Kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng bộ thành phố Hà Nội (17/3/1930 - 17/3/2025) Dấu ấn 95 năm lịch sử của Ðảng bộ thành phố Hà Nội

Những dấu mốc lịch sử vẻ vang của Đảng bộ Hà Nội không chỉ khẳng định bản lĩnh tiên phong, mà còn là biểu tượng của tinh thần yêu nước, đoàn kết, trí tuệ và bản lĩnh của nhân dân Thủ đô.

Ngày 17-3-1930: Bước ngoặt của phong trào cách mạng ở Hà Nội

Ngày 3-2-1930, Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập, đánh dấu bước ngoặt vĩ đại của cách mạng Việt Nam. Chỉ hơn một tháng sau, vào ngày 17-3-1930, tại nhà số 42 phố Hàng Thiếc (nơi ở của đồng chí Đỗ Ngọc Du và là trụ sở của Xứ ủy Bắc kỳ, nay thuộc phường Hàng Gai, quận Hoàn Kiếm), Ban Chấp hành lâm thời của Đảng bộ thành phố Hà Nội được thành lập gồm 3 đồng chí: Đỗ Ngọc Du, Nguyễn Ngọc Vũ và Lều Thọ Nam; đồng chí Đỗ Ngọc Du được cử làm Bí thư Thành ủy lâm thời.

Đây là sự kiện lịch sử đánh dấu sự ra đời của Đảng bộ thành phố Hà Nội, đảng bộ đầu tiên trên cả nước; đặt nền móng cho sự lãnh đạo thống nhất và tiến bộ của phong trào cách mạng trên địa bàn Hà Nội.

Giai đoạn 1930 - 1945: Xây dựng cơ sở cách mạng, đấu tranh giành chính quyền

Sau khi ra đời, bất chấp bị địch đàn áp dã man, nhiều đồng chí bị bắt, tổ chức tan rã, lập đi lập lại nhiều lần, Đảng bộ Hà Nội đã cho thấy bản lĩnh và ý chí kiên cường, bất khuất. Dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng, được rèn luyện trong các cao trào cách mạng 1930 - 1931, 1936 - 1939, Đảng bộ thành phố Hà Nội đã lãnh đạo nhân dân giành chính quyền ở Thủ đô, góp phần làm nên kỳ tích Cách mạng Tháng Tám năm 1945.

Tối ngày 15-8-1945, theo Chỉ thị của Xứ ủy Bắc kỳ, Thành ủy Hà Nội triệu tập hội nghị bất thường ở chùa Hà (nay thuộc phường Dịch Vọng, quận Cầu Giấy), để rà soát lực lượng và bàn những công việc cấp bách nhằm chuẩn bị cho cuộc khởi nghĩa. Sáng ngày 16-8-1945, tại nhà số 101, phố Gambetta, nay là phố Trần Hưng Đạo, đồng chí Nguyễn Khang, Thường vụ Xứ ủy triệu tập cuộc họp với Thành ủy Hà Nội để phổ biến Nghị quyết của Xứ ủy về thành lập Ủy ban quân sự cách mạng Hà Nội (tức Ủy ban khởi nghĩa). Tối ngày 17-8-1945, tại nhà bà Hai Nhã, thôn Dịch Vọng Tiền, xã Dịch Vọng, huyện Từ Liêm (nay là phường Dịch Vọng, quận Cầu Giấy), Thành ủy và Ủy ban khởi nghĩa đã họp Hội nghị mở rộng, quyết định những vấn đề cơ bản của cuộc khởi nghĩa. Sáng sớm ngày 18-8-1945, Ủy ban khởi nghĩa cử cán bộ vào Hà Đông xin ý kiến Thường vụ Xứ ủy về kế hoạch khởi nghĩa của Hà Nội. Thường vụ Xứ ủy đã chuẩn y toàn bộ kế hoạch.

Ngày 19-8-1945, từ sáng sớm cả Hà Nội đã đỏ rực cờ cách mạng. Biển người Hà Nội vùng lên chiếm lấy các cơ quan quan trọng của chính quyền bù nhìn. Đến tối cùng ngày, Việt Minh hoàn toàn làm chủ thành phố. Cuộc khởi nghĩa ở Hà Nội hoàn toàn thắng lợi.

