Hài hòa bảo tồn và phát triển trong xây dựng nông thôn mới

Nông thôn mới bền vững gắn với tiến trình đô thị hóa

- Đồng chí có thể cho biết kết quả nổi bật trong tiến trình xây dựng nông thôn mới của Hà Nội?

- Tiến trình xây dựng nông thôn mới không có điểm dừng và Hà Nội đã đạt những kết quả nổi bật. Đến nay, thành phố có 15/18 huyện, thị xã đạt chuẩn nông thôn mới và hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, gồm: Đan Phượng, Đông Anh, Thanh Trì, Hoài Đức, Quốc Oai, Gia Lâm, Thạch Thất, Thường Tín, Thanh Oai, Phúc Thọ, Sóc Sơn, Phú Xuyên, Chương Mỹ, Mê Linh và thị xã Sơn Tây. Trong đó, Đan Phượng là huyện đi đầu thành phố về xây dựng nông thôn mới, với 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, 5 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu. Về xây dựng xã nông thôn mới, thành phố có 382/382 xã (đạt 100%) đạt chuẩn nông thôn mới; 48 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và 5 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu. 

- Việc triển khai xây dựng nông thôn mới hiện nay có những thuận lợi và khó khăn gì, thưa đồng chí?

- Chương trình xây dựng nông thôn mới Hà Nội có thuận lợi rất lớn, đó là sự quan tâm đặc biệt của Thành ủy, HĐND, UBND thành phố và các cấp, ngành, địa phương. Đặc biệt là luôn nhận được sự đồng thuận rất lớn từ người dân - đối tượng trực tiếp tham gia và thụ hưởng kết quả xây dựng nông thôn mới.

Tiếp nối thành công của Chương trình số 02-CTr/TU về “Phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống nông dân giai đoạn 2016-2020”, Thành ủy Hà Nội đã ban hành Chương trình số 04-CTr/TU về “Đẩy mạnh thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới gắn với cơ cấu lại ngành Nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nông dân giai đoạn 2021-2025”. Chương trình này có nhiều nét mới, hướng tới mục tiêu phát triển mạnh mẽ hơn “tam nông” (nông nghiệp, nông dân, nông thôn).

Chương trình số 04-CTr/TU đề ra mục tiêu xây dựng nông thôn mới ở tầm mức mới, với mục tiêu tổng quát là: Xây dựng nông thôn mới thực chất hơn, thiết thực hơn, hiệu quả và bền vững hơn gắn liền với quá trình đô thị hóa, có điểm đầu nhưng không có điểm kết thúc, nông thôn mới phồn vinh, văn minh và hiện đại...

Có thể khẳng định, Chương trình số 04-CTr/TU là đòn bẩy để Hà Nội triển khai hiệu quả xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu ở giai đoạn hiện nay và sau này. Qua đó, tạo bước chuyển mạnh mẽ cho “tam nông” phát triển nhanh, bền vững, để nông thôn Hà Nội thực sự trở thành những miền quê đáng sống.

Bên cạnh những thuận lợi, Hà Nội cũng gặp không ít khó khăn khi thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới. Với đặc thù là Thủ đô, tốc độ đô thị hóa nhanh, quỹ đất sản xuất nông nghiệp không lớn; khu vực nông thôn có số lượng di sản văn hóa đa dạng cần được bảo tồn, phát huy... do vậy, phát triển kinh tế hài hòa với phát huy giá trị văn hóa lịch sử của Hà Nội (bảo tồn văn hóa làng nghề, văn hóa tín ngưỡng trong quá trình phát triển) luôn là “bài toán” khó.

- Hà Nội phấn đấu trong năm 2022 có 100% huyện, thị xã đạt nông thôn mới. Đồng chí có thể thông tin thêm về vấn đề này?

- Hà Nội phấn đấu hết năm nay có thêm 3 huyện đạt chuẩn nông thôn mới (gồm Ứng Hòa, Mỹ Đức và Ba Vì), đưa tổng số huyện, thị xã đạt chuẩn nông thôn mới và hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới của thành phố lên 100%. Số xã được công nhận đạt tiêu chí nông thôn mới nâng cao tăng thêm 25 xã; số xã được công nhận đạt tiêu chí nông thôn kiểu mẫu tăng thêm 15 xã.

