Jules Verne, nhà lữ hành huyền thoại

Trong bài diễn văn khai mạc buổi lễ, ông Olivier Dumas, Hội trưởng Hội Jules Verne ở Paris, tuyên bố: “Năm 1978, Jules Verne vẫn còn là một nhà văn ít ai biết đến. Ông bị xếp vào hàng ngũ các nhà viết truyện cho thiếu nhi. Giờ đây người ta tái phát hiện ông là một nhà văn lớn của nước Pháp. Ở nước ngoài, đã từ lâu đó là một điều hiển nhiên”. Thật vậy, Jules Verne là một trong 10 tác giả được dịch ra tiếng nước ngoài nhiều nhất, bên cạnh Shakespeare và Lénine, theo tổ chức UNESCO. Và theo hãng tin AP (Mỹ), ông là tác giả của những tác phẩm được dịch ra tiếng nước ngoài nhiều nhất trên thế giới sau nữ văn sĩ Agatha Christie .

Những chuyến du lịch khó tin

Từ phòng làm việc ở Amiens, quê hương của vợ ông, Jules Verne tung các nhân vật của mình đi khắp năm châu, bốn biển, lên trời và chui dưới đất. Biệt tài của ông là pha trộn thực tiễn và trí tưởng tượng. Cộng thêm yếu tố hương xa, ông đã cho ra đời những tác phẩm rất ăn khách lúc đương thời.

Có ai trong chúng ta không biết đến những tiểu thuyết có thể xem là tiền thân của thể loại khoa học viễn tưởng như 20.000 dặm dưới đáy biển, Du lịch trung tâm trái đất, Từ trái đất đến mặt trăng, Những chuyến du lịch và phiêu lưu của thuyền trưởng Hatteras, hay Vòng quanh thế giới trong 80 ngày rất nổi tiếng v.v...? Nếu ai chưa đọc thì có lẽ cũng đã xem những bộ phim phóng tác từ những tiểu thuyết này.

. Một ngày lao động của Jules Verne: Theo Jean Verne, cháu cố của nhà văn, Jules Verne không có thời giờ cho phụ nữ. Với ông, công việc viết lách là thú vui duy nhất . Ông ngồi vào bàn viết từ 5 giờ sáng đến 11 giờ trưa, ăn tối lúc 20g15 và đi ngủ lúc 21 giờ. Ngày nào cũng vậy, không sai một phút.

Tiểu thuyết của Jules Verne không chỉ mê hoặc trẻ em vì tác giả sáng tác dựa trên ý tưởng “Học mà chơi, chơi mà học” (nguyên văn của Jules Verne: “L’instruction qui amuse, l’amusement qui instruit”). Đó là nhu cầu thực tế ở thời đại của nhà văn và ông đã đáp ứng một cách xuất sắc. Ngay cả người lớn, nhất là những người yêu thích khoa học, cũng say mê với những chuyến phiêu lưu kỳ thú của thuyền trưởng Nemo dưới đáy biển hay của Phileas Fogg đi vòng quanh thế giới.

Tính hấp dẫn của tiểu thuyết Jules Verne được thể hiện rõ nét ở tầm nhìn dự báo khá chính xác tương lai của thế giới hậu Jules Verne. 50 năm cuối của thế kỷ 19 là thời điểm bùng nổ những phát minh, phát hiện trong mọi lĩnh vực của khoa học và những cuộc cách mạng công nghiệp.

Jules Verne không tưởng tượng suôn. Để viết những quyển tiểu thuyết phiêu lưu mạo hiểm kỳ thú, ông thu thập rất nhiều tư liệu, theo dõi sát những tiến bộ khoa học - kỹ thuật đương thời. Trên bàn làm việc của ông luôn có bộ bách khoa từ điển, những quyển từ điển dày cộm, những tạp chí chuyên ngành, một quyển Atlas.

Từ đó ông tưởng tượng ra những sự kiện sẽ xảy ra trong tương lai. Với Nautilus, chiếc tàu ngầm chạy bằng điện kỳ diệu của thuyền trưởng Nemo, nhà văn đã tiên đoán đúng sự ra đời của tàu ngầm hiện đại, dài gần cả trăm mét, chạy bằng nhiên liệu hiện đại (hạt nhân) với tốc độ gần 100 km/giờ!

