Ngành bưu chính có lỗ 1.026 tỷ đồng?

"Lỗ" ở đâu?

Từ ngày 1-1-2008, Tổng Công ty Bưu chính Việt Nam ra đời và là doanh nghiệp (DN) độc lập thuộc Tập đoàn VNPT. Theo đề án chia tách riêng bưu chính và viễn thông, đến năm 2013 Tổng Công ty phải bảo đảm được cân bằng thu chi. Vì vậy, để bảo đảm hoạt động cho VNPost, Chính phủ đã ban hành Quyết định 65/2008/QÐ-TTg, quy định về cơ chế tài chính đặc thù bảo đảm cung ứng dịch vụ bưu chính công ích. Cụ thể, Nhà nước khoán mức trợ cấp hằng năm cho VNPost duy trì hoạt động của mạng bưu chính công cộng để cung ứng dịch vụ bưu chính công ích. Hình thức trợ cấp này kéo dài chậm nhất là đến hết năm 2013, sau đó VNPost phải tự bù đắp chi phí duy trì hoạt động của mạng bưu chính công cộng. Mức trợ cấp được thực hiện theo nguyên tắc giảm dần kinh phí... Đây cũng là nguồn doanh thu công ích mà Nhà nước chi trả cho VNPost, trong đó doanh thu thanh toán của Nhà nước cho hoạt động cung cấp dịch vụ công ích được xác định là doanh thu của DN. Theo các quy định của Bộ Thông tin và Truyền thông (TT-TT) và Bộ Tài chính, việc thanh toán này được thực hiện qua hợp đồng cung ứng dịch vụ bưu chính công ích giữa Bộ TT-TT và VNPost.

Phát hành báo chí, một trong những trọng tâm công việc của ngành bưu chính.   Ảnh: Thái Hiền

Lãnh đạo Tổng Công ty VNPost cho biết, năm 2009 Bộ TT-TT và Bộ Tài chính đều đã xác nhận mức trợ cấp (doanh thu công ích) là 1.102 tỷ đồng. Như vậy, dựa trên doanh thu này, kết quả sản xuất, kinh doanh năm 2009 của DN là lãi 76 tỷ đồng. Vì vậy, con số 1.026 tỷ đồng "lỗ" mà KTNN mới công bố, thực chất là phần doanh thu công ích của DN được Nhà nước thanh toán thông qua việc thực hiện hợp đồng đặt hàng cung ứng dịch vụ bưu chính công ích năm 2009-2010 giữa Nhà nước với Tổng Công ty. Nhưng tại thời điểm KTNN thực hiện kiểm toán, bản hợp đồng nêu trên đang được Bộ TT-TT và Bộ Tài chính phối hợp rà soát, nên các số liệu chưa được tổng hợp trong báo cáo tài chính của năm. Có ý kiến cho rằng, khoản doanh thu công ích trên là việc Nhà nước bù lỗ cho VNPost? Lãnh đạo Tổng Công ty cho rằng, đây không phải là việc bù lỗ, mà là cơ chế thanh toán của Nhà nước với nhiệm vụ duy trì hoạt động mạng lưới bưu chính công cộng và cung cấp dịch vụ bưu chính công ích do chính Nhà nước đặt hàng (theo tiêu chuẩn kỹ thuật và giá cước). Đây cũng là một trong những nhiệm vụ chính trị của Tổng Công ty sau khi được thành lập, nhưng được phân định rõ giữa hoạt động phục vụ và kinh doanh. Thực tế, trước thời điểm chia tách năm 2008, các chi phí cho dịch vụ công ích được lấy từ nguồn thu của viễn thông để bù lỗ.

"Vướng" vì các quy định

Như vậy, có thể hiểu do chưa hoàn tất hợp đồng cung ứng dịch vụ bưu chính công ích giai đoạn 2009-2010 nên các số liệu chưa được cập nhật vào kết quả kinh doanh. Vì sao lại có sự chậm trễ này? Cũng theo VNPost, trong việc tính toán xây dựng, triển khai và thanh toán bản hợp đồng trên có một số vướng mắc. Đầu tiên là việc xây dựng mức trợ cấp dựa trên số liệu thống kê về sản lượng dịch vụ. Việc này được xác định là khó khăn vì quy mô hoạt động của Tổng Công ty rất lớn với 11.000 điểm giao dịch và hơn 30.000 lao động. Đó là còn chưa kể đến các yếu tố như bộ máy chưa kịp chuyển đổi để đáp ứng được yêu cầu về quản lý, thống kê sản lượng dịch vụ bưu chính phổ cập… và điều này ít nhiều ảnh hưởng đến mức độ chuẩn xác của số liệu thống kê. Ngoài ra, VNPost cũng gặp một khó khăn nữa là hằng năm Nhà nước cũng thực hiện khoán tăng sản lượng dịch vụ bưu chính phổ cập năm sau cao hơn năm trước tối thiểu 10%. Tuy nhiên, với sự phát triển nhanh của các dịch vụ viễn thông, cộng với thói quen tiêu dùng của người dân, việc thực hiện tăng dịch vụ bưu chính phổ cập là khó có thể thực hiện được, thực tế là các dịch vụ thuần bưu chính đều sụt giảm… Những yếu tố này là nguyên nhân khiến việc xác định mức hỗ trợ của Nhà nước cho ngành bưu chính bị chậm lại. Vì vậy, VNPost rất cần có sự hỗ trợ từ các chính sách của Nhà nước, cụ thể là điều chỉnh cơ chế khoán và xác định mức trợ cấp theo hướng khoán trọn gói hằng năm; điều chỉnh việc khoán tăng sản lượng dịch vụ bưu chính công ích 10%/năm cho phù hợp với đặc thù kinh doanh của doanh nghiệp...

Sau khi chia tách với viễn thông, bưu chính đã, đang từng bước tìm hướng đi để tiến tới cân bằng thu chi từ năm 2013. Dựa trên thế mạnh về mạng lưới, Tổng Công ty cũng đang hợp tác với nhiều đối tác như bảo hiểm, ngân hàng... để triển khai các dịch vụ qua mạng lưới bưu chính. Cùng với sự hỗ trợ của Nhà nước, ngoài nhiệm vụ phục vụ, VNPost còn đang đổi mới kinh doanh, thực hiện tích lũy để khi tách ra độc lập khỏi Tập đoàn VNPT sẽ đạt được các tiêu chí như trong đề án đã nêu khi thành lập.