Phát triển hài hòa giữa truyền thống và hiện đại

- Xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu của Hà Nội còn nhiều khó khăn do đặc thù phát triển đô thị cũng như những thách thức giữa bảo tồn và phát triển, đồng chí có thể nói rõ hơn về nội dung này?

- Hà Nội đặt ra một số tiêu chí xây dựng nông thôn mới nâng cao cao hơn so với quy định chung. Cụ thể, theo Quyết định số 3098/QĐ-UBND ngày 29-8-2022 của UBND thành phố, bộ Tiêu chí xã nông thôn mới gồm 19 tiêu chí, 60 chỉ tiêu, nhiều hơn 11 chỉ tiêu so với bộ Tiêu chí xã nông thôn mới giai đoạn 2016-2020 (49 chỉ tiêu). Còn bộ Tiêu chí xã nông thôn mới nâng cao gồm 19 tiêu chí, 78 chỉ tiêu. Trong đó có một số tiêu chí, chỉ tiêu mới cao hơn so với các tiêu chí theo Văn bản số 521/VPCP-NN ngày 15-1-2018 của Văn phòng Chính phủ về việc ban hành nội dung trọng tâm xây dựng xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, điều kiện, tiêu chí xét, công nhận xã nông thôn mới kiểu mẫu giai đoạn 2018-2020, định hướng chỉ đạo xây dựng tiêu chí huyện nông thôn mới kiểu mẫu cùng hướng dẫn của Bộ NN&PTNT.

Xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu còn khó khăn hơn rất nhiều do yêu cầu tiêu chí càng được nâng lên, đặc biệt là lĩnh vực về môi trường, an ninh trật tự, thu nhập bình quân đầu người. Bên cạnh đó, yêu cầu bắt buộc để đạt xã nông thôn mới kiểu mẫu là phải có mô hình thôn thông minh gồm: Tổ công nghệ số cộng đồng; Giao tiếp thông minh; Thương mại điện tử; Du lịch thông minh; Dịch vụ xã hội.

- Hà Nội khắc phục những khó khăn trên như thế nào để có những dấu ấn riêng về nông thôn mới Thủ đô, thưa đồng chí?

- Tiêu chí bắt buộc để đạt xã nông thôn mới kiểu mẫu là phải có mô hình thôn thông minh, đây là một tiêu chí khó, nhưng cũng là hướng phát triển phù hợp xu thế thời đại, góp phần tạo bản sắc riêng cho nông thôn mới Hà Nội. Đối với tiêu chí này, hiện thành phố đã giao Sở Thông tin và Truyền thông chủ trì, xây dựng hướng dẫn để giúp các địa phương triển khai thực hiện. Hà Nội sẽ bám sát mục tiêu đô thị hóa để có hướng đi mới, hài hòa giữa bảo tồn và phát triển, truyền thống và hiện đại. Trong đó, phát triển các mô hình nông nghiệp thông minh, ứng dụng số hóa trong phát triển để xây dựng nông thôn hiện đại.

Cùng với phát triển kinh tế, Hà Nội tập trung nguồn lực phát huy thế mạnh làng nghề, giá trị di sản văn hóa lịch sự nghìn năm văn hiến của Thủ đô. Theo đó, Hà Nội sẽ xây dựng các mô hình nông nghiệp sinh thái trải nghiệm, du lịch làng nghề, du lịch tâm linh; phát triển các chuỗi du lịch làng quê trên nền tảng hạ tầng hiện đại, bảo tồn kiến trúc nông thôn truyền thống; phát triển dịch vụ phụ trợ cùng nông nghiệp để mỗi làng quê Hà Nội là điểm đến có những dấu ấn riêng. Hà Nội sẽ tập trung phát triển các mô hình nông nghiệp số gắn với điều kiện, thế mạnh về sinh thái tại mỗi địa phương kết hợp khai thác tối đa nguồn lực văn hóa, di tích, làng nghề để xây dựng các chuỗi sản xuất; chuỗi du lịch… Trong những năm tới, Hà Nội tiếp tục nỗ lực phấn đấu là “điểm sáng” của cả nước về xây dựng nông thôn mới.

- Trân trọng cảm ơn đồng chí!