Liều thuốc thử trên biển Đen

(HNM) - Trong tuần, biển Đen (còn gọi là biển Hắc Hải) đã trở thành điểm nóng nhất trên thế giới. Dưới sự dẫn dắt của Mỹ, lần đầu tiên trong lịch sử, chỉ trong một tuần, vùng biển giữa Đông Nam châu Âu và vùng Tiểu Á - vốn được xem là do hải quân Nga kiểm soát - đã chứng kiến sự hiện diện chưa từng thấy các sắc cờ trên chiến hạm đến từ các cường quốc trong Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).

Mở đường cho sự hiện diện ấy là chiến hạm Mỹ USSMắc Phau thuộc Hạm đội VI - trấn giữ Địa Trung Hải - với sự hộ tống của 3 khu trục hạm: G. Pu-la-xki của hải quân Ba Lan, A-mi-ran Gioăng Đờ Bô-bon - hải quân Tây Ban Nha và FGS Lu-bếch - hải quân Đức. Các tàu trên đều đã ở ngoài khơi Gru-di-a trên biển Đen với nhiệm vụ “cứu trợ” Tbi-li-xi - như phương Tây loan tin - sau cuộc gây hấn bất thành của Gru-di-a ở Nam Ô-xê-ti-a và phản ứng sắt thép của Nga.

3 ngày sau USS Mắc Phau neo đậu ở ngoài khơi Gru-di-a, tàu tuần duyên Mỹ Cắt-tơ Đa-lớt đã nhanhchónggóp mặttạibiển này vào ngày 27-8 vừa qua. Đây là sứ mệnh dài ngày đầu tiên và chớp nhoáng ngoài hải phận Mỹ của con tàu được xem là mũi nhọn trong lực lượng bảo vệ bờ biển phía Đông. Hành trình của C. Đa-lớt đã phải đổi hướng khi vào biển Đen. Ít giờ trước khi C. Đa-lớt đánh tín hiệu vào bờ, con tàu nhận được cảnh báo có thể sẽ dẫn tới đụng độ nếu cập cảng Pô-đi vì sự hiện diện của lực lượng gìn giữ hòa bình Nga trong khu vực. Do đó, C. Đa-lớt đã đổi hướng đến cảng Ba-tu-mi cũng của Gru-di-a.

Cả chiến hạm USS Mắc Phau và tuần duyên C. Đa-lớt được trang bị khoảng 100 tên lửa hành trình Tô-ma-hốc có khả năng mang đầu đạn hạt nhân và tên lửa chống tàu Háp-pun. Hai tàu vũ trang thế hệ mới của Oa-sinh-tơn cùng nhiều tàu chiến - hiện đã lên đến 9 chiếc (chưa kể tàu chiến Thổ Nhĩ Kỳ có nhiệm vụ hỗ trợ trên eo biển Bô-pho) - được NATO gửi tới biển Đen với sứ mệnh “cứu trợ” có thể tiếp tục được tăng cường trong những ngày tới đã khiến Nga lo ngại. Sau những cảnh báo trong tuần của Crem-li về sự hiện diện đông đảo của hải đoàn chiến hạm Mỹ - NATO sẽ làm căng thẳng biển Đen, phát ngôn viên của Thủ tướng Nga V. Pu-tin vừa lên tiếng (28-8) cho rằng, phương Tây đang chuyển vũ khí cho Gru-di-a dưới vỏ bọc “cứu trợ”.

Chưa có dấu hiệu các chiến hạm Mỹ - NATO rời biển Đen sau khi đổ hàng “cứu trợ” cho Tbi-li-xi càng làm dấy lên nghi ngờ từ Mát-xcơ-va. Vì thế, tuần dương hạm chỉ huy Hạm đội biển Đen mang tên Mát-xcơ-va - được trang bị tên lửa hạm đối không Pót - mới trở về căn cứ sau cuộc tập trận trên Đại Tây Dương đã cùng một đội tàu hộ tống của Nga tham gia giám sát động tĩnh của các chiến hạm Mỹ - NATO. Các nguồn tin từ Nga và phương Tây xác nhận, có lúc tuần dương hạm chỉ huy Mát-xcơ-va chỉ cách tàu C. Đa-lớt của Mỹ chưa đầy 100 dặm.

