Lộ lỗ hổng pháp lý sau vụ bắt giữ lá Khat

Ma túy núp bóng "trà thảo mộc”

Đầu tháng 7-2016, Cục Hải quan TP Hà Nội thông tin, đã tổ chức mở những kiện hàng vi phạm được bắt giữ tại chuyên án E316 do Hải quan Hà Nội chủ trì, phối hợp với Đội 5 (Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan) và Phòng 7 (C47 - Bộ Công an) thực hiện. Đây là chuyên án đấu tranh với đường dây vận chuyển trái phép chất ma túy qua đường bưu chính quốc tế. Bà Nguyễn Thị Tường Linh, Phó Chi Cục trưởng, Chi cục Hải quan Bưu điện (Cục Hải quan TP Hà Nội) cho biết, qua trinh sát địa bàn, thu thập phân tích xử lý thông tin, tháng 3-2016 lực lượng chuyên trách phòng chống ma túy của Cục Hải quan TP Hà Nội đã nắm được thông tin về đường dây chuyên vận chuyển trái phép chất ma túy có nguồn gốc từ thảo mộc ở nước ngoài nhập khẩu vào Việt Nam qua đường bưu chính quốc tế để vận chuyển đi nước thứ ba. Sau khi xác lập chuyên án, nhiều cuộc họp của ban chuyên án đã được tổ chức để cập nhật, phân tích đánh giá tình hình đối với các lô hàng nghi vấn, được xuất nhập khẩu qua đường bưu chính quốc tế. Chuyến hàng đầu tiên bị lực lượng chức năng phát hiện vào ngày 15-4, với 36 kiện hàng, tổng trọng lượng 545kg, người gửi từ Etiopia, có 9 người nhận. Theo kết quả giám định của Viện Khoa học hình sự (Bộ Công an), 36 kiện hàng được khai báo là “trà thảo mộc” có chứa thành phần Cathinone, một chất ma túy cực mạnh nằm trong danh mục các chất ma túy tuyệt đối cấm sử dụng trong y học và đời sống xã hội. Sau một thời gian dài đấu tranh, theo dõi, đến nay lực lượng chức năng phát hiện, thu giữ là 199 kiện hàng, tổng trọng lượng hơn 2,5 tấn lá Khat. Cơ quan hải quan đang tích cực phối hợp với các lực lượng chức năng tiếp tục điều tra về các đối tượng tham gia đường dây vận chuyển ma túy này.

Đại tá Mai Sơn Cương, Trưởng phòng 7, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (Bộ Công an) cho biết, lá Khat còn có tên gọi Catha, thiên đường, là cây chứa chất ma túy được trồng nhiều ở Châu Phi, tập trung chủ yếu ở Etiopia, Kenya. Người nghiện lá Khat sẽ không kiểm soát được hành vi, hoang tưởng, có thể gây trọng án và bị nhiều tác hại xấu đến sức khỏe khác, như rụng răng, điên loạn, ung thư, đặc biệt là ung thư vòm họng, ung thư răng do lá Khat thường được nhai hoặc pha nước uống.

Cảnh báo từ vụ trọng án

Trao đổi với phóng viên Báo Hànộimới, ông Nguyễn Trường Giang, Phó Cục trưởng Cục Hải quan TP Hà Nội cho biết, qua điều tra vụ bắt giữ hơn 2,5 tấn lá Khat, Ban chuyên án xác định đây là một đường dây vận chuyển trái phép thảo mộc khô có tổ chức, quy mô lớn. Chúng lợi dụng Việt Nam là nước xuất khẩu chè, nên khi thực hiện hoạt động xuất nhập khẩu, các cá nhân, DN tham gia vận chuyển lá Khat đều khai báo với cơ quan hải quan là cây thảo mộc sấy khô, cây chùm ngây khô, chè khô… để có thể dễ dàng thông quan các lô hàng này đến nước thứ ba. Chủ mưu đường dây vận chuyển ma túy quy mô lớn này ở nước ngoài, người gửi và người nhận là những người được thuê vận chuyển tại Việt Nam. Sau khi lá Khat núp bóng trà thảo dược từ Etiopia, Kenya, Nam Phi tập kết về Việt Nam, các đối tượng sẽ tìm cách chuyển tiếp sang các nước: Australia, Hà Lan, Mỹ qua đường hàng không, bưu chính để tiêu thụ.

Căn cứ kết quả phát hiện đường dây vận chuyển trái phép thảo mộc khô có chứa chất ma túy, Cục Hải quan TP Hà Nội đã phối hợp với Tổng cục Hải quan cung cấp thông tin cho Cục Hải quan các tỉnh, thành phố trọng điểm như: TP Hồ Chí Minh, Hải Phòng… để nâng cao tinh thần cảnh giác, chủ động bám sát tình hình, kiểm tra, kiểm soát tại địa bàn. Đội 5 - Cục Điều tra chống buôn lậu đã triển khai các biện pháp nghiệp vụ tại các địa bàn trọng điểm, nắm thông tin liên quan đến người gửi, nhận ở nước ngoài. Từ thông tin do Hải quan Hà Nội cung cấp, vào trung tuần tháng 5, tại TP Hồ Chí Minh, cơ quan hải quan cũng đã phát hiện, bắt giữ 5 lô hàng lá Khat có tổng trọng lượng 1,2 tấn.

Qua chuyên án này cũng hé lộ một lỗ hổng pháp lý cần sớm được khắc phục. Chất ma túy Cathinone nằm trong danh mục I, Nghị định 82/2013/NĐ-CP của Chính phủ về danh mục các chất và tiền chất ma túy; tuy nhiên, hành vi tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép lá Khat lại chưa được quy định trong Bộ luật Hình sự. Được biết, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Bộ Công an mới đây đã có văn bản đề nghị Vụ Thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra án ma túy báo cáo lãnh đạo Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao để cơ quan này xin ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc xử lý hành vi vận chuyển, mua bán, tàng trữ lá Khat. Theo ông Nguyễn Trường Giang, cần có sự vào cuộc đồng bộ của các ngành chức năng để tuyên truyền về tác hại của lá Khat nhằm cảnh báo cho những cá nhân vận chuyển thuê, hay những đối tượng có ý định sử dụng thử loại ma túy nguy hiểm này.