“Hồi sinh” quan hệ Mỹ - Afghanistan

Đó là Kabul sẽ có được sự hỗ trợ từ Washington trong cuộc chiến chống Taliban cùng các nhóm khủng bố và tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng. Hơn một chuyến thăm ngoại giao thông thường, chuyến công du của người đứng đầu quốc gia Nam Á còn nhằm hàn gắn quan hệ song phương Mỹ - Afghanistan từng bị ngưng trệ dưới thời người tiền nhiệm.

Không làm thất vọng đồng minh gần gũi tại Nam Á, ngày 24-3, Mỹ và Afghanistan đã nhất trí đổi lịch trình rút số binh sĩ Mỹ còn lại ở Afghanistan. Theo đó, Mỹ sẽ duy trì 9.800 binh sĩ tại Afghanistan đến hết năm nay để cùng khoảng 3.000 binh sĩ thuộc Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây dương (NATO) đảm trách vai trò cố vấn và huấn luyện các lực lượng an ninh Afghanistan. Theo kế hoạch trước đó, Mỹ sẽ rút 5.500 binh sĩ vào cuối năm 2015 trước khi rút hết về nước vào giữa năm tới. Nhà lãnh đạo Mỹ khẳng định, quyết định mới phản ánh mối quan hệ đối tác "hồi sinh" với Afghanistan; đồng thời, nhấn mạnh Mỹ muốn "làm mọi điều có thể" để hỗ trợ lực lượng an ninh Afghanistan. Hai nhà lãnh đạo cũng thảo luận về tương lai của các căn cứ quân sự của Mỹ tại Jalalabad và Kandahar. Chủ trương của chính quyền Ghani là muốn Mỹ tiếp tục duy trì các căn cứ này lâu nhất có thể được.

Thực tế, từ ngày 1-1-2015, lực lượng an ninh quốc gia Afghanistan đã chính thức tiếp quản toàn bộ nhiệm vụ bảo đảm an ninh từ NATO. Việc các binh sĩ nước ngoài rút khỏi Afghanistan sau 13 năm tham chiến khiến Kabul tỏ ra khá lúng túng trước một Taliban ngày càng mở rộng ảnh hưởng. Kể từ khi liên quân do Mỹ đứng đầu ồ ạt tiến vào Afghanistan năm 2001, cái giá mà NATO phải trả cho cuộc chiến là không nhỏ nhưng thành quả lại không như mong đợi. Hơn 3.500 binh lính Mỹ và NATO (trong đó có khoảng 2.350 lính Mỹ) đã thiệt mạng tại Afghanistan. Nhưng cả hai mục tiêu chính là tiêu diệt Taliban và loại bỏ cây thuốc phiện tại quốc gia này đều chưa đạt được.

Vẫn còn nhiều câu hỏi về di sản mà cuộc chiến hơn một thập kỷ qua để lại tại Afghanistan. Mặc dù các tay súng Taliban không còn kiểm soát bất kỳ thị trấn hay trung tâm thành phố nào, nhưng lực lượng này vẫn hiện diện tại vùng Đông - Nam và một số tỉnh miền Bắc Afghanistan. Trong khi đó, báo cáo mới nhất của Liên hợp quốc (LHQ) cảnh báo rằng diện tích trồng cây thuốc phiện tại Afghanistan trong năm 2014 đã tăng lên mức chưa từng có. Hiện Afghanistan là nguồn cung cấp thuốc phiện lớn nhất thế giới, chiếm tới 90% nguồn cung toàn cầu. Các hoạt động buôn lậu thuốc phiện không chỉ đem lại lợi nhuận cho Taliban và nhiều nhóm nổi dậy khác, mà còn làm gia tăng tình trạng tham nhũng và tội phạm tại Afghanistan. Không còn binh sĩ nước ngoài trực tiếp tham chiến đang làm dấy lên mối lo ngại rằng, Chính phủ Afghanistan khó có thể đối phó lực lượng Taliban đầy tham vọng củng cố vị thế sau khi NATO rút quân. Theo nhiều nguồn tin, trong mùa hè năm 2015, Taliban sẽ đẩy mạnh hoạt động để "thử sức mạnh". Tổng thống A.Ghani đã kêu gọi Taliban ngồi vào bàn đàm phán hòa bình và tham gia các tiến trình chính trị của đất nước. Thế nhưng lực lượng này tỏ ra không mấy mặn mà. Bên cạnh đó, nhà lãnh đạo Afghanistan đã chính thức thừa nhận IS đã vươn tới Afghanistan và đang phát triển mạnh. Ngoài ra, thời gian qua các chiến dịch quân sự ở biên giới Pakistan do Islamabab thực hiện đã khiến nhiều kẻ khủng bố tìm cách xâm nhập Afghanistan. Các hoạt động quân sự ở phía Nam và phía Tây khu vực Waziristan và Kibe ở Pakistan cũng đang đẩy nhiều nhóm khủng bố dạt sang lãnh thổ Afghanistan và biến quốc gia Nam Á này thành địa bàn thay thế mới của các tổ chức cực đoan...

Rõ ràng, thách thức an ninh với Afghanistan trong thời gian tới là không nhỏ. Do đó, để thực hiện cam kết tạo lập một chính phủ đoàn kết hiệu quả, đồng thời nỗ lực vực dậy nền kinh tế và khởi động bộ máy an ninh đủ mạnh để bảo vệ chính thể, Tổng thống đương nhiệm A.Ghani đã ưu tiên cải thiện quan hệ với Mỹ và các đồng minh. Chuyến thăm của Tổng thống A.Ghani tới Mỹ không chỉ mang tính bước ngoặt cho cả hai bên về một khởi đầu mới - hàn gắn mối quan hệ từng rạn vỡ dưới thời người tiền nhiệm Hamid Karzai - mà còn đem đến cho Kabul một bảo đảm an ninh mà quốc gia Nam Á không muốn bỏ lỡ.