Hà Nội xây dựng cơ chế đột phá thu hút nhân lực công nghệ cao

Phát biểu khai mạc, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội Lê Hồng Sơn nhấn mạnh, với vai trò là Thủ đô, Hà Nội đang đối diện với yêu cầu phát triển lớn: đến năm 2030 phải đạt tăng trưởng hai con số, GDP bình quân đầu người từ 12.000-13.000 USD (hiện mới đạt khoảng 8.000 USD), hướng tới mục tiêu trở thành thành phố toàn cầu. Để đạt được mục tiêu này, Hà Nội chủ động đề xuất sửa đổi Luật Thủ đô để thể chế hóa Nghị quyết 15-NQ/TW của Bộ Chính trị, đồng thời hưởng lợi từ hành lang pháp lý thuận lợi của các nghị quyết cấp trung ương như Nghị quyết 57-NQ/TW, Nghị quyết 193/2025/QH15...

Dự kiến tháng 7 tới, Hà Nội sẽ ban hành gần 20 nghị quyết cụ thể hóa Luật Thủ đô, trong đó khoảng 10 nghị quyết liên quan trực tiếp đến khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP cho biết Hà Nội đang từng bước xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, lấy Khu công nghệ cao Hòa Lạc làm hạt nhân, kết nối hiệu quả giữa 5 nhà (Nhà nước – nhà khoa học – nhà doanh nghiệp – nhà đầu tư – nhà truyền thông). Ngoài ra, thành phố sẽ đầu tư mạnh vào hạ tầng khoa học công nghệ như sàn giao dịch công nghệ, quỹ đầu tư mạo hiểm, mô hình thử nghiệm có kiểm soát.

Tuy nhiên, con người vẫn là yếu tố quyết định. Thực tế cho thấy, dù có nhiều chính sách ưu đãi, việc thu hút nhân lực chất lượng cao vẫn chưa đạt kỳ vọng. Nguyên nhân chủ yếu do chính sách chưa sát với nhu cầu của chuyên gia, còn tồn tại rào cản về thủ tục hành chính, nhập quốc tịch, sở hữu nhà ở, thị thực…

Cần chính sách đột phá, minh bạch và hợp tác mở

Theo Phó Trưởng ban Ban quản lý các khu công nghệ cao và khu công nghiệp thành phố Hà Nội Lê Thanh Sơn, Hà Nội đang xây dựng Dự thảo Nghị quyết quy định cơ chế, chính sách ưu đãi nhằm thu hút nhân lực công nghệ cao về làm việc tại khu công nghệ cao, thực hiện theo điểm b khoản 4 Điều 24 Luật Thủ đô số 39/2024/QH15. Dự thảo gồm 4 chương, quy định cụ thể các cơ chế, chính sách hỗ trợ nhân lực công nghệ cao và hoạt động đổi mới sáng tạo.

Tại hội thảo, nhiều chuyên gia góp ý sâu sắc về chính sách thu hút người tài. GS.TS. Bùi Thị Minh Hồng, Giám đốc Quản lý Giáo dục, Đại học VinUni, Phó Chủ tịch Quỹ VinFuture cho rằng, để mời gọi các nhà khoa học giỏi trong và ngoài nước, cần xây dựng tầm nhìn lớn, bài toán thực sự thách thức, mô hình hợp tác mở. Theo bà, người tài tìm đến nơi họ được thử sức, học hỏi và sáng tạo. Cùng với đó, cần xây dựng đội ngũ nghiên cứu mạnh, văn hóa tổ chức bao dung, chấp nhận sự khác biệt để người tài có thể cộng tác và phát triển. Cơ sở vật chất nghiên cứu hiện đại cũng là điều kiện cần, nhưng quan trọng hơn là cơ chế hợp tác linh hoạt, sẵn sàng mở cửa với các viện, trường, doanh nghiệp trong và ngoài nước.

“Đãi ngộ là cần thiết, nhưng không phải yếu tố quyết định. Người giỏi sẽ đến nếu họ nhìn thấy cơ hội cống hiến thực chất và được làm việc trong một môi trường tôn trọng giá trị khoa học,” GS.TS. Hồng nhấn mạnh.

Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) Đỗ Tiến Thịnh đề xuất phải đầu tư hạ tầng công nghệ trước, đặc biệt là điện sạch, viễn thông, internet, sau đó đến hạ tầng xã hội như đường bộ, nhà ở, trường học. Ông cũng đề xuất thêm ưu đãi thuế, đất đai cho doanh nghiệp lớn, cùng các chương trình hỗ trợ hợp tác giao thương quốc tế.

Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Chủ tịch điều hành Tập đoàn Công nghệ CMC Nguyễn Trung Chính cho rằng, chính sách hiện đã khá đầy đủ, vấn đề là cần triển khai nhanh, hiệu quả và đồng bộ. Ông đề xuất Hà Nội nên tiên phong xây dựng mô hình hợp tác “ba nhà” (Nhà nước – nhà khoa học – doanh nghiệp), kết hợp đầu tư công – quản trị tư tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc; đầu tư hạ tầng số hiện đại và cải cách thủ tục hành chính để tạo điều kiện cho doanh nghiệp sáng tạo phát triển.

Phát biểu kết luận hội thảo, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Lê Hồng nhấn mạnh, trong thời gian tới, Hà Nội sẽ thành lập, phát triển thêm các khu công nghệ cao trong lĩnh vực công nghệ thông tin, sinh học… không chỉ riêng khu công nghệ cao Hòa Lạc.

Phó Chủ tịch yêu cầu, Dự thảo Nghị quyết sẽ tập trung vào những vấn đề khu công nghệ cao Hòa Lạc hiện nay đang cần. Trước tiên là về đối tượng áp dụng, cần nhấn mạnh về nguồn nhân lực công nghệ cao gồm: Chuyên gia cao cấp, nhà khoa học đầu ngành, các tổng công trình sư, các giáo sư tiến sĩ có công trình, sản phẩm được ghi nhận và có thành tích đặc biệt trong các lĩnh vực khoa học công nghệ trọng điểm của Hà Nội; chuyên gia kỹ thuật công nghệ có kinh nghiệm thực tiễn hoặc đang có công trình thực tiễn; người Việt Nam ở nước ngoài, chuyên gia ở nước ngoài hoặc người có kinh nghiệm thực tiễn, có sản phẩm, thành tích khoa học công nghệ nhìn thấy được luôn; người trẻ tài năng đã đạt các giải thưởng quốc gia và quốc tế; các nhà sáng lập ra doanh nghiệp đổi mới sáng tạo.

Ngoài ra, các gói chính sách đề ra trong Nghị quyết phải phân theo nhóm đối tượng, từ đó xác định được các chính sách hữu hình và vô hình, kết hợp hài hoà để tôn vinh và ghi nhận công sức đóng góp của nguồn nhân lực. Bên cạnh đó, tuỳ thuộc vào nhóm đối tượng để xem xét các chính sách như: nghiên cứu mức lương theo sản phẩm; ưu tiên thu hút chuyên gia đầu ngành tại các cơ sở lớn; chính sách về visa, cư trú cho chuyên gia nước ngoài; chính sách miễn thuế thu nhập cá nhân; chương trình ươm tạo tài năng trẻ, cơ chế bảo hộ chuyên gia; hỗ trợ kết nối start up và nhà đầu tư…

Về tổ chức thực hiện, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Hà Nội nhấn mạnh phải gắn với mục tiêu phát triển, xác định ưu tiên phát triển khoa học công nghệ của Thủ đô trong từng giai đoạn gắn với nhiệm vụ cụ thể và có lộ trình rõ ràng. Khi thực hiện phải có quy chế phối hợp nhuần nhuyễn giữa nhà nước, doanh nghiệp, nhà trường, quỹ đầu tư…

Bên cạnh Nghị quyết này phải có làm thêm một các chùm Nghị quyết về tư tưởng đổi mới đột phá về đầu tư công – quản trị tư, vận hành theo cơ chế thị trường và dẫn dắt thị trường là doanh nghiệp, nhà nước chỉ đóng vai trò lập chính sách và kiểm tra, giám sát.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP cũng đề nghị xây dựng phương án cho Nghị quyết về thành lập vườn ươm khởi nghiệp sáng tạo; Nghị quyết về thành lập sàn giao dịch công nghệ; Nghị quyết về thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm… tạo sự đồng bộ để trình HĐND thành phố.