Hào kiệt Tam Kim

Là một vùng đất cổ, sản sinh ra nhiều anh hùng hào kiệttrong đó phải kể đến danhnhân văn hóa Nguyễn Văn Siêu, Thượng thư Tiến sỹ Nguyễn Trọng Hợp,thisĩTảnĐàNguyễn KhắcHiếu… vàmớiđây là Nhà giáo nhân dân Hoàng Đạo Thúy. Ngày nay, nhân dân Tam Kim đang nối gót ông cha, đã và đang xây dựng quê hương bằng chính trí tuệ vàsức lao động của mình.

Từ trung tâm thành phố đi Ngã Tư Sở, dọc theo đường 70B xuôi dòng chảy sông Tô, qua làng Hạ Đình là đến đất đai vùng Tam Kim. Đây chính là vùng đất cổ xưa được coi là “Địa linh tứ khí, nhân hòa vật thịnh”.

Là một Tổng thời xưa được hợp nhất bởi ba làng Kim Giang, Kim Lủ, Kim Văn, chính ba làng xưa ấy hình thành Tổng Tam Kim. Từ xa xưa, làng Kim Lủ (còn gọi là làng Kim Lũ) được cả vùng coi là trung tâm mà điểm nhấn chính là Chùa Lủ.

Những năm kháng chiến chống Pháp, Tam Kim thuộc huyện Thanh Trì, tỉnh Hà Đông, sau thuộc đại lý Hoàn Long, tỉnh Hà Nội. Hòa bình lập lại, Tam Kim thuộc quận 7 ngoại thành, ngày nay thuộc địa giới hành chính quận mới Hoàng Mai, Hà Nội.

Có thể coi người đầu tiên khai khoa cho đất Tam Kim là Hình bộ hữu thị lang Hồng hạo (1677 - 1749), 34 tuổi ông đỗ Đệ tam Giáp đồng Tiến sĩ - khoa Canh Dần niên hiệu Vĩnh Thịnh 6 (1710) đời vua Lê Dụ Tông. Ông là tác giả cuốn sách nổi tiếng: “Hoàng Lê chính yếu toàn thư”.

Kế đến là ông Nguyễn Công Thể (1684 - 1758), 18 tuổi đã đỗ giải Nguyên (1702), 31 tuổi đỗ Hội nguyên Tiến sĩ khoa ất Mùi (1715), bốn lần giữ chức Tham tụng (ngang Tể tướng), được vua phong chức Đông các học sỹ Tri lại phiên, Tế tửu Quốc Tử Giám, Tư thị Lang bộ lại Kiêm Bồi tạng (một trongnhững chức vụ quan trọng nhất trong phủ Chúa đương thời).

Có lẽ phải đến đời Nguyễn Văn Siêu (1799 - 1872) đất Tam Kim mới trở nên nổi tiếng hào kiệt, là con cháu dòng dõi cụ Nguyễn Công Thể. Ông là danh sỹ tài hoa thời Tự Đức lấy bút hiệu Phương Đình, lại là bạn văn chương nổi tiếng cùng thời Cao Bá Quát. Đỗ Phó bảng khoa thi 1828, làm quan ở tòa Hàn lâm Bộ lễ triều Nguyễn, học rộng, tài cao, được người đương thời ca tụng “Văn như Siêu, Quát vô tiền Hán”.

39 năm sau thời Nguyễn Văn Siêu, làng Lủ được cả kinh thành Thăng Long biết đến sau khi Nguyễn Trọng Hợp đỗ Tiến sỹ năm 1865. Ông là danh thần triều Tự Đức, dòng dõi đại thần thời Hậu Lê. Suốt 5 đời vua Nguyễn, ông giữ nhiều chức vụ như: Thượng thư Bộ lại, Đại thần cơ mật viện, Văn minh điện Đại học sĩ, Bắc kỳ kinh lược sứ…

Đầu thế kỷ XX, hậu duệ của Nguyễn Trọng Hợp lại làm rạng danh tiên tổ và một lần nữa khẳng định mảnh đất địa linh tứ khí, đó là thi sĩ Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu (1885 - 1939) và sau đó là Nhà giáo nhân dân Hoàng Đạo Thúy (1900 - 1994). Nối nghiệp cha là cử nhân văn chương Hoàng Đạo Thành, cụ Thúy được giác ngộ Cách mạng từ rất sớm, khi còn là học sinh trường Bưởi. Ông gia nhập quân đội và giữ nhiều chức vụ, được Nhà nước phong hàm đại tá, ông là đại biểu Quốc hội khóa 1 (năm 1946), ngoài lĩnh vực quân sự còn là nhà tri thức tài hoa, nhà văn hóa, nhà nghiên cứu lịch sử mà đặc biệt là văn hóa, lịch sử Hà Nội.

Mảnh đất địa linh tứ khí đã sản sinh ra nhiều nho sĩ và anh hùng hào kiệt tạo nên bản chất truyền thống yêu nước được thể hiện ở sự hình thành ý thức dòng họ, cộng đồng, nó được gắn liền với quê hương, đất và người Tam Kim. “Đất lành chim đậu”, nhiều cư dân, dòng họ di cư về đây sinh sống (ngay cả thời nay) họ đều được chấp nhận lập tộc, tạo xóm nhập làng, theo năm tháng, đời nọ tiếp đời kia, các dòng họ đông lên và phát triển thêm những chi mới, họ mới. Họ biết đoàn kết, sống quần tụ để chống đối với thiên nhiên, sống nhân nghĩa, thẳng thắn, cương trực với những bất công ngang trái của người xưa cho đến nay vẫn được gìn giữ và phát huy...

Ngày nay, trước cơ chế và vận hội mới của đất nước, của Thủ đô ngàn năm văn hiến, người dân Tam Kim đã vươn lên trong sản xuất và xây dựng đời sống. Quê hương ngày một ấm no và không ngừng giàu đẹp. 100% nhà cửa được ngói hóa, được bê tông hóa trong đó trên 60% là nhà cao từ 2 - 4 tầng được kiến trúc theo quy hoạch đô thị hiện đại. Đường đi lối lại ở tất cả 12 tổ dân phố được phủ bê tông. 100% các cháu trong độ tuổi được chăm sóc sức khỏe và cắp sách tới trường. ở tất cả các khu dân cư không còn hộ nghèo đói, các gia đình chính sách, người có công với nước… được Đảng bộ chính quyền và nhân dân địa phương chăm lo chu đáo…

Nhân dân Tam Kim dưới ánh sáng của Đảng, của chế độ ta đã hội tụ được đầy đủ hai tố chất, ấy là nét hào hoa thanh lịch của người Tràng An - Hà Nội với khí phách hào kiệt, tư chất thông minh cộng với sự cần cù chịu khó, chắt chiu tần tảo trong lao động sản xuất của người nông dân Đồng bằng Bắc bộ, xứng đáng với vùng quê có bề dày lịch sử văn hóa gần ngàn năm ở một vùng đất phía Tây Hà Nội.

HNM