Khai thác hiệu quả, bảo đảm an toàn đập hồ thủy lợi

Khai thác hiệu quả công trình, bảo đảm an ninh nguồn nước, phòng chống thiên tai, các cấp, các ngành của Hà Nội đã và đang triển khai nhiều giải pháp.

Nhiều công trình hư hỏng, xuống cấp

Liên hồ thủy lợi Tuy Lai - Vĩnh An - Quan Sơn được xây dựng, đưa vào khai thác từ năm 1960. Ngoài nhiệm vụ cắt lũ rừng ngang từ tỉnh Hòa Bình đổ về, hệ thống liên hồ này còn được thiết kế trữ khoảng 16,56 triệu mét khối nước để tưới 5.600ha sản xuất nông nghiệp 2 vụ của các xã: Tuy Lai, Hồng Sơn, Xuy Xá, Phù Lưu Tế, Hợp Tiến, Hợp Thanh, An Tiến thuộc huyện Mỹ Đức.

Tuy nhiên, kiểm tra, đánh giá công trình này trong ngày 21-3, đoàn công tác của Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội cùng đơn vị quản lý hồ phát hiện nhiều hư hỏng, xuống cấp đáng lo ngại. Cụ thể, nhiều vị trí lòng hồ cạn trơ đáy; mái kè thượng lưu cống Đồi Trám hồ Tuy Lai bị sụt sạt; tràn hồ Vĩnh An xuất hiện nhiều vị trí lún, sụt bê tông.

Giám đốc Xí nghiệp Đầu tư phát triển thủy lợi Mỹ Đức Đoàn Văn Thắng cho biết, từ tháng 10-2024 đến nay, nguồn nước về hồ hầu như không có do lưu vực không xuất hiện mưa lớn. Với lượng nước hiện nay, liên hồ này chỉ đủ khả năng cấp 1 đợt tưới dưỡng lúa vụ xuân. Đơn vị sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong việc cấp nước hai đợt tưới dưỡng còn lại...

Tương tự, hồ Văn Sơn hiện chỉ còn khoảng 45% dung tích trữ, đủ cấp 2/3 đợt nước tưới dưỡng 396ha lúa xuân của các xã: Tân Tiến, Nam Phương Tiến, Hoàng Văn Thụ (huyện Chương Mỹ). Ngoài suy kiệt lượng nước trữ gây khó khăn trong việc chủ động cấp nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, nhiều hạng mục của hồ Văn Sơn đang xuống cấp, hư hỏng nghiêm trọng, như: Mặt đập đất xuất hiện nhiều ổ trâu, ổ gà; thân đập bị thẩm thấu; kè chắn sóng thượng lưu bị sụt sạt. Đặc biệt trên thân đập chính và đập phụ xuất hiện 23 tổ mối; sân tràn tiếp giáp bể tiêu năng và mái bể tiêu năng bị sụt sạt; tường nhà tháp và cống điều tiết nước số 1 và số 2 bị bong tróc xâm thực, rung lắc khi vận hành...

“Không chỉ gây khó khăn trong việc cấp nước sản xuất nông nghiệp vụ xuân, những hạng mục công trình nêu trên bị hư hỏng, xuống cấp còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn trong mùa mưa bão sắp tới...”, Giám đốc Xí nghiệp Đầu tư phát triển thủy lợi Chương Mỹ Đỗ Việt Dũng lo ngại.

Chung nỗi lo an toàn công trình, Giám đốc Xí nghiệp Thủy lợi Ba Vì Phan Văn Tân cho biết, kiểm tra công trình sau mùa mưa lũ năm 2024, đơn vị phát hiện cống điều tiết nước hồ Suối Hai ngày càng hư hỏng, xuống cấp. Nếu không đầu tư kinh phí sửa chữa kịp thời để dẫn đến sự cố thì hậu quả khó lường đối với hàng chục nghìn hộ dân sinh sống vùng hạ du...

Tăng cường kiểm tra, xây dựng phương án ứng phó

Trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện có 9 hồ chứa có quy mô lớn, 20 hồ có quy mô vừa và 88 hồ quy mô nhỏ... Phần lớn những công trình này được xây dựng từ năm 60, 70 của thế kỷ trước với kỹ thuật thi công thủ công. Sau nhiều năm khai thác, sử dụng, nhiều hạng mục như: Đập, tràn, cống điều tiết nước đã bị xuống cấp ảnh hưởng đến an toàn công trình, hiệu quả phục vụ sản xuất...

Để bảo đảm đủ nước các đợt tưới dưỡng lúa xuân còn lại, các doanh nghiệp thủy lợi thành phố đã xây dựng phương án hỗ trợ nhiệm vụ vùng hồ. “Chúng tôi tăng cường vận hành các trạm bơm lấy nước sông Đáy, như: Đức Môn, Áng Thượng, Tân Độ, Đại Nghĩa để bổ sung, thay thế nguồn nước lấy từ hệ thống liên hồ chứa Tuy Lai - Vĩnh An - Quan Sơn. Chuẩn bị phương tiện, vật tư lắp đặt trạm bơm dã chiến để tận dụng tối đa dung tích còn lại của hồ Văn Sơn phục vụ các đợt tưới dưỡng lúa còn lại...”, Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Đầu tư phát triển thủy lợi sông Đáy Nguyễn Tiến Tấn chia sẻ. Tổng Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Thủy lợi sông Tích Nguyễn Chí Hải cũng cho biết, công ty đã yêu cầu các xí nghiệp quản lý chặt chẽ nguồn nước còn lại trong hệ thống; rà soát, điều chỉnh phương án tưới dưỡng lúa sát với nguồn nước thực tế...

Để bảo đảm an toàn công trình trong mùa mưa lũ năm 2025, các doanh nghiệp thủy lợi thành phố đề nghị, các cấp, các ngành bố trí kinh phí, đẩy nhanh tiến độ dự án sửa chữa, nâng cấp đập, hồ bị hư hỏng, xuống cấp... Liên quan vấn đề này, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi và Phòng, chống thiên tai Hà Nội Đào Quang Khải thông tin, những năm qua, thành phố Hà Nội đã tập trung nguồn lực thực hiện Kết luận số 36-KL/TƯ ngày 23-6-2022 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn đập, hồ chứa nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Trong đó, thành phố đã phê duyệt danh mục nghiêm cấm san lấp 3.164 hồ, ao, đầm; phê duyệt chủ trương đầu tư hai trạm bơm: Tân Độ, Áng Thượng và hệ thống kênh dẫn nhằm từng bước thay thế nhiệm vụ tích nước phục vụ sản xuất nông nghiệp của liên hồ Tuy Lai - Vĩnh An - Quan Sơn; đầu tư hơn 155 tỷ đồng sửa chữa, nâng cấp hồ Văn Sơn giai đoạn 2026-2028...

“Trước mắt, các địa phương, doanh nghiệp thủy lợi tập trung kiểm tra, đánh giá công trình, xây dựng phương án bảo đảm an toàn đập, hồ thủy lợi trong mùa mưa lũ 2025; chủ động huy động nguồn lực, ưu tiên sửa chữa công trình hư hỏng có nguy cơ cao mất an toàn...”, ông Đào Quang Khải đề nghị.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, thiên tai ngày càng phức tạp, khó lường, việc bảo đảm an toàn hồ đập không chỉ là nhiệm vụ cấp bách trong mùa mưa bão mà còn là yêu cầu thường xuyên với các cấp, các ngành và người dân địa phương...