Hà Nội kiến tạo hệ sinh thái đổi mới sáng tạo

Đây được xem là “bộ lục” chính sách mang tính đột phá, đóng vai trò then chốt trong việc kiến tạo thể chế, thúc đẩy đầu tư hạ tầng, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đồng thời hoàn thiện hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp sáng tạo trên địa bàn Thủ đô.

Đặt nền móng thể chế và hạ tầng cho phát triển khoa học - công nghệ

Hà Nội đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế ở mức hai con số và nâng thu nhập bình quân đầu người lên 12.000 - 13.000 USD vào năm 2030. Để hiện thực hóa mục tiêu đầy tham vọng này, thành phố xác định khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là trụ cột phát triển, đồng thời là động lực then chốt nhằm nâng cao năng suất lao động, năng lực cạnh tranh và khả năng tự chủ về công nghệ của Thủ đô.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Hà Nội Lê Hồng Sơn cho biết, việc xây dựng 6 nghị quyết chuyên đề là bước đi mang tính chiến lược, nhằm thể chế hóa Nghị quyết số 15-NQ/TW của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Đồng thời, đây cũng là hành động cụ thể hóa các định hướng lớn tại Nghị quyết số 57-NQ/TW về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đáng chú ý, đây là lần đầu tiên Hà Nội xây dựng một “bộ lục” nghị quyết đồng bộ, toàn diện về các lĩnh vực cốt lõi, đóng vai trò nền tảng trong tiến trình phát triển bền vững và hội nhập sâu rộng.

Trong số 6 nghị quyết quan trọng đang được xây dựng, có 4 nghị quyết do Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội chủ trì tham mưu, đóng vai trò đặt nền móng cho các trụ cột phát triển chiến lược. Trước tiên là nghị quyết về các chính sách đặc thù nhằm hỗ trợ tài chính và phi tài chính; phát triển nguồn nhân lực, hạ tầng dữ liệu và môi trường pháp lý cho các tổ chức khoa học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp công nghệ hoạt động trên địa bàn thành phố. Tiếp theo là nghị quyết về việc thành lập Sàn giao dịch công nghệ Hà Nội, nơi kết nối giữa nhà khoa học, doanh nghiệp, nhà đầu tư và tổ chức tài chính, từ đó thúc đẩy thương mại hóa kết quả nghiên cứu và chuyển giao công nghệ.

Một nghị quyết khác sẽ thiết lập hành lang pháp lý cho cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) đối với các mô hình công nghệ mới, cho phép triển khai thí điểm trong điều kiện an toàn, có giám sát, trước khi xem xét nhân rộng ra toàn thành phố. Đáng chú ý, một nghị quyết riêng biệt về phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp sáng tạo cũng đang được xây dựng. Nghị quyết này sẽ tạo điều kiện thúc đẩy hoạt động ươm tạo, đào tạo, tư vấn, thử nghiệm công nghệ, kết nối đầu tư và sản xuất sản phẩm mẫu... góp phần xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp năng động, hiện đại tại Thủ đô. Hai nghị quyết còn lại do Sở Tài chính và Ban Quản lý các Khu công nghệ cao, khu công nghiệp thành phố Hà Nội chủ trì xây dựng.

Theo định hướng này, Thành phố sẽ thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm nhằm huy động và phân bổ nguồn lực cho các dự án khởi nghiệp tiềm năng, có hàm lượng công nghệ cao. Quỹ này cũng sẽ đóng vai trò như “vốn mồi” để thu hút các nguồn đầu tư từ các quỹ tư nhân trong và ngoài nước, tạo cú hích mạnh mẽ cho hệ sinh thái khởi nghiệp. Bên cạnh đó, Hà Nội sẽ thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc, xây dựng một không gian tích hợp đa chức năng gồm nghiên cứu, thử nghiệm, sản xuất, đào tạo và kết nối giữa các chủ thể trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

Những giải pháp này được thiết kế một cách đồng bộ và có tính bổ trợ lẫn nhau, nhằm khắc phục các “điểm nghẽn” hiện hữu về thể chế, tài chính và hạ tầng; đồng thời phát huy vai trò đầu tàu, dẫn dắt của Thủ đô trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Khi được ban hành và triển khai, 6 nghị quyết chuyên đề sẽ từng bước hoàn thiện cấu trúc hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Hà Nội, từ khung pháp lý, thiết chế hỗ trợ cho đến các công cụ thực thi cụ thể - tạo nền tảng vững chắc cho phát triển bền vững và hội nhập sâu rộng trong thời kỳ mới.

