Người Hà Nội chơi diều

Chiều thứ bảy, chủ nhật, trên con đường mới chạy viền hồ Tây khu vực bán đảo Tây Hồ, có một người đàn ông đã trên bảy mươi tuổi tay giữ cuộn dây diều đã được cột chặt vào một chiếc cọc gỗ. Con diều bay cao no gió kéo dây diều thẳng đứng, tiếng sáo diều vi vu nghe xa xa như ở vùng quê nào đó. Người đàn ông đó là ông Bô, người chơi diều sáo gần như duy nhất ở Hà Nội hiện nay.

Thú chơi diều sáo

Người dân tại ngã ba Lạc Long Quân - Xuân La không ai không biết ông Bô bởi những thú chơi của ông, cứ đến đó mà hỏi nhà ông Bô thả diều, ông Bô gà chọi hay ông Bô thợ điện là họ chỉ đến tận nhà. Những hôm trời có gió, bọn trẻ con chạy tới tận nhà gọi ông Bô mang diều ra thả, rồi một lũ rồng rắn chạy theo ông như đi xem hội. Từ khi được xây dựng xong, đoạn đường mới viền hồ Tây này trở thành nơi tập trung thả diều của những người yêu thích trò chơi cổ truyền này. Cứ chiều thứ bảy, chủ nhật hễ nghe trời có gió là họ lại tụ tập nhau thả những con diều yêu thích của mình. Bọn trẻ con thì thả diều nhỏ, người lớn tuổi như ông Bô thì chơi diều sáo.

Con diều của ông Bô được ông làm thả đã hơn ba năm. Xương diều làm bằng hóp, dây diều bằng dây ni lon mua sẵn, cánh diều làm bằng giấy xi măng, mùa đông thì diều bị bỏ xó, đến hè lại đem ra thả mặc cho bụi bám đầy. Đã ba lần diều của ông hạ cánh xuống mặt nước hồ Tây nhưng nhờ có lớp bụi bám mà cánh diều không hề bị ngấm nước. Mọi người chơi các loại diều nghệ thuật mang đủ hình dáng màu sắc, diều cánh bướm, diều phượng hoàng, diều rồng... nhưng ông Bô chỉ thích chơi mỗi diều trăng lưỡi liềm truyền thống vì diều loại này mới mang được sáo. Bộ sáo diều ông cũng đẽo lấy từ gỗ gáo, tiếng của nó no tròn, vang xa, các âm thanh đuổi nhau như đánh trận. Chiều thứ bảy nào trời không có gió, không được nghe tiếng sáo diều, ông Bô thấy chân tay cứ ngứa ngáy, hết ra rồi lại vào.

Nếu có câu lạc bộ diều Thăng Long

Đi xem những người thích thả diều ở Hà Nội mới chợt nhớ trong dịp kỷ niệm 990 năm Thăng Long - Hà Nội có một liên hoan diều được tổ chức ở Công viên Hồ Tây. Chỉ tiếc là hôm đó trời không có gió, diều không bay được nên Liên hoan trở thành buổi gặp mặt những nghệ nhân chơi diều đến từ các nơi. CLB diều Huế do nghệ nhân Nguyễn Văn Bê (gia đình đã có năm đời chơi diều) hoành tráng với đủ loại diều như diều rồng 65 khúc dài 45 mét (phải gió cấp ba mới thả được); diều đại bàng cắp công chúa; diều Lạc Việt, trống đồng; kích thước của diều thì đủ cỡ; thả diều thì từ ông già trên bảy mươi đến cậu thanh niên mười lăm tuổi.

Diều của nghệ nhân Nguyễn Đức Nhung, tỉnh Hải Dương chỉ có một chiếc duy nhất theo kiểu trăng lưỡi liềm truyền thống dài 3,8 mét gắn bộ sáo diều năm chiếc nhưng đặc biệt nhất là dây thả của nó bằng tre cật vót tròn to bằng đầu đũa, đem ngâm nước muối, rồi hun khói. Đây là loại dây diều theo kiểu cổ nhất của Việt Nam, vì bằng tre cật nên phải cuộn dây vòng to đường kính tới một mét cho dây khỏi gẫy. Cả cuộn dây và cánh diều cùng bộ sáo đã nặng tới mấy chục cân. Khi thả, diều “đòi” dây, phải là thanh niên lực lưỡng hoặc hai ba người xúm vào mới cho diều “ăn” dây được. Còn một kiểu dây diều khác nữa là cứ lấy ba sợi lạt giang nhúng nước rồi xoắn lại thành một loại dây tre mềm rất dai. Gặp gió, diều lên đứng, dây thẳng, thả sáo kêu đổ dồn.

Liên hoan diều năm ấy hội tụ nhiều loại diều lắm nhưng thật tiếc là không hề có một nghệ nhân nào của Hà Nội tham gia. Có lẽ, Hà Nội không có nghệ nhân diều sáo, những người chơi diều sáo cũng chỉ là tự phát, chưa tập trung được thành câu lạc bộ. Thêm nữa, đất đai Hà Nội chật chội, đường phố nhỏ hẹp lại toàn dây điện, làm gì có chỗ để thả diều. Diều sáo thả ở Hà Nội cũng không nghe thấy tiếng sáo vì tiếng xe cộ, tiếng còi rồi đủ âm thanh hỗn tạp khác, sáo mà làm gì !

Ngồi ngắm diều sáo lượn trên bầu trời hồ Tây, tôi kể lại câu chuyện liên hoan diều năm ấy. Ông Bô cười bảo, nếu bây giờ có độ ba chục người thích chơi diều tập trung lại, ông sẵn sàng hướng dẫn họ làm diều, đẽo sáo cho họ chơi. Chỉ với một điều kiện: đi thả ở đâu thì báo cho ông biết để đến xem. Ngồi ngẫm nghĩ ! ừ nhỉ, nếu Hà Nội mà có câu lạc bộ diều, chỉ năm năm nữa, kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, một liên hoan diều mới lại được tổ chức, diều của người Hà Nội bay trên bầu trời Thăng Long cùng với diều của những nơi khác thì thú chơi này ý nghĩa quá đi chứ !

HNM