Làng kính

Khách hàng mua kính tại cửa hàng kính thuốc phố Tràng Tiền

Không giống những vùng nông thôn khác, Lịch Động tươm tất và sôi động hơn hẳn. Chỉ dọc đoạn đường dài khoảng vài trăm mét chạy qua chợ làng, tính sơ sơ cũng có hơn chục cửa hàng bán buôn kính mắt bề thế trương ra những tấm biểncho thấy quy mô không vừa:Trung tâm kính mắt Hồng Quang, Hiến Toan - bán buôn mắt kính, kính thời trang cao cấp các loại, Anh Cường - chuyên doanh các loại kính mắt, mắt kính, trang thiết bị kiểm tra thị giác... Cách chợ Lịch Động không xa trung tâm kính mắt Hồng Quang thu hút ngay người lạ bằng cơ ngơi tương đối đồ sộ. Ông chủ Quang quãng ngoài 40 tuổi dẫn tôi trong vai một “cò” lặn lội từ Hà Nội về, đi xem hàng. Quang kể vanh vách từng loại, giá cả, nguồn gốc... Loại nào cũng bảo đảm chất lượng. Cửa hàng này có khoảng 3, 4nghìn đôi. Những đôi kính được xếp úp thìa cho đỡ tốn diện tích hoặc để nguyên trong kiện hàng, mắt kính đi đằng mắt kính, gọng gói đằng gọng, đầy ứ tủ bày. Đến đây mới thấy các sạp kính vẫn bày bán khắp khu vực Cầu Giấy, chợ Cầu Mới hoặc những phố kính ở Hà Nội chẳng nghĩa lý gì. Trong cửa hàng này cứ chỗ nào để hàngđược là có kính: tường âm, góc nhà, nóc tủ, gậm cầu thang... Bày biện như thế vì lẽ cũng như nhiều đại lý kính khác trong làng, Trung tâm kính mắt Hồng Quang chuyên bán buôn, họa hoằn lắm mới bán lẻ. Trung bình một ngày, Quang xuất 500-700 cặp kính, cao điểm lên tới vài nghìn cặp. Đôi rẻ nhất chỉ 3 nghìn đồng,đắt từ vài trăm nghìn đồng đến vài triệu, thậm chí ngất ngưởng ở cái giá trên giời, hơn chục triệu đồng. Cũng như nhiều người khá ngô nghê với thứ hàng tiêu dùng là kính mắt, tôi giật mình khi được xem mấy đôi mà Quang ra giá hơn chục triệu đồng. Mấy món đồ xa xỉ ấy, dòng kính “cơn” của Mỹ được chuộng dùng, nhìn cũng chỉ như những cặp kính bình thường khác, đã thế lại còn cũ kĩ, xỉn hơn nhiều.

Quang có hai xưởng lắp ráp, 10 người làm, mỗi ngày lắp ráp được chừng 1000 đôi kính các loại. Mắt kính tùy theo mẫu gọng mà được mài bằng máy cho vừa vặn. Những phụ tùng khác như gọng, đỡ mũi, ốc bắt đều được làm sẵn. Tất cảđược nhập từ Trung Quốc.

Trục đường vắt qua chợ Lịch Động toàn những đại lý cỡ Trung tâm kính mắt Hồng Quang. Các ông chủ đều có xưởng lắp ráp. Nhà Anh Cường hai xưởng, nhà Hiến Toan hai xưởng, Dũng Liên một xưởng... Xưởng nhà Hiến Toan to nhất làng với năm tổ, mỗi tổ 7 người. Lao động phần lớn là người làng bên hoặc ngoài xã.

