Kiểm soát dạy thêm, học thêm: Cần giải pháp đồng bộ, dài hạn và thực chất

Các chuyên gia, nhà giáo và phụ huynh học sinh đồng tình với quy định cấm ép buộc học sinh học thêm trong Luật Nhà giáo vừa được Quốc hội thông qua, cho rằng đây là bước đi đúng hướng. Tuy nhiên, để xử lý dạy thêm, học thêm tràn lan một cách căn cơ, cần các giải pháp đồng bộ từ chính sách, thực thi đến thay đổi nhận thức trong toàn xã hội.

Nhà giáo ưu tú Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội khoa học tâm lý giáo dục Việt Nam: Cần có giải pháp đồng bộ và lâu dài.

Tôi đồng tình với lý giải của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn về việc xử lý những hệ lụy do dạy thêm, học thêm tràn lan gây ra. Luật Nhà giáo vừa được Quốc hội thông qua tiếp cận vấn đề một cách hợp lý khi không cấm giáo viên dạy thêm mà nêu đưa ra quy định giáo viên không được ép buộc học sinh học thêm dưới mọi hình thức.

Thông tư số 29/2024/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục cũng quy định giáo viên không được dạy thêm cho chính học sinh mình trực tiếp giảng dạy. Điều này tạo ra khuôn khổ pháp lý rõ ràng, vừa bảo vệ quyền lợi người học, vừa cho phép giáo viên có thu nhập hợp pháp.

Để thực sự kiểm soát và hạn chế tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan, cần đưa hoạt động này vào khuôn khổ một cách nghiêm ngặt, đồng thời tăng cường giám sát. Việc này không chỉ minh bạch hóa các khoản thu chi, tránh lợi dụng dạy thêm để trục lợi, mà còn bảo đảm chất lượng nội dung giảng dạy, giúp học sinh học thêm vì nhu cầu thực sự thay vì đối phó hoặc học tủ.

Để đạt hiệu quả bền vững, cần có giải pháp đồng bộ và lâu dài. Trước hết là nâng cao chất lượng giờ dạy chính khóa. Giáo viên cần được tự chủ về chuyên môn và có động lực đổi mới phương pháp giảng dạy, thay vì chỉ truyền tải kiến thức một chiều. Nhiều giáo viên hiện chưa chú trọng phát triển năng lực, kỹ năng cho học sinh, khiến các em phải tìm đến học thêm để bù đắp.

Ngành Giáo dục cần được giao quyền tự chủ trong tuyển dụng giáo viên, nhà trường cũng cần tự chủ hơn để bố trí nhân sự hợp lý, giúp giáo viên làm việc hiệu quả và có thu nhập chính đáng. Đồng thời, Nhà nước cần đầu tư bài bản cho công tác bồi dưỡng giáo viên, nâng cao năng lực đội ngũ.

Một giải pháp quan trọng nữa là cần hướng dẫn học sinh tự học hiệu quả và tạo điều kiện để các em phát huy khả năng tự học, thay vì phụ thuộc việc học thêm. Mục tiêu lâu dài là giảm và tiến tới không còn dạy thêm, học thêm trong nhà trường, góp phần giúp học sinh phát triển toàn diện.

Cuối cùng, giải quyết tận gốc vấn đề dạy thêm học thêm tràn lan cần sự phối hợp đồng bộ của ngành Giáo dục, phụ huynh và toàn xã hội. Phụ huynh cần thay đổi quan niệm, không nên chạy theo điểm số, thành tích mà ép con học thêm quá mức gây áp lực không cần thiết. Nếu các bên cùng đồng hành và nghiêm túc thực hiện giải pháp, tôi tin rằng tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan sẽ được khắc phục, góp phần xây dựng nền giáo dục công bằng, chất lượng và toàn diện.

Cô giáo Nguyễn Thị Thu Thanh, giáo viên Trường Trung học cơ sở Dịch Vọng (quận Cầu Giấy): Quy định cấm ép buộc học sinh học thêm trong Luật là cần thiết nhằm bảo vệ quyền học tập tự nguyện và lành mạnh của học sinh, giữ gìn uy tín người thầy.

Là một nhà giáo đang trực tiếp giảng dạy, tôi đồng tình với những quy định về dạy thêm, học thêm được nêu trong Thông tư số 29/2024/TT-BGDĐT cũng như quy định mới tại Luật Nhà giáo vừa được Quốc hội thông qua. Quy định cấm ép buộc học sinh học thêm trong Luật là hết sức cần thiết nhằm bảo vệ quyền học tập tự nguyện và lành mạnh của học sinh, đồng thời giữ gìn đạo đức nghề nghiệp và uy tín người thầy.

