Lưu ý khi dùng thuốc chống trầm cảm

Trầm cảm là một bệnh rất phổ biến. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, trầm cảm ở nam là 3% và tỷ lệ này ở nữ là 9%. Ngày nay có nhiều loại thuốc chống trầm cảm, tuy nhiên các loại thuốc này đều có một số tác dụng phụ mà chúng ta cần lưu ý khi sử dụng.

Stablon (tianeptin) được đóng viên 12,5mg, liều dùng hằng ngày là 3 viên, chia làm 3 lần (sáng, chiều, tối). Đây là thuốc chống trầm cảm tốt, dễ sử dụng do ít tác dụng phụ và dung nạp tốt. Thuốc có thể dùng rộng rãi cho nhiều đối tượng, kể cả người già. Thuốc rất có hiệu quả cho các bệnh trầm cảm thực tổn như trầm cảm do tăng huyết áp, viêm đa khớp dạng thấp, loét dạ dày - tá tràng, viêm đại tràng, trầm cảm do rượu, ma túy... Thuốc này không độc với cơ tim vì vậy dùng được cả cho người có bệnh lý tim mạch. Đôi khi thuốc gây ra đầy bụng, buồn nôn thoáng qua. Tuy nhiều ưu điểm nhưng stablon phải dùng 3 lần/ngày (do thời gian bán hủy ngắn). Với các bác sĩ không chuyên khoa tâm thần, stablon là thuốc lựa chọn hàng đầu để điều trị trầm cảm.

Fluoxetin (prozac, proctin) được đóng viên nén hoặc viên nhộng 20mg. Liều thông thường là 1 viên/ngày. Thuốc có hiệu quả chống trầm cảm, chữa các rối loạn ám ảnh rất tốt. Thời gian bán hủy dài nên chỉ cần uống một lần/ngày. Thuốc không độc với cơ tim nên được chỉ định rộng rãi cho nhiều đối tượng bệnh nhân. Tuy nhiên thuốc có một vài tác dụng phụ như đầy bụng, buồn nôn, vì vậy nên uống sau bữa ăn. Các thuốc ức chế tiết axit ở dạ dày như cimetidin, omeprazol cùng làm giảm tác dụng phụ trên hệ dạ dày - ruột của fluoxetin. Bên cạnh đó fluoxetin có thể gây mất ngủ trong thời gian đầu dùng thuốc nên người ta khuyên dùng thuốc sau bữa ăn sáng. Ở một số bệnh nhân, thuốc gây giảm khả năng tình dục (rối loạn cương dương ở đàn ông và giảm ham muốn ở phụ nữ). Để khắc phục nhược điểm này, người ta khuyên dùng thuốc cùng ginko biloba. Trong tuần đầu dùng thuốc, có thể bệnh nhân xuất hiện lo âu. Để khắc phục tình trạng này, có thể kết hợp với rivotril trong một tuần.

Paroxetin (deroxat) được đóng viên nén 20mg, thuốc có tác dụng tương đương với fluoxetin nhưng ít gây mất ngủ và lo âu, vì vậy có thể uống thuốc vào buổi tối. Liều thông thường là 1 viên/ngày. Với các bệnh nhân ám ảnh sợ có thể dùng 2 viên/ngày. Gần đây, một số y văn cho rằng paroxetin có thể gây tăng nguy cơ tự sát ở bệnh nhân trầm cảm trong tuần đầu dùng thuốc. Để khắc phục tình trạng này, người ta dùng paroxetin phối hợp với thuốc an thần (tisercin) hoặc thuốc bình thần (lexomil, rivotril) trong thời gian đầu dùng thuốc.

Sertralin (zoloft, serenata) được đóng viên nén 50mg (zoloft) hoặc 100mg (serenata). Thuốc có tác dụng chống trầm cảm giống fluoxetin, tuy nhiên thuốc ít ảnh hưởng trên hệ dạ dày - ruột, không gây tăng lo âu, không gây mất ngủ, vì thế có thể uống 1 lần/ngày vào buổi tối. Liều dùng thông thường là 100mg/ngày. Đây là thuốc có hiệu quả chữa trầm cảm, ám ảnh cao, dễ sử dụng và ít tác dụng phụ, có thể dùng rộng rãi cho nhiều đối tượng bệnh nhân, kể cả người già và người bị bệnh tim mạch.

Mirtazapine (remeron) được đóng viên nén 30mg, liều dùng 1 viên/ngày. Thuốc có đặc điểm chống trầm cảm tốt, an dịu mạnh vì vậy rất thích hợp với bệnh nhân trầm cảm có lo âu, mất ngủ. Ngoài ra, thuốc gây kích thích ăn ngon miệng, do đó dùng tốt cho các bệnh nhân có triệu chứng chán ăn, gầy sút. Thuốc không thích hợp với người béo vì tác dụng phụ gây tăng cân. Ngoài ra, thuốc gây ngủ nhiều, cần thận trọng khi sử dụng với người phải lái xe hoặc làm việc với máy móc. Thuốc này còn một ưu điểm là không gây rối loạn chức năng tình dục, vì vậy được lựa chọn thay thế các thuốc trên nếu bệnh nhân than phiền nhiều về giảm sút khả năng tình dục.

Venafaxine (effexor) được đóng viên 25mg, 37,5mg, 50mg và 75mg. Liều dùng thông thường 100-150mg/ngày. Do thời gian bán hủy ngắn nên phải dùng 2-3 lần/ngày. Đây là thuốc chống trầm cảm có hiệu quả cao nhất nhưng cũng có nhiều tác dụng phụ trên dạ dày - ruột (đầy bụng, nôn, buồn nôn). Nên uống thuốc sau bữa ăn và kết hợp với các thuốc ức chế tiết axit dạ dày hoặc benzodiazepin để hạn chế tác dụng phụ này.

Amitriptilin (elavil, laroxil) viên nén 25mg, liều dùng 100-150mg/ngày. Thuốc có tác dụng kháng cholin mạnh nên có nhiều tác dụng phụ (khô miệng, đắng miệng, độc với cơ tim, mệt mỏi...). Thuốc có tác dụng an dịu mạnh nên chữa lo âu rất tốt. Tuy thuốc rất rẻ, hiệu quả điều trị trầm cảm, lo âu tốt nhưng do có nhiều tác dụng phụ nên ngày nay ít được dùng. Để hạn chế tác dụng phụ của thuốc, người ta khuyên nên dùng liều tăng dần và kết hợp với piracetam.

Tóm lại các thuốc chống trầm cảm rất đa dạng, phong phú. Bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ chuyên khoa tâm thần để có được các ý kiến tư vấn thích hợp khi dùng thuốc.

Theo SK & ĐS