Khai mạc Hội nghị cấp cao lần thứ 3 của Liên hợp quốc về Đại dương

Phát biểu khai mạc hội nghị, Tổng thống nước chủ nhà Pháp Emmanuel Macron nhấn mạnh thông điệp các vùng biển sâu và đại dương “không phải để bán, cũng như Greenland, Nam Cực hay vùng biển khơi”. Thông điệp này thể hiện lập trường mạnh mẽ chống lại việc khai thác thương mại các vùng biển quốc tế.

Tổng thống Pháp cũng kêu gọi chủ nghĩa đa phương và hành động tập thể. Ông nhấn mạnh: “Nếu Trái Đất đang nóng lên, thì đại dương đang sôi sục”. Ông kêu gọi mọi quyết định phải dựa trên các bằng chứng khoa học, chứ không phải dư luận nhất thời.

Tổng thống Macron cũng thông báo có thêm 15 quốc gia nữa cam kết phê chuẩn Hiệp ước về Biển cả, giúp vượt qua ngưỡng 60 nước cần thiết. Ông khẳng định: “Hiệp định chính trị đã đạt được... Như vậy là chúng ta đã thành công”. Hiệp ước về Biển cả, được ký năm 2023, sẽ chính thức có hiệu lực 120 ngày sau khi quốc gia thứ 60 phê chuẩn.

Tổng thống Pháp cũng chỉ trích việc Mỹ cắt giảm tài trợ chống biến đổi khí hậu, lên án mạnh mẽ việc Mỹ rút khỏi các cam kết tài chính với khoa học khí hậu. Ông khẳng định: “Khoa học quốc tế phụ thuộc rất nhiều vào nguồn tài trợ của Mỹ, thế nhưng họ đang rút lui..., điều đó đang thách thức chủ nghĩa đa phương”.

Tổng thống Pháp cũng cảnh báo về một cuộc khủng hoảng đa tầng, từ vấn đề mất đa dạng sinh học, nước, thực phẩm, y tế, khí hậu… Ông cảnh báo về một hiệu ứng domino giữa các cuộc khủng hoảng liên kết với nhau: “Chúng ta đang ở một thời điểm tồi tệ nhất... một cuộc khủng hoảng với 5 mặt trận cùng lúc”.

Tổng thống Pháp cũng phản bác quan điểm cho rằng biến đổi khí hậu không còn là ưu tiên, đồng thời nhấn mạnh đây là “một sai lầm nghiêm trọng”. Ông kêu gọi hoãn khai thác tài nguyên dưới đáy biển sâu. Hiện đã có khoảng 30 quốc gia bày tỏ ủng hộ việc tạm dừng khai thác mỏ dưới đáy biển và ông Macron kêu gọi tiếp tục mở rộng liên minh này.

Về phần mình, Tổng Thư ký Liên hợp quốc (LHQ) António Guterres kêu gọi cộng đồng quốc tế tăng cường hợp tác để bảo vệ đại dương, đồng thời thận trọng khi tiếp cận những lĩnh vực khai thác mới như khai thác tài nguyên đáy biển sâu. Ông nhấn mạnh không thể để các vùng biển sâu trở thành nơi thiếu vắng quy định và giám sát, đồng thời bày tỏ ủng hộ các cuộc thương lượng đang diễn ra nhằm xây dựng bộ quy tắc toàn cầu về khai thác khoáng sản dưới đáy biển do Cơ quan quản lý Đáy biển quốc tế (ISA) chủ trì.

Tổng Thư ký Guterres cũng nhấn mạnh rằng các hoạt động của con người đang hủy hoại các hệ sinh thái biển. Ông cảnh báo tình trạng đánh bắt cá bất hợp pháp, ô nhiễm nhựa và nhiệt độ nước biển tăng cao đang đe dọa nghiêm trọng các hệ sinh thái cũng như sinh kế của hàng triệu người phụ thuộc vào biển. Ông nhấn mạnh: “Đại dương là tài nguyên chung cuối cùng, nhưng chúng ta đang khiến đại dương suy kiệt” khi đề cập tới tình trạng trữ lượng cá suy giảm, mực nước biển dâng và hiện tượng axit hóa đại dương.

