Giải pháp cấp nước trực tiếp từ hồ Hòa Bình cho Thủ đô Hà Nội liệu có khả thi?

Phát biểu khai mạc hội thảo, TS Lê Công Lương, Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Liên hiệp Hội Việt Nam cho biết, Hà Nội hiện nay đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc bảo đảm nguồn cung cấp nước sạch ổn định, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt và sản xuất ngày càng tăng cao. Trong khi đó hồ Hòa Bình - với dung tích và tiềm năng lớn - được đánh giá là một nguồn cung cấp nước sạch quan trọng, có thể đáp ứng nhu cầu của Thủ đô trong dài hạn. Tuy nhiên, để khai thác hiệu quả nguồn lực này, cần có những giải pháp kỹ thuật, quản lý và vận hành phù hợp, vừa bảo đảm tính bền vững, vừa bảo vệ môi trường và hệ sinh thái khu vực.

Tại cuộc hội thảo, các nhà khoa học, chuyên gia và các bên liên quan đã cùng thảo luận, chia sẻ các giải pháp tối ưu, đồng thời đề xuất các kế hoạch triển khai cụ thể nhằm đưa nguồn nước từ hồ Hòa Bình trực tiếp đến với người dân Hà Nội một cách hiệu quả nhất.

Theo PGS.TS Hoàng Thái Đại (Hội Thủy Lợi Việt Nam), hệ thống thủy lợi của Hà Nội (bao gồm các đập, kênh, hệ thống cấp nước từ sông Hồng, sông Đáy và các hồ chứa) không chỉ phục vụ cho nông nghiệp mà còn cung cấp nước cho sinh hoạt và sản xuất. Chất lượng nguồn nước mặt của các hệ thống thủy lợi này hiện đang đối mặt với tình trạng bị ô nhiễm do nước thải sinh hoạt từ các khu dân cư, chất thải công nghiệp và hoạt động nông nghiệp như sử dụng thuốc trừ sâu, phân bón...

Trong khi đó, nguồn nước mặt của hồ Hòa Bình gần như đáp ứng yêu cầu về sử dụng nước thô cho sinh hoạt với yêu cầu xử lý ít nhất. Để cải thiện chất lượng nước và bảo vệ sức khỏe cộng đồng, ngoài việc thực hiện đồng bộ các biện pháp quản lý, đầu tư vào công nghệ, giáo dục cộng đồng về bảo vệ nguồn nước thì cũng cần nghiên cứu giải pháp cấp nước cho Hà Nội trực tiếp từ nguồn nước trong hồ Hòa Bình.

ThS. Trần Văn Minh (Hội Thủy lợi Việt Nam) cho biết, Việt Nam chưa có một nghiên cứu khai thác trực tiếp nguồn nước từ hồ Hòa Bình để cấp cho hạ du mà hồ chỉ dùng nước phát điện. Đây là điều đáng tiếc. Lượng nước chứa trong hồ Hòa Bình với dung tích hữu ích trên 6tỷ m³ và luân chuyển các hồ khác ở thượng lưu Hòa Bình trung bình 44 tỷ m³ năm, đủ cấp cho đa số các khu vực trong vòng 100km và cấp nguồn bổ sung, dự trữ ngay tại khu vực sử dụng nước bằng các công trình hiện có. Mặt khác, địa hình từ hồ Hòa Bình về khu vực Hà Nội thoải dần, tuy đồi núi có địa hình phức tạp nhưng có khả năng xây dựng tuyến dẫn nước thuận lợi chủ yếu tự chảy với chi phí hợp lý.

Trên cơ sở đó, ThS. Trần Văn Minh đã đề xuất lấy nguồn nước của sông Đà ngay trong hồ Hòa Bình với cột nước trên cao độ 80m (bằng mực nước chết hồ Hòa Bình), trực tiếp chuyển lượng nước này về Thủ đô Hà Nội.

Đây là một giải pháp đề xuất cấp nước hoàn toàn mới cho Thủ đô Hà Nội, cấp nước lấy trực tiếp từ hồ Hòa Bình kết hợp với hệ thống cấp nước hiện trạng của các ngành để cấp nước một cách tổng hợp và toàn diện cho tất cả nền kinh tế - xã hội của Thủ đô, thay thế dần dần các phương pháp cấp nước hiện tại của Hà Nội.

Theo ThS. Trần Văn Minh, những lợi ích về cấp nước trực tiếp từ hồ Hòa Bình là rất lớn, bao gồm: Tạo cho Hà Nội một môi trường dùng nước bảo đảm chất lượng với một hệ thống công trình mà có thể cấp nước cho 3 loại hình dùng nước khác nhau là: Nước cho sinh hoạt, nước cho môi trường sông hồ và nước cho nông nghiệp cùng một tuyến dẫn nhờ chất lượng nước sông Đà cơ bản đạt tiêu chuẩn cho nước sinh hoạt, đồng thời đạt yêu cầu cho nước nông nghiệp và môi trường sông hồ, tiết kiệm nước dùng và giảm được giá thành sử dụng nước.

Tận dụng hoàn toàn cơ sở hạ tầng đã có tại hồ Hòa Bình và khu vực sử dụng nước ở Hà Nội, chỉ cần chuyển nước từ hồ về Hà Nội sau đó phối hợp tốt cơ sở hạ tầng có sẵn, sẽ mang lại lợi ích cao hơn nhiều việc sử dụng nguồn nước đó để phát điện. ThS. Trần Văn Minh bày tỏ mong muốn Hà Nội sớm có những nghiên cứu tiền khả thi, quy hoạch chương trình quốc gia cho đề xuất này và chưa nên phê duyệt bất kỳ dự án nào ngăn sông Hồng, sông Đuống khi đề xuất này chưa được tổ chức nghiên cứu tỷ mỉ và chi tiết.