“Lời tuyên chiến” đầy tính răn đe

- Thưa ông, tình trạng vi phạm các quy định về ATVSTP tràn lan và đang trở thành vấn nạn trong xã hội. Có nhiều ý kiến cho rằng, vì chế tài xử phạt không đủ sức răn đe nên tình trạng vi phạm gia tăng với mức độ ngày càng nghiêm trọng?

- Thực phẩm “bẩn”, không bảo đảm chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ, thậm chí không đủ điều kiện ATVSTP từ quá trình sản xuất, nhập khẩu, lưu thông trên thị trường sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng người dân. Hiện chúng ta đang xử lý theo khung hình phạt có sẵn trong luật. Trong luật ghi khung hình phạt cho các vi phạm này rõ ràng, không thể phạt cao hơn và nặng hơn được. Thế nhưng, từ ngày 1-7, Bộ luật Hình sự (sửa đổi) mới được Quốc hội thông qua sẽ có hiệu lực. Cụ thể, tại Điều 317 quy định chi tiết về “Tội vi phạm quy định về ATVSTP”.

Theo đó, người sử dụng chất cấm trong sản xuất, sơ chế, chế biến, bảo quản thực phẩm hoặc bán, cung cấp thực phẩm mà biết rõ là thực phẩm có sử dụng chất cấm sẽ bị phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 200 triệu đồng, hoặc phạt tù từ 1 năm đến 5 năm. Như vậy, chỉ cần có hành vi sử dụng chất cấm trong sản xuất, sơ chế, chế biến, bảo quản thực phẩm đều sẽ bị xử lý hình sự, bị phạt tù mà không cần phải có hậu quả xảy ra như chết người hay gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng như luật cũ quy định. Nếu hành vi trên gây hậu quả nặng hơn, làm chết 1 người sẽ bị phạt từ 200 triệu đồng đến 500 triệu đồng, phạt tù từ 3 năm đến 7 năm; chết 2 người phạt tù đến 15 năm và làm chết 3 người trở lên phạt tù đến 20 năm. Tương tự, Điều 193 đã quy định chi tiết hơn về “Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm”. Theo đó, bên cạnh mặt hàng lương thực, thực phẩm đã được quy định trong Bộ luật Hình sự hiện hành, thì hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là phụ gia thực phẩm sẽ bị phạt tù ít nhất từ 2 năm đến 5 năm, không tính đến số lượng và giá trị hàng hóa…

- Vậy ông có cho rằng, khi áp dụng khung phạt mới trên đối với vi phạm trong lĩnh vực an toàn thực phẩm (ATTP) thì tính răn đe cao hơn?

- Theo quy định của Bộ luật Hình sự, nếu bảo đảm được các vấn đề chủ quan, khách quan, chủ thể, khách thể (tức là cấu thành tội phạm đưa ra xử lý hình sự) thì việc xử phạt sẽ bảo đảm kỷ cương trong thực thi pháp luật về ATTP. Như vậy, tính răn đe cao hơn, đồng thời bao gồm cả tác dụng giáo dục thuyết phục. Bởi vì theo tôi, sau ngày 1-7, bất cứ tổ chức, cá nhân nào khi sản xuất, tàng trữ, sử dụng chất cấm trong sản xuất thực phẩm, hay kinh doanh, sản xuất thực phẩm “bẩn”, thực phẩm không bảo đảm an toàn sẽ cân nhắc hơn, không dám đánh đổi lợi nhuận để phải chịu ngồi tù.

- Theo ông, làm thế nào để luật ban hành đi vào thực tiễn vì khi kiểm tra, phát hiện vi phạm quy định về ATTP, nhiều địa phương thường chỉ nhắc nhở?

- Đây là do năng lực, chất lượng xử lý các vụ vi phạm của các cơ quan thực thi pháp luật. Nếu áp dụng thực hiện đúng theo luật thì không có việc xử phạt không đúng người, không đúng hành vi vi phạm. Lưu ý rằng, về lĩnh vực vi phạm ATTP, các cơ quan đứng ra chịu trách nhiệm xử lý từng nội dung. Cụ thể là cơ quan được luật quy định xử lý hành chính, gồm có các cơ quan thanh tra, quản lý thị trường, các cơ quan công an, ủy ban nhân dân các cấp, khi phát hiện ra các hành vi vi phạm các quy định của pháp luật ở mức độ xử lý hành chính thì các cơ quan đó theo thẩm quyền được xử phạt vi phạm hành chính. Còn đối với vi phạm có dấu hiệu hình sự thì phải chuyển cho cơ quan công an để điều tra, xử lý trước pháp luật. Do vậy, có hai mức xử lý vi phạm ATTP, đó là mức nặng, đúng tội danh sẽ xử lý hình sự, còn nhẹ thì chỉ xử lý vi phạm hành chính.

- Ông có cho rằng việc tăng khung hình phạt sẽ giúp giảm thực trạng thực phẩm “bẩn” hiện nay?

- Chắc chắn là có. Theo tôi, những sửa đổi, nhất là tăng khung hình phạt đáng kể, sẽ tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc bảo đảm ATVSTP ở nước ta. Những quy định này khi đi vào cuộc sống sẽ là chế tài mạnh để ngăn chặn các hành vi kinh doanh thực phẩm mất đạo đức, gây nguy hiểm đến tính mạng và sức khỏe con người. Bị phạt nặng, thậm chí là đi tù khi sản xuất, kinh doanh thực phẩm bẩn gây ngộ độc, doanh nghiệp có thể phá sản, kéo theo nhiều hệ lụy. Điều này sẽ khiến người sản xuất, kinh doanh thực phẩm ý thức hơn việc họ làm. Ngoài ra, người tiêu dùng cũng chính là lực lượng giúp cơ quan chức năng giám sát hành vi vi phạm. Tôi cho rằng, chế tài mới về ATTP trong Bộ luật Hình sự có hiệu quả răn đe cao hơn. Người tiêu dùng và xã hội cũng đặt nhiều kỳ vọng, cùng với sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng từ trung ương tới địa phương, tình trạng vi phạm ATVSTP trong thời gian tới sẽ dần được loại bỏ.

- Cảm ơn ông về cuộc trao đổi!