Độc chiêu nhất là khi viết cuốn Từ trái đất đến mặt trăng ông mô tả tên lửa tên “Colombiad” chở 3 nhà phi hành được phóng lên không gian bằng một khẩu thần công từ bang Florida của Mỹ tại một địa điểm cách sân bay vũ trụ Cape Canaveral bây giờ chỉ... vài km! Làm sao ông hình dung được điều đó và dự báo được khi trở về, các nhà phi hành đáp xuống biển Thái Bình Dương y như chuyến bay của phi thuyền Apollo 8 của Mỹ 100 năm về sau này?

Đó chính là một đặc điểm của huyền thoại Jules Verne: Tiên tri những phát minh khoa học kỹ thuật của hàng trăm năm sau. Ví dụ: Trong quyển Một ngày của một nhà báo Mỹ năm 2890 ông kể chuyện nhà báo “họp từ xa” với tổng biên tập. Có thể nhà văn không ngờ tiến bộ khoa học - kỹ thuật đi nhanh hơn ông tưởng vì “hội nghị từ xa” bây giờ đã phổ biến. Thế nhưng cách đây hơn 100 năm, ông đã nghĩ ra phương tiện liên lạc hiện đại này thì quả là có tầm nhìn đáng nể.

Di sản Jules Verne

Để lại cho hậu thế 64 tiểu thuyết và truyện ngắn dưới tiêu đề chung “Những chuyến du lịch phi thường”, ảnh hưởng của nhà văn đối với các thế hệ sau này rất lớn. Những tác phẩm của ông là nguồn cảm hứng thúc đẩy nhiều người trở thành những người đi biển, những nhà thám hiểm, nhà văn khoa học viễn tưởng, nhà khoa học nổi tiếng.

Nếu không có ông thì có lẽ Hubert Reeves không trở thành một nhà thiên văn nổi tiếng. Nếu không đọc Từ trái đất đến mặt trăng thì Jean–Pierre Haigneré không chọn nghề phi hành vũ trụ. Năm 1999, J-P. Haigneré – phi hành gia Pháp – đã sống 6 tháng trên trạm quỹ đạo Mir của Nga. Ông tuyên bố khi trở về mặt đất: “Tôi đại diện cho nước Pháp, văn hóa Pháp. Và tôi nhận thấy rất rõ dấu ấn của nhà văn Jules Verne ở Nga, Mỹ rất lớn, nhất là ở những người thích phiêu lưu. Cả thế giới biết ông và đọc sách của ông”.

Chỉ riêng quyển Vòng quanh thế giới trong 80 ngày, nhà văn đã tạo cảm hứng cho nhiều nhà phiêu lưu hiện đại. Gần đây nhất là chuyến bay vòng quanh thế giới trong 3 ngày của Steve Fossett, một tỉ phú Mỹ thích phiêu lưu, kết thúc hôm 3-3. Chuyến bay được thực hiện lần đầu tiên trên thế giới với một chiếc máy bay nhỏ bay một mạch không nghỉ mà không cần tiếp nhiên liệu trên không. Đây là một kỷ lục thế giới mới.

Trên biển lại có một chuyến hải hành kéo dài 50 ngày 16 g20’04”đi vòng quanh trái đất của Bruno Peyron, một nhà hải hành nổi tiếng của Pháp và đoàn thủy thủ của ông. Đây là một kỷ lục mới được thiết lập hôm 15-3 vừa qua. Bruno Peyron và thủy thủ đoàn đoạt cúp Jules Verne 2005.

Cũng có nhiều người rất bình thường không giàu có, không phương tiện hiện đại, bắt chước nhân vật Michael Fogg đi vòng quanh thế giới trong 80 ngày chỉ để thử sức mình. Đó là trường hợp của Nicolas và Gilles, một người tạm rời công việc khảo cổ còn người kia tạm ngưng nghiên cứu hóa sinh. Trái với Fogg là một người giàu có, hai thanh niên người Pháp này lên đường với trong túi vỏn vẹn 8.500 euro (176 triệu đồng VN).

Cả hai xuất phát từ Amiens, ngày 16-10-2004. Họ sử dụng mọi phương tiện từ xe buýt, xe lửa, tàu thủy đến xe tải trừ máy bay. Hai anh quan niệm: “Đi máy bay không phải là di du lịch”. Và cuối cùng thì họ đã đạt được ước nguyện, trở về Amiens vào ngày 3-1-2005.

Theo NLĐ