Mua… vịt trời?

Vì nhiều lý do, thông thường là bên mua nhà chưa đủ điều kiện được sở hữu nhà theo quy định hoặc ngôi nhà chưa đủ điều kiện để bán theo Điều 91 Luật Nhà ở (2005) hoặc để trốn thuế, các bên đã tạo ra những giao dịch đường vòng mà phổ biến nhất là lập hợp đồng ủy quyền để che giấu giao dịch mua bán ngôi nhà hoặc khu đất. Để hợp pháp hóa, các bên sẽ tự lập hợp đồng mua bán bất động sản, ghi nhận ý chí đích thực trong giao dịch mua bán, giá bán mà không có sự chứng kiến của cơ quan công quyền. Song song với hợp đồng mua bán, một hợp đồng ủy quyền được lập tại phòng công chứng hoặc chứng thực tại UBND xã, phường. Trong đó, bên bán giữ vai trò bên ủy quyền, ủy quyền cho bên mua và bên mua giữ vai trò bên được ủy quyền - toàn quyền chiếm hữu, sử dụng, định đoạt bất động sản.

Thế nhưng, việc tưởng xong mà chưa xong. Đã xảy ra trường hợp, hợp đồng ủy quyền bị chấm dứt giữa chừng do bên ủy quyền chết (theo quy định tại Điều 589 Bộ luật Dân sự). Lúc này, bất động sản sẽ trở lại thuộc quyền sở hữu của người được thừa kế của bên ủy quyền. Hoặc khi tòa án tuyên bên ủy quyền bị mất năng lực hành vi dân sự (bị tâm thần) hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự (nghiện ma túy) thì đương nhiên hợp đồng ủy quyền cũng bị chấm dứt. Quyền định đoạt bất động sản sẽ được chuyển giao cho người đại diện theo pháp luật của bên ủy quyền.

Thực tế khi người mua nhà rơi vào tình huống kể trên mới ngã ngửa rằng mình đã tự hại mình. Lỗi sơ đẳng này Bộ Xây dựng đã từng nhắc nhở nhưng không hiểu sao vẫn không ít nạn nhân mắc phải.

Lý giải thực tế trên, có ý kiến cho rằng người dân chưa có kinh nghiệm trong hoạt động mua bán nhà. Song theo các chuyên gia, nguyên nhân chính là do một số người muốn lách luật, dùng hợp đồng ủy quyền thay thế hợp đồng mua bán nhà đất có công chứng để trốn thuế. Nhưng, "vỏ quýt dày có móng tay nhọn", sổ đỏ chưa có mà chuyển tiền đi, khác nào mua... vịt trời.