Kiến tạo hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Thủ đô

Theo Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội Trần Anh Tuấn, mục tiêu quan trọng nhất khi xây dựng 6 nghị quyết là kiến tạo môi trường thuận lợi và thúc đẩy các chủ thể đổi mới sáng tạo, từ các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp, nhà đầu tư cho đến các tổ chức trung gian... cùng tham gia vào quá trình phát triển.

Trên thực tế, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Hà Nội đang từng bước hình thành rõ nét, nhưng vẫn còn những điểm yếu cần khắc phục. Đội ngũ chuyên gia đầu ngành còn mỏng, cơ chế thu hút và giữ chân nhân tài chưa thực sự hấp dẫn. Các kết quả nghiên cứu khoa học còn khó đi vào thực tiễn do thiếu kênh thương mại hóa. Việc phân bổ ngân sách cho khoa học và công nghệ còn dàn trải, thiếu trọng tâm. Vì vậy, Hà Nội đang hướng đến mô hình quản trị mới, chuyển từ cách làm hành chính sang đặt hàng theo kết quả đầu ra, từ “chi tiêu công” sang “đầu tư công” có định hướng, từ “quản lý” sang “kiến tạo hệ sinh thái”. Trong đó, doanh nghiệp được xác định là trung tâm, vừa là người sử dụng công nghệ, vừa là người đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D), đồng thời là đầu ra cho các kết quả nghiên cứu.

Hà Nội cũng xây dựng mô hình liên kết chặt chẽ giữa “5 nhà”. Ở đó, Nhà nước đóng vai trò kiến tạo thể chế, dẫn dắt chính sách, đầu tư ban đầu bằng nguồn lực công và xây dựng hạ tầng số, hạ tầng khoa học cần thiết. Nhà khoa học là trung tâm tri thức, đảm nhiệm nhiệm vụ nghiên cứu, phát triển công nghệ và chuyển giao tri thức vào thực tiễn. Nhà doanh nghiệp tiếp nhận, thương mại hóa các kết quả nghiên cứu, đưa công nghệ vào sản xuất, dịch vụ và trở thành động lực chính của tăng trưởng. Nhà đầu tư, đặc biệt là các quỹ đầu tư mạo hiểm, giữ vai trò cung cấp dòng vốn rủi ro, đồng hành cùng các doanh nghiệp khởi nghiệp trong giai đoạn ban đầu còn nhiều thách thức. Và không thể thiếu Nhà truyền thông, lực lượng góp phần lan tỏa tư duy đổi mới, nâng cao nhận thức cộng đồng, kết nối các ý tưởng sáng tạo với thị trường và xã hội.

Mỗi nghị quyết trong “bộ lục” nói trên tương ứng với một mắt xích trong chuỗi giá trị đổi mới sáng tạo: Từ cơ chế tài chính (nghị quyết về quỹ đầu tư mạo hiểm), hạ tầng thử nghiệm (sandbox), cơ sở thị trường (sàn giao dịch công nghệ), thiết chế trung gian (trung tâm đổi mới sáng tạo), đến chính sách toàn diện (nghị quyết đặc thù) và định hướng đầu tư (phát triển hệ sinh thái). Hà Nội cũng đang dành tối thiểu 3% ngân sách để đầu tư cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đây là con số lớn so với mặt bằng chung cả nước, thể hiện quyết tâm của Thành phố trong việc nâng cao năng lực nội sinh và tận dụng cơ hội từ cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Việc Hà Nội chủ động xây dựng và trình Hội đồng nhân dân thành phố thông qua 6 nghị quyết chuyên đề về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không chỉ nhằm đáp ứng yêu cầu cấp thiết trước mắt, mà còn đặt nền móng cho sự phát triển dài hạn và bền vững của Thủ đô. Đây không đơn thuần là những quyết sách mang tính hành chính, mà là bước chuyển động mang tính chiến lược, thể hiện sự thay đổi căn bản từ tư duy truyền thống sang mô hình phát triển dựa trên tri thức, công nghệ và đổi mới sáng tạo - một yếu tố cốt lõi trong kỷ nguyên số. Khi được ban hành và triển khai đồng bộ, các nghị quyết này sẽ tạo thành một “bộ công cụ” chính sách mạnh mẽ, giúp Hà Nội thúc đẩy sáng tạo, nâng cao giá trị gia tăng, cải thiện năng suất và năng lực cạnh tranh; đồng thời khẳng định vai trò đầu tàu, dẫn dắt cả nước trên con đường chuyển đổi số và phát triển kinh tế tri thức.