Bản đồ hàng hải chỉ ra đường duy nhất từ Địa Trung Hải vào biển kín rộng hơn 400.000km2 này là eo Bô-pho - dài 30km, rộng trung bình 2km - nối liền phần châu Âu bé nhỏ với phần châu Á rộng lớn của Thổ Nhĩ Kỳ. Thành phố cảng I-xtăm-bun sầm uất của Thổ Nhĩ Kỳ (với hơn 10 triệu dân) nằm ở hai bờ eo biển này. Với tầm chiến lược của eo Bô-pho, Thổ Nhĩ Kỳ đã trở thành thành viên NATO từ năm 1952.

Cần nhắc lại rằng, từ cuối thế kỷ XVIII - dưới thời Nga Hoàng - tên biển Đen đã thành tên gọi của hạm đội Nga tại đây. Như thế, từ ngót 200 năm qua, biển Đen luôn được xem là biển nhà của Nga với Hạm đội Hắc Hải vàlịch sử hải chiến tại đây cho thấy, hạm đội Nga là chúa tể vùng biển này. Do đó sự xuất hiện của các chiến hạm lạ vũ trang đầy mình đã và ngay lập tức trở thành một thách thức trực diện với hạm đội Nga. Đây không phải là lần đầu tiên chiến hạm Mỹ - NATO tiến vào biển Đen. Cuối năm 1955, ngót 3 năm sau khi Thổ Nhĩ Kỳ đầu quân NATO, chiến hạm Niu Giơ-xi - cũng thuộc Hạm đội VI của Mỹ - đã dẫn đầu một chiến đoàn gồm cả tàu sân bay lẫn tàu khu trục đổ vào biển Đen; nhưng nó chỉ ở lại đây khoảng 24 giờ và rút ngay sau khi một chiến hạm của Hạm đội biển Đen đang neo đậu ở quân cảng Xê-vát-xtô-pôn Nga bỗng phát nổ dữ dội khiến hàng trăm thủy thủ chết và bị thương.

Với sự hiện diện trên, Mỹ và NATO buộc Mát-xcơ-va phải đi đến nhận định rằng phương Tây đã và đang đặt Nga vào thế “lưỡng đầu thọ địch”. Thế thứ nhất ở phía Bắc, vừa diễn ra cách đây hơn một tuần khi Ba Lan đồng ý để Mỹ đặt 10 tên lửa đánh chặn bên bờ biển Ban-tích, ngay ở cửa ngõ ra Đại Tây Dương của Nga. Thế thứ hai, đang diễn ra ở phía Nam, tại biển Đen sẽ khóa chặt Hạm đội biển Đen trong vùng biển này. Nhát cắt đang hình thành tại biển Đen của liên hải quân Mỹ - NATO sẽ khống chế cả vùng Cáp-ca-dơ - từ hướng biển - vốn nằm trong ảnh hưởng truyền thống mà Nga không dễ dàng để mất.

Như vậy, sự hiện diện của các chiến hạm Mỹ - NATO tại biển Đen đã đặt vùng nước tưởng như yên bình này trước một trận hải chiến không mong đợi; đồng thời có thể đưa cục diện Cáp-ca-dơ tới một giai đoạn không thể yên ổn. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, viễn cảnh ấy là khó thành hiện thực, vì lợi ích do Nga mang lại cho châu Âu lớn hơn nhiều trên cả hai lĩnh vực năng lượng lẫn nguồn vốn, nên châu Âu khó có thể cùng Mỹ lao vào một cuộc phiêu lưu với Nga.

Hơn nữa, lịch sử hiện đại đã và đang cho thấy, sắc thái của chiến tranh cục bộ do Mỹ khởi xướng luôn kéo theo chết chóc cùng bất ổn trong nhiều thập kỷ, và Cáp-ca-dơ đâu phải là miền đất thần tiên để tránh không lặp lại nỗi buồn ấy. Cũng có dư luận cho rằng, sự hiện diện chiến hạm Mỹ tại biển Đen là con ngáo ộp quân sự với cử tri chính quốc nhằm ủng hộ cuộc tái đắc cử của đảng Cộng hòa trong bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11 tới.

Dẫu vậy, sau rất nhiều năm chưa từng neo đậu tại đây, chiến hạm Mỹ - NATO đang thể hiện rõ khát khao vùng biển Đen với các quốc gia xung quanh từng nằm trong LB Xô Viết cũ nhằm tranh giành ảnh hưởng với Nga. Do đó, không khó hiểu khi sứ mệnh “cứu trợ” trên biển của chúng được kéo dài. Và như thế, thách thức biển Đen sẽ là liều thuốc thử đồng thời với hai cuộc chiến: cả nóng lẫn lạnh giữa Nga với phương Tây.

Quốc Chính