Làm tròn số

Yêu cầu làm tròn số là làm tròn đến hàng nào (hàng đơn vị, hàng chục, hàng trăm...) hoặc phần nào (phần mười, phần trăm...). Nguyên tắc là ta xóa tất cả những chữ số ở bên phải của chữ số ở hàng (hay phần) cần làm tròn đi rồi thay những chữ số trước dấu phẩy (hàng đơn vị, hàng chục...) bằng những chữ số 0 tương ứng. Sau đó, nếu chữ số ở vị trí ngay bên phải chữ số cần được làm tròn lớn hơn 4 thì cộng thêm một đơn vị cho chữ số ở vị trí làm tròn đó. Trong trường hợp ngược lại thì giữ nguyên số vừa có được (sau khi xóa các chữ số và thay bởi những chữ số 0). Nếu tăng một đơn vị cho chữ số ở hàng cần làm tròn thì ta gọi là làm tròn lên. Nếu số mới được làm tròn nhỏ hơn số ban đầu thì ta gọi là làm tròn xuống. Việc làm tròn lên hay xuống là vì số đó gần số nào hơn trên trục số (theo đơn vị chia đến chữ số cần làm tròn). Sau đây là một số bài toán về làm tròn số:

Bài toán 1. Làm tròn số 1.243 đến chữ số hàng trăm.

Bài làm. Chữ số hàng trăm là 2. Ta xóa các chữ số bên phải số 2 (hàng trăm) rồi thay bằng những chữ số 0 tương ứng, ta được số 1.200. Chữ số ở vị trí ngay bên phải số 2 (số ở vị trí làm tròn) là số 4, nhỏ hơn 5 nên ta giữ nguyên, được số làm tròn là 1.200.

Bài toán 2. Làm tròn số 23.683 đến chữ số hàng nghìn.

Bài làm. Chữ số hàng nghìn là 3. Ta xóa các chữ số bên phải số 3 (hàng nghìn) rồi thay bằng những chữ số 0 tương ứng, ta được số 23.000. Chữ số ở vị trí ngay bên phải số 3 là số 6, lớn hơn 5 nên ta cộng thêm một đơn vị vào chữ số 3, được số làm tròn là 24.000.

Bài toán 3. Làm tròn số 2,97 đến chữ số phần mười.

Bài làm. Chữ số phần mười là 9. Ta xóa chữ số 7 bên phải số 9, ta được số 2,9. Chữ số ở vị trí bên phải số 9 là số 7, lớn hơn 5 nên ta cộng thêm một đơn vị vào chữ số 9, được số làm tròn là 2,9 + 0,1 = 3.

Lưu ý. Người ta có thể viết đáp số ở bài toán 3 là 3,0 thể hiện là ta đã làm tròn đến chữ số phần mười.

Bài toán 4. Làm tròn phân số 1/3 đến chữ số phần trăm.

Bài làm. Thực hiện phép chia, ta đổi phân số 1/3 thành số thập phân, ta được số thập phân vô hạn tuần hoàn là 0,(3). Số làm tròn là 0,33.

Lưu ý. Nếu nói: “Có hàng vạn khán giả đến sân vận động” thì hiểu nghĩa của từ hàng vạn là có từ 1 vạn đến dưới 10 vạn người. Đó cũng là một kiểu làm tròn số.

Bài tập kỳ này. Làm tròn số 7859,65 đến: a) Chữ số hàng trăm; b) Chữ số phần trăm.

Bài giải gửi về Hoàng Trọng Hảo, tạp chí Toán Tuổi thơ, 361 Trường Chinh, Thanh Xuân, Hà Nội. Ngoài phong bì ghi dự thi “Học mà chơi - chơi mà học” của Báo Hànộimới.