Ngày 2-9-1945, nhân dân Hà Nội, Hà Đông, Sơn Tây và các tỉnh phụ cận hội tụ về quảng trường Ba Đình dự Lễ độc lập, nghe Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Bản Tuyên ngôn Độc lập mở ra kỷ nguyên độc lập cho dân tộc.

Giai đoạn 1945 - 1954: Bảo vệ chính quyền cách mạng, kháng chiến chống thực dân Pháp

Cách mạng Tháng Tám thành công, dù hệ thống chính trị còn non trẻ và có nhiều thay đổi, song lòng yêu nước, nhiệt huyết cách mạng, tinh thần và ý chí chiến đấu trong cán bộ, đảng viên và nhân dân Thủ đô vẫn luôn rực cháy. Trước dã tâm quyết cướp nước ta một lần nữa của thực dân Pháp, Hà Nội đã cùng cả nước bước vào cuộc kháng chiến gần 9 năm giành lại độc lập, tự do. Đảng bộ thành phố đã lãnh đạo quân và dân Thủ đô đi đầu hưởng ứng Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh (tháng 12-1946). Bằng tinh thần “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”, quân, dân Hà Nội đã biến phố phường thành chiến lũy giam chân địch 60 ngày đêm ở Thủ đô, tiêu hao, tiêu diệt nhiều sinh lực địch, bảo vệ an toàn cho Trung ương Đảng, Chính phủ, tạo điều kiện cho cả nước chuẩn bị mọi mặt bước vào cuộc kháng chiến trường kỳ.

Sau 9 năm bền gan, vững chí, Hà Nội cùng cả nước tiễn tên lính Pháp cuối cùng qua cầu Long Biên. Ngày 10-10-1954 - Ngày Giải phóng Thủ đô, cả Hà Nội rực rỡ cờ hoa trong niềm hân hoan hạnh phúc rạng ngời đón đoàn quân chiến thắng trở về.

Giai đoạn 1954 - 1975: Xây dựng chủ nghĩa xã hội, đánh bại chiến tranh phá hoại của Mỹ, chi viện cho miền Nam

Những năm đầu sau giải phóng, Đảng bộ Hà Nội tập trung lãnh đạo nhân dân khôi phục kinh tế, phát triển văn hóa - xã hội và thực hiện cải tạo xã hội chủ nghĩa. Thủ đô trở thành trung tâm đầu não của miền Bắc xã hội chủ nghĩa, chi viện sức người, sức của cho tiền tuyến miền Nam. Từ năm 1965, Hà Nội trở thành mục tiêu đánh phá ác liệt của không quân Mỹ. Trong cuộc tập kích chiến lược bằng B-52 cuối tháng 12-1972, Đảng bộ Thủ đô đã lãnh đạo quân dân Hà Nội anh dũng, kiên cường cùng quân dân miền Bắc làm nên chiến thắng “Điện Biên Phủ trên không”, buộc Mỹ phải ký Hiệp định Paris, chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam. Hà Nội được bạn bè quốc tế tôn vinh là “Thủ đô của lương tri và phẩm giá con người”. Ngày 30-4-1975, miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất. Hà Nội hân hoan trong niềm vui chung của dân tộc, sẵn sàng bước vào thời kỳ xây dựng mới.

Trong thời kỳ này, Hà Nội luôn là tấm gương về tinh thần tất cả vì miền Nam ruột thịt, chi viện “thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”. Những người con thân yêu của Hà Nội đã “xếp bút nghiên lên đường ra trận”. Hà Nội còn là cái nôi của các phong trào thi đua yêu nước như “Chiếc gậy Trường Sơn”, “Ba sẵn sàng”, “Ba đảm đang”... truyền niềm tin, động lực cho cả nước tiến lên.