Tổng Thư ký LHQ kêu gọi các nước nhanh chóng phê chuẩn Hiệp ước về Biển cả, được thông qua năm 2023, nhằm cho phép thiết lập các khu bảo tồn biển tại vùng biển quốc tế – chiếm gần 2/3 diện tích đại dương, nhưng đến nay, chỉ khoảng 1% diện tích được bảo vệ hiệu quả. Ông lưu ý việc bảo vệ đại dương có vai trò đặc biệt trong ứng phó biến đổi khí hậu, khi các đại dương đang hấp thụ tới 30% lượng khí thải CO2 toàn cầu, nhưng khả năng này đang suy yếu do hiện tượng ấm lên của Trái Đất.

Trước đó, trong hai ngày 7 và 8-6, tại Monaco, đã diễn ra Diễn đàn Kinh tế và Tài chính xanh trong khuôn khổ Hội nghị UNOC 3. Đây là sự kiện đặc biệt do Hoàng gia Monaco, Quỹ Hoàng thân Albert II và Viện Hải dương học của Monaco đồng tổ chức. Diễn đàn quy tụ nhiều chuyên gia, nhà hoạch định chính sách và nhà đầu tư từ khắp nơi trên thế giới, nhằm nhấn mạnh và đề cao vai trò thiết yếu của các khoản đầu tư bền vững, phát minh đổi mới và các chính sách vượt thời đại nhằm đảm bảo sức khỏe đại dương và thúc đẩy phát triển kinh tế biển.

Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD), dự báo giá trị kinh tế của đại dương sẽ vượt qua 3.000 tỷ USD vào năm 2030. OECD ước tính cần khoảng 175 tỷ USD mỗi năm đầu tư vào nền kinh tế biển để đạt mục tiêu bền vững và bao trùm, với sự hợp tác mạnh mẽ hơn từ các chính phủ, các tổ chức liên chính phủ và khu vực tư nhân.

Hội nghị UNOC 3 do Tổng thư ký LHQ triệu tập theo chu kỳ khoảng 3 năm/lần, được đồng đăng cai bởi một nước phát triển và một nước đang phát triển. Đây là một trong những hội nghị cấp cao quan trọng của LHQ về phát triển liên quan đến biển và đại dương, thu hút sự quan tâm của cộng đồng quốc tế nhằm hướng đến các sáng kiến, giải pháp hỗ trợ Mục tiêu Phát triển Bền vững số 14 (SDG 14) về bảo tồn, sử dụng bền vững biển và đại dương, biển và nguồn lợi biển, thuộc Chương trình nghị sự về các Mục tiêu Phát triển Bền vững của LHQ (SDG).

Đến năm 2025, việc thực hiện SDG 14 đã đạt một số kết quả nhất định với việc diện tích khu bảo tồn biển toàn cầu đã tăng mạnh, trong khi nhiều cam kết và thoả thuận quốc tế quan trọng đã hình thành. Tuy nhiên, việc thực hiện SDG 14 còn gặp nhiều khó khăn và chậm tiến độ và một số tiêu chí nhiều khả năng không thể hoàn thành đúng hạn vào năm 2030.

Với chủ đề tổng thể là “Đẩy nhanh hành động và huy động tất cả các bên tham gia bảo tồn và sử dụng bền vững đại dương”, UNOC 3 có vai trò quan trọng, định hướng trong giai đoạn chuẩn bị kết thúc thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững vào năm 2030.

Hội nghị bao gồm 10 phiên họp toàn thể và 10 phiên họp chuyên đề, tập trung các vấn đề cấp thiết toàn cầu, thúc đẩy hợp tác quốc tế nhằm thu hút, đa dạng hóa các nguồn lực về tài chính, khoa học -công nghệ để có thể giải quyết các thách thức và quản trị biển hiệu quả, mang lại lợi ích về phát triển lâu dài.

Hội nghị dự kiến kéo dài đến hết ngày 13-6./.