cùng, chịu trách nhiệm tới cùng với tác phẩm của đồng nghiệp. Điều này thật sự là nguồn sức mạnh lớn lao để những nhà báo trẻ vững vàng bước trên con đường đầy tự hào nhưng cũng nhiều thách thức.

Điển hình là cuối năm 1996, đầu năm 1997, nhóm phóng viên do nhà báo Nguyễn Triều, Trưởng ban Hànộimới Chủ nhật chỉ đạo đã viết loạt bài điều tra phản ánh những hành vi tiêu cực ở Tổng Công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines). Doanh nghiệp phản ứng mạnh mẽ với những thông tin “động trời”, kiện Báo Hànộimới và tác giả ra tòa. Không khí cơ quan căng như dây đàn với không ít xôn xao bàn tán. Tổng Biên tập Hồ Xuân Sơn sát cánh cùng đồng nghiệp tập hợp hồ sơ, sẵn sàng “hầu tòa” và chịu trách nhiệm với tư cách người đứng đầu. Cuối cùng chân lý vẫn thuộc về các nhà báo chân chính. Vụ việc này là một kinh nghiệm quý báu cho nhiều nhà báo, rất cần thiết cho cuộc đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí hiện nay.

Những dấu ấn của tư duy mới

Làn gió đổi mới mang đến cơ hội mới, nhưng tìm đường đi trong cơn bão táp thị trường không đơn giản, đặc biệt với báo chí địa phương. Từ nhận định: “Báo chí địa phương tác động trực tiếp vào tư tưởng, tình cảm của nhân dân địa phương, có thể đi sâu vào từng đối tượng riêng biệt, từ phong tục đến tập quán địa phương. Từ đó nếu báo làm tốt và đúng chức năng sẽ góp phần quan trọng để cổ vũ, động viên phong trào cách mạng của quần chúng, làm người bạn tinh thần gần gũi của đảng viên và nhân dân...”, Tổng Biên tập Hồ Xuân Sơn và cộng sự từng bước định hình Báo Hànộimới trong vòng xoáy thách thức từ những chuyển động thời cuộc.

Dấu ấn đậm nét trong công cuộc đổi mới của Tổng Biên tập Hồ Xuân Sơn là việc ra mắt hai ấn phẩm mới (ngày 2-4-1995). Báo Hànộimới Cuối tuần giàu chất văn hóa, mang hồn cốt Thăng Long - Hà Nội, ngoài dòng chảy văn hiến ngàn đời, các nội dung về văn học, nghệ thuật, thời trang... ngày càng đậm nét. Hànộimới Chủ nhật (ra mắt từ tháng 4-1989) trả về đúng nghĩa báo hằng ngày, chuyển sang bộ mới với phong cách sát sạt với muôn mặt đời sống kinh tế - xã hội. Và, nguyệt san Hà Nội Ngày nay ăm ắp những câu chuyện để khám phá và suy ngẫm đã khẳng định chỗ đứng riêng trong hệ thống ấn phẩm mang tên Hànộimới.

Cùng với “Mỗi ngày một chuyện” đã nằm lòng bạn đọc như một “đặc sản”, Hànộimới cho ra mắt hàng loạt chuyên mục: “Qua các thôn xóm”, “Đất lề quê thói”, “Hà Nội tạp văn”, “Câu đố cuộc đời”, “Mất nghỉ chủ nhật”, “Diễn đàn xây dựng Thủ đô”, “Người Hà Nội ta”, “Thưởng thức nghệ thuật”..., thu hút sự tham gia cộng tác của các nhà nghiên cứu, chuyên gia, văn nghệ sĩ và sự quan tâm, yêu mến của độc giả cả nước.

Thoát khỏi cơ chế bao cấp, quan liêu trì trệ, tiêu cực, tham nhũng lại hoành hành. Dưới sự dẫn dắt của Tổng Biên tập Hồ Xuân Sơn, Hànộimới nhạy bén với những trang báo chạy tít đậm: “Thành phố triển khai kế hoạch đấu tranh chống tham nhũng”, “Hải quan Hà Nội chống buôn lậu và thực hiện chỉ thị 278”. Rồi chuyên mục “Làm gì để chống tham nhũng” liên tiếp đăng các bài có tính chất trao đổi về quản lý kinh tế... Cũng có những vấn đề sát sạt được đề cập như chống tham nhũng đến đâu chỉ “tắm từ vai tắm xuống” hay là “không chừa một cấp, ngành nào? Và với những bài chống tiêu cực sắc bén, không ngại đụng chạm như “Kính chuyển bên A”, “Bay lên nào”..., Hànộimới đã khẳng định năng lực, vị thế trong đội hình báo chí cách mạng.

Từ những tác phẩm báo chí gắn bó chặt chẽ với đời sống Thủ đô và chất chứa trách nhiệm xã hội của một tờ báo Đảng, Hànộimới đã đến gần hơn và để lại ấn tượng sâu sắc trong bạn đọc.

Với tầm nhìn xa rộng, cùng với việc mở Văn phòng đại diện tại thành phố Hồ Chí Minh, vươn về phương Nam, Tổng Biên tập Hồ Xuân Sơn chú trọng kết nối với các báo Đảng địa phương: Sài Gòn Giải Phóng, Thừa Thiên - Huế, Hải Phòng..., tạo thêm dư địa và cơ hội phát triển ở cả hai lĩnh vực chuyên môn nghiệp vụ và kinh tế báo chí. Số lượng phát hành gia tăng, hoạt động quảng cáo linh hoạt, mang lại nguồn thu lớn, với người làm báo trong ngôi nhà chung Hànộimới, cái thời “chạy ăn từng bữa toát mồ hôi” chìm sâu vào dĩ vãng.

Hoàn toàn có thể nói rằng, với nguồn năng lượng mạnh mẽ, Tổng Biên tập Hồ Xuân Sơn đã để lại dấu ấn trên nhiều lĩnh vực của nghề báo và trong lòng đồng nghiệp.
_______
Nội dung có sử dụng tư liệu của đồng nghiệp.