Giai đoạn 1976 - 1986: Khôi phục và xây dựng chủ nghĩa xã hội, bảo vệ Thủ đô

Năm 1976, Hà Nội chính thức trở thành Thủ đô của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Đảng bộ Hà Nội tập trung vào công cuộc khôi phục kinh tế, cải tạo xã hội chủ nghĩa và mở rộng quy hoạch thành phố. Giai đoạn này cũng chứng kiến những khó khăn do ảnh hưởng của chiến tranh, khủng hoảng kinh tế và những biến động quốc tế. Tuy nhiên, với bản lĩnh kiên cường, Hà Nội vẫn vững vàng, từng bước đổi mới để thích ứng với tình hình mới; bảo đảm vững chắc thế trận an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; chuẩn bị sẵn sàng bước vào giai đoạn phát triển mới.

Giai đoạn 1986 - 2008: Đổi mới và phát triển

Thực hiện công cuộc Đổi mới từ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI (1986), Đảng bộ thành phố Hà Nội đã chủ động, gương mẫu thực hiện, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo hệ thống chính trị và nhân dân thực hiện những chuyển mình mạnh mẽ từ cơ chế bao cấp sang kinh tế thị trường. Thành phố đẩy mạnh thu hút đầu tư, phát triển công nghiệp, thương mại, dịch vụ, xây dựng cơ sở hạ tầng. Hà Nội mở rộng hợp tác quốc tế, phát triển ngày càng lớn mạnh, bảo đảm vững chắc 3 trụ cột: Duy trì tăng trưởng kinh tế cao, tăng cường quốc phòng - an ninh, bảo đảm an sinh xã hội.

Giai đoạn 2008 - 2025: Khẳng định vị thế tiên phong trong kỷ nguyên mới

Thực hiện Nghị quyết số 15/2008/NQ-QH12 về điều chỉnh địa giới hành chính thành phố Hà Nội và một số tỉnh có liên quan, từ ngày 1-8-2008, tỉnh Hà Tây, huyện Mê Linh (tỉnh Vĩnh Phúc) và 4 xã thuộc huyện Lương Sơn (tỉnh Hòa Bình) chính thức về với Hà Nội, tạo ra thế và lực phát triển mới cho Thủ đô. Gần 17 năm kể từ ngày hợp nhất, Đảng bộ thành phố Hà Nội đã khẳng định năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu cao. Dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ thành phố, hệ thống chính trị và nhân dân Thủ đô luôn đoàn kết, phát huy sức mạnh tổng hợp trong xây dựng và phát triển. Sức mạnh nội sinh chính là nguồn động lực to lớn đưa Hà Nội vượt qua mọi khó khăn, thử thách trong thời đại mới tiêu biểu như đại dịch Covid-19, khủng hoảng kinh tế thế giới do tác động của xung đột, chiến tranh thương mại, tác động của biến đổi khí hậu, mưa lũ kỷ lục...

Hà Nội chiếm 1% về diện tích, hơn 8% về dân số, nhưng mỗi năm đóng góp khoảng 20% số thu ngân sách nhà nước và hơn 16% GDP cả nước. Quy mô nền kinh tế thành phố hiện nay tương đương 59 tỷ USD, bằng khoảng 12% quy mô kinh tế cả nước. 3 năm qua, Hà Nội liên tiếp lập cột mốc mới về số thu ngân sách, vươn lên đứng đầu cả nước về số thu nội địa, nguồn thu phản ánh thực lực của nền kinh tế.

95 năm qua, Đảng bộ Hà Nội trải qua 17 kỳ đại hội. Từ ngày đầu thành lập với số lượng vài đảng viên cốt cán, đến nay Đảng bộ Hà Nội đã trở thành Đảng bộ lớn nhất cả nước với tổng số hơn 485.000 đảng viên. Dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ thành phố, Hà Nội ngày càng lớn mạnh, khẳng định vững chắc vị thế trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trái tim của cả nước, trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ, hội nhập quốc tế của cả nước.

Tiếp nối truyền thống vẻ vang, Đảng bộ và nhân dân Hà Nội đang quyết tâm tiên phong trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc; xây dựng Thủ đô trở thành đô thị thông minh - hiện đại - xanh - sạch - đẹp - an ninh - an toàn; phát triển nhanh, bền vững, có sức lan tỏa để thúc đẩy vùng Đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước cùng phát triển.