Khi đàm phán Mỹ - Trung Quốc "giậm chân tại chỗ"

Ở vòng đàm phán thương mại song phương đầu tiên được tiến hành hồi tháng 5 vừa qua ở Geneva (Thụy Sĩ), Mỹ và Trung Quốc đạt được thỏa thuận Mỹ giảm mức thuế quan đối với Trung Quốc từ 145% xuống 30% và Trung Quốc giảm mức thuế quan từ 125% xuống 10%. Sau vòng đàm phán thương mại thứ ba vừa qua, đại diện thương mại Mỹ Jamieson Greer cho biết, Mỹ sẽ áp thêm ít nhất 34% thuế quan đối với Trung Quốc nếu như hai bên không đạt được thỏa thuận thương mại. Ở vòng đàm phán này, hai bên không đạt được thỏa thuận nào, không nhất trí gia hạn thời gian đàm phán và cũng chẳng xác định cụ thể đến khi nào thì sẽ lại tiếp tục đàm phán với nhau. Qua đó có thể thấy, đàm phán thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc hiện giậm chân tại chỗ.

Có hai điều đáng chú ý ở tình trạng này. Thứ nhất, "giậm chân tại chỗ" như thế đồng nghĩa với việc hai bên đã để mất đà tiến triển đã có được từ hai vòng đàm phán thương mại trước đó và việc khôi phục điều này trong thời gian tới chẳng dễ dàng gì. Thứ hai, vòng đàm phán thương mại thứ ba giữa Mỹ và Trung Quốc thất bại không phải vì hai bên mặc cả bất thành về mức độ thuế quan bảo hộ thương mại cụ thể áp lên hai nước mà do những chuyện cũ và mới nảy sinh liên quan chủ yếu đến việc kiểm soát xuất khẩu và chính trị thế giới.

Trong khi Mỹ và Trung Quốc đang đàm phán với nhau ở Stockholm, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tung đòn mới nhằm vào Nga nhưng lại ảnh hưởng trực tiếp đến Trung Quốc. Ông Donald Trump dọa sẽ áp thuế quan 100% đối với những bên nhập khẩu dầu mỏ của Nga trong khi Trung Quốc là một trong những nước nhập khẩu dầu mỏ nhiều nhất của Nga. Mỹ thực hiện trừng phạt thứ cấp tương tự những đối tác kinh tế và thương mại của Iran trong khi Trung Quốc thuộc diện những đối tác kinh tế và thương mại lớn nhất của Iran. Rồi chuyện Mỹ ngăn cản Trung Quốc sử dụng chip điện tử của Mỹ và Trung Quốc hạn chế xuất khẩu đất hiếm và kim loại quý hiếm sang Mỹ; chuyện bảo vệ sở hữu trí tuệ của Mỹ ở Trung Quốc và sử dụng dược phẩm của Trung Quốc ở Mỹ; chuyện định hướng chính sách chung của Nhóm các nền kinh tế mới nổi hàng đầu thế giới (BRICS) mà ông Donald Trump cho là bất lợi đối với Mỹ và chuyện Trung Quốc hậu thuẫn Nga trong cuộc chiến ở Ukraine. Vậy nên vòng đàm phán thứ ba sao có thể thành công được! Việc Mỹ và Trung Quốc đạt được sự nhất trí nào đó về các nội dung khác này còn khó khả thi hơn nhiều so với việc đạt được thỏa thuận giúp xử lý ổn thỏa cuộc thương chiến thuế quan bảo hộ thương mại song phương hiện tại.

Ông Donald Trump đã đạt được thỏa thuận thương mại với Nhật Bản và Liên minh châu Âu (EU) nhưng Trung Quốc không lụy Mỹ như Nhật Bản hay EU. Trung Quốc cũng có nhiều "con át chủ bài" đắc dụng hơn Nhật Bản hay EU trong cuộc chơi lợi ích và thể diện với Mỹ. Chính vì vậy, tình hình "giậm chân tại chỗ" như hiện tại bất lợi cho ông Donald Trump nhiều hơn cho Trung Quốc. Ông chủ Nhà Trắng cần thỏa thuận chứ Trung Quốc không vội. Ông Donald Trump muốn gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong khi phía còn lại không vồ vập. Thỏa thuận thương mại với Trung Quốc giờ lại trở thành thử thách lớn nhất đối với ông Donald Trump về chính trị thế giới, đối ngoại và cả thương mại quốc tế.