Kỷ nguyên mới trong quan hệ hợp tác giữa Liên minh châu Âu và Canada

Đây được coi là văn kiện chiến lược, mở ra một kỷ nguyên mới trong hợp tác an ninh giữa hai bờ Đại Tây Dương.

Thủ tướng Canada Mark Carney cùng với Chủ tịch Hội đồng châu Âu António Costa, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen tuyên bố, hai bên sẽ xây dựng quan hệ đối tác mới, đầy tham vọng và toàn diện. Quan hệ Đối tác chiến lược tương lai mới giữa EU và Canada bắt nguồn từ các giá trị chung và hệ thống quốc tế dựa trên luật lệ, đồng thời theo đuổi các lợi ích chung.

Dựa trên những gì đã đồng thuận tại Hội nghị Thượng đỉnh, Canada và EU sẽ sớm khởi động các cuộc đàm phán toàn diện trên nhiều lĩnh vực để tăng cường hợp tác và kết nối - bao gồm an ninh thương mại, kinh tế, quá trình chuyển đổi số, cuộc chiến chống biến đổi khí hậu và suy thoái môi trường. Điều này sẽ tạo ra nhiều cơ hội và thịnh vượng lâu dài hơn cho người lao động, doanh nghiệp, công dân ở cả Canada cũng như EU.

Là một phần của mối quan hệ mới được củng cố này, SDP mở ra cánh cửa cho sự tham gia sâu hơn của Canada vào quỹ quốc phòng mới thành lập của EU trị giá 150 tỷ euro, được gọi là SAFE. Chủ tịch EC Ursula von der Leyen cam kết, cả hai bên sẽ nhanh chóng khởi động các cuộc đàm phán về việc Canada tiếp cận chương trình mua sắm chung.

Trên thực tế, SDP ký với Canada là phiên bản của thỏa thuận mà EU đã ký với Thủ tướng Anh Keir Starmer vào tháng trước. Liên minh này đã có các hiệp định tương tự với 6 quốc gia khác bao gồm Na Uy và Nhật Bản. Nhưng đây là lần đầu tiên EU ký SDP với một quốc gia thuộc châu Mỹ. Thủ tướng Canada Mark Carney cho biết, hiệp định sẽ giúp Ottawa thúc đẩy các năng lực quốc phòng mới nhanh hơn và hiệu quả hơn. Canada là một trong những nước được đánh giá chi cho quốc phòng thấp nhất Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Năm 2024, nước này chỉ chi 1,37% GDP so với mức 2% theo quy định do liên minh quân sự đặt ra từ năm 2014. Theo Chủ tịch Hội đồng châu Âu António Costa, trong khi NATO vẫn là nền tảng của hệ thống phòng thủ chung của các nước đồng minh, quan hệ đối tác EU - Canada sẽ cho phép tăng cường khả năng sẵn sàng phòng vệ nhanh hơn và tốt hơn, đầu tư nhiều hơn và thông minh hơn. Quan hệ đối tác này cũng sẽ củng cố vai trò của Canada trong cấu trúc quốc phòng đang phát triển nhanh chóng của châu Âu.

Ngoài ra, hiệp định tạo ra không gian đối thoại chính trị thường xuyên, cũng như khả năng Canada tham gia các sáng kiến phòng thủ chung của EU như sáng kiến Tái vũ trang châu Âu (ReArm Europe). Đây là bước đi mang tầm nhìn dài hạn, phản ánh mối quan hệ an ninh ngày càng liên kết giữa châu Âu và Bắc Mỹ.

Về kinh tế, hai bên tiếp tục khẳng định cam kết với một hệ thống thương mại tự do, công bằng và bền vững. Sau gần 8 năm thực thi tạm thời, Hiệp định Kinh tế và Thương mại toàn diện (CETA) đã giúp kim ngạch thương mại hai chiều tăng 64%, đạt 75,6 tỷ euro năm 2024. Trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ gia tăng, CETA được xem là biểu tượng của hợp tác kinh tế có trách nhiệm, minh bạch và theo chuẩn mực cao.

Bên cạnh đó, hợp tác về nguyên liệu thô thiết yếu đang nổi lên như một trụ cột mới, hỗ trợ chức năng chống đứt gãy chuỗi cung ứng trong chuyển đổi xanh và số hóa. Canada đang trở thành đối tác then chốt của EU trong xây dựng chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược, đa dạng, bền vững. Kế hoạch Hành động nguyên liệu thô thiết yếu Kananaskis mà hai bên triển khai được xem là công cụ cụ thể thực hiện mục tiêu của Nhóm các nước công nghiệp phát triển (G7) về khoáng sản thiết yếu, giúp EU và Canada đồng hành trong sản xuất, có trách nhiệm và thiết lập các tiêu chuẩn quốc tế công bằng.

Theo các chuyên gia, hội nghị năm nay đánh dấu bước ngoặt đồng bộ về chiến lược, khi hai bên chuyển từ “đối tác tương đồng” sang “đồng minh chiến lược” trong nhiều lĩnh vực. Đây không chỉ là sự tiếp nối truyền thống hợp tác, mà là lời khẳng định rõ ràng rằng, quan hệ Đối tác chiến lược giữa hai bên bước sang một kỷ nguyên mới.

(Theo Government of Canada, Politico)