Kịch bản sân khấu không phải để... đọc

Bên cạnh nguyên nhân chủ quan từ phía tác giả như đề tài, lối viết cũ mòn; thiếu thực tế, thiếu hơi thở đời sống; nhiều kịch bản chỉ thấy chuyện, không thấy người, như minh họa một truyện ngắn, một bài báo, phóng sự…, thì còn có nguyên nhân từ phía các đơn vị nghệ thuật.

Tại tọa đàm với chủ đề “Những vấn đề về kịch bản sân khấu” do Hội Sân khấu Hà Nội tổ chức tuần qua, nhà viết kịch Lê Quý Hiền đã phân tích rõ nguyên nhân này. Theo ông, kịch bản sân khấu viết ra vốn không phải để “đọc” mà cần được dàn dựng trên sàn diễn cho đối tượng tiếp nhận “xem”. Chính vì vậy, để đánh giá kịch bản thành công không phụ thuộc vào tác giả mà ở các khâu về sau - dàn dựng, biểu diễn.

Song, nhiều đơn vị nghệ thuật còn chạy theo doanh thu, chiều theo thị hiếu tầm thường, thiên về tính giải trí, chọc cười mà quên đi mất tính định hướng, tính dự báo và phản ánh những vấn đề nóng của xã hội, nên ít chịu tìm tòi kịch bản đa dạng, hoặc những vấn đề gai góc trong đời sống đương thời. Bên cạnh đó, còn có hiện tượng các đơn vị sân khấu khoán trắng cho đạo diễn tìm kịch bản, mời đạo diễn trước khi có kịch bản thay vì có kịch bản mới mời đạo diễn thích hợp với kịch bản. Điều này dẫn đến tình trạng đạo diễn và tác giả không hiểu nhau, nhiều khi đạo diễn không tìm được “chìa khóa” để mở kịch bản hoặc tự sửa chữa, cắt xén vì cho rằng hay hơn. Thành ra, có khi tác phẩm ra mắt khác hẳn kịch bản ban đầu. Có đạo diễn còn chỉ chăm chăm dàn dựng kịch bản của người thân quen, không màng đến chất lượng…

Đây cũng là một phần khiến các kịch bản tốt, có chất lượng phải “cất ngăn tủ”. Từ đây, các đơn vị nghệ thuật cũng cần xem xét, điều chỉnh để việc sáng tác kịch bản phát triển đúng hướng, kịch bản được sử dụng đúng thời điểm, đúng chỗ.