Trong danh mục các nghề truyền thốngkhông có nghề làm kính mắt. Song nhiều ông chủ ở Lịch Động khẳng định sản xuất kính mắt đã có từ lâu. Gần như cả làng kiếm sống bằng bán kính, trước đây sản xuất,còn bây giờ lắp ráp. Phần lớn làm nghề theo kiểu “phụ truyền, tử kế”. Thực ra ban đầu các cụ “tổ nghề” chỉ sửa chữa lặt vặt. Tới hồi những năm 60 của thế kỷ trước, Lịch Động mới sản xuất. Kính được làm thủ công từ gọng, mắt kính, đỡ mũi, ốc bắt. Riêng mắt kính được mua nguyên phiến rồi mài giũa bằng tay. Thời mở cửa, nhất là từ những năm 1990 trở lại đây, nghề làm kính Lịch Động mai một dần. Ông Cường, chủđại lý Anh Cường kể lại: “Hàng Trung Quốc quá rẻ, mẫu mã lại đa dạng. Cả làng chuyển sang nhập kính (gọng riêng, mắt, ốc riêng) chủ yếu qua cửa khẩu Lạng Sơn về lắp ráp”. Thiết bị lắp ráp có đủ,từ máy đo đến máymài kính... Có cả thiết bị kiểm tra thị lực hiện đại được nhập về từ các nước Tây, Tàu... rồi bán cho những nơi khác. Kính nhập chủ yếu là “hàng rời”. Nhưng hàng “rời” cũng có ba bảy đường “rời” từ Trung Quốc giá rẻ như bèo: Đôi gọng 1000 đ, hai mắt kính tương đương, có khi thấp hơn. “Rời” Hàn Quốc, Nhật Bản, Italia... các ông chủ khẳng định hàng xách tay.Còn vô số “rời” liên doanh. Thế là ở ngaycái làng nhỏ này, một thị trường kính sầm uất ra đời, thượng vàng hạ cám, gi gỉ gì gi, kính gì cũng có. Nhưng đại để, theo ông chủ Quang, chia làm hai loại: Hàng dòng và hàng chợ. Hàng dòng là những loại có tên tuổi như Shisheido, Gucci “cơn”... Không có gì bảo đảm đây là hàng thật nhưnhãn mác. Quang chìa cho tôi xem một loạt kính “cơn”. Đây vốn là hàngkính Mỹ nhưng không còn đồ mới mà toàn là second-hand, rẻ cũng phải 6-7 trăm nghìn . Nhìn qua, có lẽ không ít người bỏ ra khoảng 50 nghìn để mua cũng đã xót ruột. Tỏ ra chơi “độc” so với những anh khác, Quang kể có một loại mà ít người chuộng nhưng được giá là kỷ vật của cựu binh nước ngoài từng tham gia chiến tranh Việt Nam rồi I-rắc... Những loại này được hét với giá trên giời vì người mua thường chỉ vì thú vui sưu tập là chính. Nhưng lai lịch của món hàng khi về tới Việt Nam thì khó mà chứng minh được.

Hàng chợ thì vô khối và... tin được. Khắp quầy giới thiệu sản phẩm của Anh Cường, Hồng Quang, Hiến Toan, Dũng Thu... chất ngậphàng, nhãn mác đầy đủ, nghiêm chỉnh nhưng lạ hoắc: Hua Fang, Huida, Gokon, Shengmyia... Một ông chủ thừa nhận, Gucci, Solec về đây đều là Gucci, Solec Trung Quốc... Hàng Tàu thứ thiệt ! Người tiêu dùng khó màphân biệt nổi.

Lịch Động có mấy trăm hộ hơn nghìnkhẩu, hầu hết đều đi tứ tán khắp nơi buôn bán kính. Người còi vốn bán dạo. Anh có bát ăn, bát để tậu cửa hàng, cửa hiệu tử tế. Qua Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Yên Bái... mỗi nơi tôi biết không dưới 3 anh ngườiLịch Động. Khắp trong Nam, ngoài Bắc, chỗ nào cũng có kính Lịch Động. Chợ Ngã Tư Sở (Hà Nội) có ngót chục quầy bán kính che ô to tướng, vài ngườidân làng này. Bán kính “bẫm” nhất là những mặt hàng có giá từ 30-40 nghìn đồng. Tiến, chủ một đại lý khác cho biết: “Sau khi nhập, các cửa hàng đều tông giá lên ít nhất 3 lần”.

Nghe chuyện, tôi đâm ngờ nhưng cũng khó kiểm chứng, ấy là như lời một số đại lý ở đây thì ngay cả những cửa hàng “có đai, có đẳng” ở Hà Nội tề tựu ở Lương Văn Can, Hàng Bông... cũng về đây cất hàng.

HNM