“Làm báo là quá trình tự học không ngừng nghỉ”

- Thưa GS, ngày 21-4 là Ngày thành lập Hội Nhà báo Việt Nam xin cho biết suy nghĩ của GS về vai trò của Hội trong đời sống báo chí nước nhà và trách nhiệm của hội viên trong xây dựng Hội hôm nay?
- Nhớ đến ngày này cũng là một cách nhắc nhở chúng ta về vai trò của HNB VN, trong đó có việc bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ; bảo vệ lợi ích chính đáng của nhà báo; đại diện cho giới báo chí trong quan hệ quốc tế. Theo tôi, 60 năm qua, Hội Nhà báo Việt Nam đã cố gắng trên tất cả các mặt, tuy nhiên vẫn còn chưa được như mong muốn. Nguyên nhân ở cả hai phía. Trước hết phía Hội chưa thật sự sâu sát, chưa đáp ứng tốt các yêu cầu thiết thực với hội viên. Hoạt động của một số cấp Hội thiếu chủ động, sáng tạo; chưa trở thành sự cộng hưởng đối với Hội TƯ và giữa các hội với nhau. Phía các hội viên vẫn còn kém nhiệt tình học tập, nâng cao trình độ chuyên môn, không quan tâm đến các hoạt động phong trào của Hội.

Cũng không thể bỏ qua sự vào cuộc của các cấp ủy, chính quyền địa phương đối với tổ chức nghề nghiệp quan trọng này. Tình trạng một vài Hội 3 "không": không trụ sở, không biên chế, không kinh phí là một thực tế đáng suy nghĩ…

- Tổ chức bồi dưỡng nghiệp vụ là một trong những hoạt động thiết thực của Hội Nhà báo Việt Nam. Là Giám đốc Trung tâm bồi dưỡng nghiệp vụ của Hội, GS đã nhận thấy có sự chủ động từ cả hai phía "dạy" và "học"?
- Ra đời từ năm 1998, đến nay sau 12 năm hoạt động, mỗi năm chúng tôi tổ chức 40-50 khóa đào tạo, bồi dưỡng các nhà báo về kỹ năng nghề nghiệp, đường lối chính sách mới... Giảng viên các lớp học gồm các nhà báo trong nước, quốc tế; không chỉ học tập trung mà còn đi thực tế và thực hành. Năm 2010, trung tâm đã có kế hoạch mở 26 lớp bồi dưỡng nghiệp vụ về "Công tác biên tập và rút tít", "Viết về xây dựng Đảng", "Phóng sự truyền hình", "Quản lý tòa soạn"…

Tại một số diễn đàn, có lãnh đạo báo chí cho rằng việc đào tạo, bồi dưỡng chưa đáp ứng được nhu cầu tòa soạn. Nhưng thực tế, khi có thông báo của Trung tâm, nhiều cơ quan "quên" không cử phóng viên (PV) tham gia; một số PV thiếu tập trung; đặc biệt là tình trạng "sính" giảng viên nước ngoài, nên khóa học của giảng viên trong nước dù thiết thực nhưng vẫn thưa vắng.

- Nội dung bồi dưỡng chủ yếu là nghiệp vụ báo chí… Dường như nhà báo nước ta còn "vướng mắc" khá nhiều trong tác nghiệp?
- PV chúng ta còn thiếu tính chuyên nghiệp, thể hiện rõ ở cả kiến thức xã hội; kỹ năng nghề nghiệp và nhận thức về chức năng, nhiệm vụ của báo chí; những điều nhà báo được làm và không được làm. Rất nhiều điều luật pháp không cấm, nhưng muốn xử lý được đòi hỏi cây bút ấy, PV ấy phải thực sự chuyên nghiệp. Nhiều PV vẫn còn những lúng túng sơ giản trong tác nghiệp như chuẩn bị máy ghi âm, cách đặt câu hỏi, xử lý tư liệu, xử lý thông tin về đời tư…

Làm báo là một quá trình tự học không ngừng nghỉ. Nhưng hiện nay nhiều PV chưa thực sự năng động, quen với lối làm báo "giấy mời". Đáng buồn nhất là tình trạng PV tham gia sự kiện chỉ lấy tin "bề nổi", ít chịu ngồi lại khai thác thông tin, tạo "năng lượng" dự trữ cho các bài viết sau này. Thực tế, môi trường, điều kiện, đối tác tác nghiệp của người làm báo luôn luôn thay đổi, nhà báo không học hỏi tất sẽ lạc hậu.

- Hiện có những nhà báo đã chủ động tới Trung tâm tìm hiểu khóa học, vậy hướng phát triển sắp tới của Trung tâm là gì, thưa GS?
- Trung tâm sẽ nỗ lực mở rộng theo hướng tiếp tục giải quyết những vướng mắc chung của anh em phóng viên một cách chủ động, sáng tạo hơn. Bên cạnh đó là phối hợp với các tờ báo xây dựng những quy định về đạo đức nghề nghiệp báo chí phù hợp với đặc trưng hoạt động của từng tòa soạn.

- Xin cảm ơn GS!