Giám sát chất lượng từ gốc, kiểm nghiệm tại cơ sở sản xuất sầu riêng

Khai mạc hội thảo, Tổng Biên tập Báo Tiền Phong Phùng Công Sưởng cho biết, chỉ trong vòng chưa đầy 3 năm, sầu riêng đã vươn lên trở thành một trong những mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực, lớn nhất trong các mặt hàng rau quả của Việt Nam, mang về hơn 3,2 tỷ USD trong năm 2024, là một con số kỷ lục đáng tự hào của nông sản Việt.

Tuy nhiên, xuất khẩu sầu riêng đang phải đối mặt với nhiều hệ lụy từ tăng trưởng nóng, gian lận mã số vùng trồng, sản xuất thiếu đồng bộ, thiếu kiểm soát chất lượng đầu vào... Gần đây nhất, thị trường Trung Quốc liên tục cảnh báo về dư lượng Cadimi vượt ngưỡng trong sầu riêng Việt Nam.

Tại hội thảo, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Quang Hiếu cho biết, đối mặt với sự tăng trưởng quá nóng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã có hội nghị lớn để cảnh báo về sự tăng trưởng cùng nhiều nguy cơ, rủi ro...

Về câu chuyện Cadimi, khi Việt Nam nhận được thông báo đầu tiên vào tháng 3-2024 từ Trung Quốc, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã tiến hành nhiều cuộc điều tra diện rộng, chuyên sâu. Qua đó, phát hiện một số vùng có dư lượng Cadimi cao.

Gần đây, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã công bố những nguyên nhân chính khiến đất nhiễm Cadimi, bao gồm: Yếu tố về thổ nhưỡng, nhiều vùng canh tác không được nghỉ ngơi, khiến đất nhiễm Cadimi. Nguyên nhân chủ quan là do thói quen người dân sử dụng phân bón ở các vùng nhiều hơn khuyến cáo. Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã đồng hành với người dân để xử lý đất nhiễm chất Cadimi, song việc này còn cần nhiều thời gian.

Các đại biểu tham gia hội thảo cho rằng, không chỉ là cảnh báo về an toàn thực phẩm, sự cố này còn là bài kiểm tra khắc nghiệt về năng lực quản lý chất lượng, uy tín thương hiệu, sự bền vững của hoạt động xuất khẩu nông sản chủ lực của Việt Nam...

Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng nhiễm Cadimi được các cơ quan chuyên môn và chuyên gia xác định do tích tụ kim loại nặng trong đất, chủ yếu xuất phát từ việc lạm dụng phân bón hóa học, nhất là các loại phân bón có gốc lân (như DAP) trong thời gian dài; quá trình canh tác chạy theo năng suất, thiếu kiểm soát đầu vào vô tình đưa chất độc vào chuỗi sản xuất...

Bên cạnh Cadimi, vấn đề tồn dư chất cấm Vàng O - loại hóa chất nhuộm công nghiệp dùng tạo màu vàng đẹp cho vỏ sầu riêng, thúc trái chín đều - cũng bị phía Trung Quốc siết chặt kiểm tra, cho thấy những lỗ hổng trong khâu sơ chế, bảo quản sau thu hoạch…

Để sầu riêng Việt phát triển bền vững, cần tiến hành triển khai các giải pháp cấp bách nhằm lấy lại niềm tin của người tiêu dùng. Theo đó, cần thiết lập hệ thống giám sát chất lượng từ gốc, tăng cường khâu kiểm nghiệm tại cơ sở sản xuất sầu riêng: Xây dựng các chương trình giám sát an toàn thực phẩm và kiểm dịch thực vật ngay tại vườn trồng và cơ sở đóng gói sầu riêng bằng cách mở rộng danh sách, nâng cao năng lực cho nhiều phòng xét nghiệm đủ chuẩn phủ kín vùng trồng sầu riêng để việc truy xuất nguồn gốc chính xác, rõ ràng...

Bên cạnh đó, cần có chế tài đủ mạnh để xử lý hành vi vi phạm về chất lượng, an toàn thực phẩm, gian lận thương mại. Về lâu dài, cần gỡ khó cho sản xuất và xuất khẩu về quy hoạch vùng trồng tập trung, bền vững; siết chặt quản lý, cấp mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói; kiểm soát chặt chẽ vật tư đầu vào; thay đổi quy trình canh tác; xây dựng thương hiệu quốc gia…