Ngải cứu

"Tôi thấy các thầy thuốc Đông y khi châm cứu thường hơ nóng điếu ngải rồi chấm lên huyệt. Ngải này có phải chính là cây ngải cứu không, tác dụng chữa bệnh như thế nào?".

Trả lời:

Ngải cứu còn gọi là cây thuốc cứu, cây thuốc cao, ngải điệp. Tên khoa học Artemisia vulgaris L, thuộc họ cúc Asteraceae (Compositae). Người ta lấy lá có lẫn ít cành non của cây ngải cứu đem phơi hay sấy khô để làm thuốc - vị thuốc còn mang tên ngải diệp (lá ngải). Ngải cứu là một vị thuốc thông dụng cả trong Đông y và Tây y.

Có khi người ta hái về phơi khô, tán nhỏ, rây lấy phần lông trắng và tơi gọi là ngải nhung, thường dùng làm mồi cứu. Trong châm cứu, có thể kích thích huyệt bằng kim châm sâu vào da thịt (châm), hoặc bằng cách đặt lên huyệt một miếng gừng tươi mỏng, có châm vài lỗ để tránh bỏng nhưng hơi nóng vẫn ngấm tới da thịt, sau đó vê một nắm ngải nhung bằng mồi thuốc lào đặt trên miếng gừng mà đốt, dùng sức nóng kích thích huyệt (cứu). Sở dĩ người ta dùng lông ngải cứu vì nó có nhiều tinh dầu, cháy lâu không tắt.

Đông y coi ngải cứu là một vị thuốc giúp làm ấm khí huyết, trục hàn thấp, điều kinh, an thai, chữa đau bụng do hàn, kinh nguyệt không đều, thai động không yên, thổ huyết, máu cam.

Điều kinh: Một tuần lễ trước kỳ kinh, uống mỗi ngày 6-12 g (tối đa 20g), sắc với nước hay hãm với nước sôi như hãm chè, chia làm 3 lần trong ngày. Có thể uống dưới dạng thuốc bột (5-10 g) hay dưới dạng thuốc cao đặc 1-4 g. Nếu có thai, thuốc không gây sẩy thai vì không có tác dụng kích thích đối với tử cung có thai. Ngoài công dụng điều kinh, ngải cứu còn được dùng làm thuốc giúp tiêu hóa, chữa đau bụng, nôn mửa, thuốc giun, sốt rét.

Kinh nguyệt kéo dài, máu ra nhiều, người mệt mỏi, đi đứng mệt yếu: Lá ngải cứu khô 20 g, thêm 400 ml nước cô còn 200 ml, thêm ít đường cho dễ uống, chia 2 lần uống sáng và chiều, bắt đầu đến ngày hành kinh và cả những ngày đang có kinh. Chỉ sau 1-2 ngày sẽ thấy kết quả. Đơn thuốc này còn có thể chữa đau bụng kinh, máu ra đen và xấu, uống hằng tháng vào 7-10 ngày trước kinh.

Thuốc an thai (chữa đang có thai, đau bụng, chảy máu): Lá ngải cứu 16 g, tía tô 16 g, nước 600 ml, sắc đặc còn 100 ml. Thêm ít đường vào cho dễ uống. Chia làm 3-4 lần uống trong ngày.

GS Đỗ Tất Lợi, Sức Khỏe & Đời Sống