Nga củng cố ảnh hưởng tại Lục địa đen

Những kết quả đạt được tại Hội nghị cấp bộ trưởng đầu tiên trong khuôn khổ Diễn đàn đối tác Nga - châu Phi sẽ mở đường cho những triển vọng hợp tác mới cả về kinh tế và an ninh trong thời gian tới.

Theo đánh giá của nhiều nhà bình luận, hội nghị diễn ra trong 2 ngày 9 và 10-11 tại Sochi (Nga), với sự tham dự của 40 bộ trưởng các nước châu Phi và hơn 1.500 đại biểu tham dự có khả năng đưa ra một định dạng hợp tác đa phương mới trong trật tự thế giới. Bởi việc tăng cường quan hệ kinh tế, an ninh giữa Mátxcơva với Lục địa đen chiếm 1/5 diện tích toàn cầu, dân số 1,4 tỷ người có thể thay đổi hoàn toàn cán cân kinh tế và chính trị với các nước phương Tây theo hướng có lợi cho cả Nga và châu Phi.

Với 10 cuộc thảo luận nhóm về nhiều chủ đề, từ kinh tế, an ninh, quản trị kỹ thuật số và chăm sóc sức khỏe…, hội nghị được đại diện nhiều quốc gia mô tả là biểu tượng của “đa cực” - củng cố thêm sự hiện diện của Nga tại Lục địa đen thông qua các cam kết về hợp tác giải quyết xung đột, chống khủng bố, an ninh lương thực và chống lại các thách thức mới khác. Cụ thể, Nga và các quốc gia châu Phi đã xác nhận tầm quan trọng của việc giải quyết xung đột dựa trên nguyên tắc "Giải pháp của châu Phi cho các vấn đề của châu Phi".

Hai bên bày tỏ sẵn sàng cho việc thiết lập một cơ chế đối thoại cấp cao thường trực nhằm phối hợp thực hiện nhiều vấn đề liên quan đến an ninh. Cơ chế này sẽ góp phần vào gìn giữ hòa bình, ổn định cũng như phối hợp chống khủng bố và chủ nghĩa cực đoan, giải quyết các vấn đề về môi trường, an ninh lương thực và thông tin.

Tuyên bố chung của hội nghị cũng nhấn mạnh thêm nhu cầu về các nỗ lực và cách tiếp cận toàn diện để đánh giá, củng cố cấu trúc hòa bình và an ninh quốc tế, đồng thời nhấn mạnh nhu cầu giải quyết các nguyên nhân gốc rễ của cuộc xung đột trong và ngoài quốc gia "dựa trên nguyên tắc bất khả xâm phạm về an ninh bình đẳng và không thể chia cắt".

Bên cạnh đó, Nga sẽ duy trì cải thiện các cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp, tìm giải pháp hậu cần hiệu quả và sử dụng các công cụ mới để thúc đẩy hợp tác thương mại với các nước châu Phi. Có nhiều lý do khiến Nga đặc biệt quan tâm tới châu Phi trong suốt thập kỷ qua. Ngoài yếu tố là thị trường khổng lồ đầy tiềm năng, Lục địa đen có vị trí chiến lược đặc biệt giữa Ấn Độ Dương và Đại Tây Dương. Khu vực này có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú và đang được rất nhiều quốc gia chú ý. Tổng thống Nga Vladimir Putin từng nhận định, châu Phi đang trở thành một trung tâm quyền lực mới với vai trò chính trị và kinh tế ngày càng tăng.

Nhiều năm qua, mối quan hệ giữa hai bên ngày càng tốt đẹp. Nga hỗ trợ các nước châu Phi bảo đảm lương thực, phân bón và các nguồn năng lượng, cũng như thực hiện những dự án thúc đẩy phát triển. Kim ngạch thương mại giữa Nga và châu Phi đạt mức kỷ lục 24,5 tỷ USD vào năm 2023 và hai bên vẫn còn nhiều dư địa để thúc đẩy hợp tác kinh tế và thương mại. Dự kiến, kim ngạch song phương sẽ tăng gấp đôi vào năm 2030.

Ở hướng ngược lại, các nước châu Phi mở ra cánh cửa hợp tác và những cơ hội mới cho Nga, trong bối cảnh Mỹ và các đồng minh phương Tây áp đặt lệnh trừng phạt. Năm 2023, giá trị xuất khẩu của Nga sang châu Phi tăng 43%. Hiện châu Phi là điểm đến của nhiều mặt hàng xuất khẩu từ Nga, trong đó chủ yếu là ngũ cốc, dầu mỏ... Nga và các nước châu Phi đã thống nhất sẽ chuyển sang sử dụng đồng nội tệ trong giao dịch thương mại, qua đó tạo điều kiện thuận lợi cho các khoản thanh toán xuyên biên giới. Việc tiếp cận cảng biển, sân bay, cơ sở hạ tầng thương mại ở châu Phi cũng có ý nghĩa quan trọng với lợi ích của Nga, góp phần giúp Nga giảm tác động từ các lệnh trừng phạt của phương Tây.

Nhiều nhà bình luận cho rằng, Nga đang áp dụng các cách tiếp cận và cơ chế hiệu quả để đưa quan hệ với châu Phi lên tầm cao mới trong bối cảnh chính trị và kinh tế toàn cầu đang thay đổi. Với mục tiêu biến hợp tác Nga và châu Phi trở thành trung tâm mới của thế giới đa cực, “bàn cờ” địa chiến lược tại châu lục này sẽ trở nên gay gắt hơn trong vòng 10 năm tới.