Tuy nhiên, trong thực tế giảng dạy, nhiều học sinh và phụ huynh có nhu cầu chính đáng được học thêm để củng cố kiến thức, ôn thi, hoặc nâng cao năng lực cá nhân. Về phía giáo viên, dạy thêm cũng là một cách để tạo thêm thu nhập chính đáng, nhất là trong bối cảnh thu nhập từ lương còn nhiều hạn chế.

Để các quy định đi vào thực chất, tôi cho rằng vai trò quản lý của cơ quan chức năng, ngành Giáo dục phải rõ ràng, minh bạch, tránh tình trạng “trên nghiêm dưới lỏng”. Cần tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm quy định, lợi dụng dạy thêm để trục lợi hoặc ép buộc học sinh; không nên chỉ dừng ở việc ký cam kết hay ban hành văn bản hành chính, mà phải kiểm tra định kỳ, lấy ý kiến học sinh, phụ huynh. Ngược lại, những thầy cô dạy thêm đúng quy định cần được công nhận như một phần của hoạt động chuyên môn có ích.

Tôi mong muốn ngành Giáo dục có chính sách hỗ trợ về tài chính, tạo điều kiện nâng cao thu nhập hợp pháp cho giáo viên, để họ yên tâm giảng dạy, không phải quá lệ thuộc vào dạy thêm. Đồng thời, khuyến khích nhà trường tổ chức các lớp phụ đạo miễn phí cho học sinh yếu, bồi dưỡng cho học sinh khá, giỏi trong chương trình chính khóa.

Tôi tin rằng, nếu được quản lý chặt chẽ và thực hiện đúng quy định, việc dạy thêm, học thêm có thể trở thành một phần hỗ trợ tích cực cho học sinh và giáo viên, giúp nâng cao chất lượng giáo dục một cách thực chất, công bằng và lành mạnh.

Bà Nguyễn Thu Phương, phụ huynh học sinh lớp 11 Trường Trung học phổ thông Đoàn Thị Điểm (quận Bắc Từ Liêm): Giảm áp lực học thêm - Không thể trông chờ vào một phía.

Tôi cho rằng học thêm là nhu cầu có thật và hoàn toàn chính đáng. Tuy nhiên, học thêm chỉ nên là lựa chọn tự nguyện, không phải một hình thức bắt buộc ngầm vì sợ điểm kém hay vì kỳ vọng quá mức của người lớn.

Hiện nay, áp lực thi cử, đặc biệt là trong các kỳ tuyển sinh với chỉ tiêu có hạn, là lý do khiến nhiều học sinh phải học thêm, dù đôi khi chưa thực sự cần thiết. Tuy nhiên, nếu muốn giảm áp lực học thêm một cách bền vững, thì không thể chỉ trông chờ vào nhà trường hay giáo viên, mà phải có sự thay đổi từ cả phụ huynh, ngành Giáo dục và cơ quan quản lý.

Chính phụ huynh chúng tôi cũng phải nhìn lại mình. Nếu cha mẹ không quá nặng thành tích, không đua theo phong trào học thêm vì sợ con thua kém bạn bè, thì các em sẽ có thêm thời gian nghỉ ngơi, rèn kỹ năng, học theo năng lực thật sự. Việc học cần quay về đúng giá trị của nó - là giúp học sinh phát triển năng lực, chứ không phải chạy theo điểm số.

Tôi đồng tình với những phân tích của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn tại phiên chất vấn Quốc hội gần đây. Bộ trưởng đã chỉ rõ: Muốn giảm tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan, cần một giải pháp tổng thể, từ việc nâng chất lượng giờ học chính khóa đến đổi mới chương trình, phương pháp giảng dạy và đánh giá. Đây là hướng đi đúng, nhưng đòi hỏi phải được triển khai đồng bộ, quyết liệt.

Bên cạnh đó, tôi kỳ vọng Luật Nhà giáo vừa được thông qua sẽ sớm đi vào cuộc sống. Khi Luật được thực thi hiệu quả, không còn tình trạng giáo viên trực tiếp giảng dạy ép học sinh học thêm, thì việc học thêm sẽ dần trở về đúng bản chất - là nhu cầu tự nguyện, chính đáng của người học. Thông tư số 29/2024/TT-BGDĐT đã có tác động bước đầu, nhưng nếu không kiểm soát chặt các lớp học thêm bên ngoài hoặc hình thức “dạy thêm trá hình”, thì sẽ vẫn còn kẽ hở.

Cuối cùng, tôi mong môi trường học đường sẽ công bằng hơn - nơi học sinh được hỗ trợ đầy đủ ngay trong giờ học chính khóa, không phải đi học thêm vì lo bị thiệt thòi. Để làm được điều đó, mọi bên phải cùng thay đổi. Nếu phụ huynh, giáo viên, nhà trường và ngành Giáo dục đều nhìn về một hướng, tôi tin rằng áp lực học thêm sẽ từng bước được gỡ bỏ.