Giải Nobel Hóa học 2024 được trao cho 3 nhà khoa học Mỹ và Anh

Công trình của họ đã mở ra những hướng đi mới trong nghiên cứu sinh học phân tử và phát triển các liệu pháp điều trị bệnh.

Ông David Baker, Giám đốc Trung tâm Protein Design tại Đại học Washington, là một nhà khoa học hàng đầu trong lĩnh vực thiết kế protein và có những đóng góp đáng kể cho lĩnh vực này. Nhóm nghiên cứu của David Baker đã phát triển công cụ RoseTTAFold giúp hoàn thiện và nâng cao hiệu quả của các mô hình dự đoán cấu trúc protein.

RoseTTAFold sử dụng các mô hình học sâu để phân tích các tương tác giữa các amino acid trong chuỗi protein. Mô hình xem xét cách các amino acid tương tác với nhau để xác định cấu trúc cuối cùng, cho phép tìm ra những cấu trúc tiềm năng mà protein có thể hình thành.

Công cụ này không chỉ dự đoán cấu trúc của một protein đơn lẻ mà còn có thể dự đoán cấu trúc của các phức hợp protein (protein-protein complexes), điều này rất quan trọng trong việc hiểu cách các protein tương tác với nhau trong tế bào.

Sau khi dự đoán, RoseTTAFold có thể thực hiện các bước tối ưu hóa để điều chỉnh cấu trúc dự đoán sao cho phù hợp hơn với các nguyên tắc hóa học và vật lý.

Demis Hassabis và John M. Jumper từ DeepMind đã phát triển những công nghệ tiên tiến cho phép dự đoán cấu trúc protein một cách chính xác chỉ từ chuỗi amino acid. Công trình nổi bật nhất của họ là AlphaFold, một chương trình trí tuệ nhân tạo đã làm thay đổi cách tiếp cận trong nghiên cứu cấu trúc protein.

AlphaFold sử dụng các thuật toán học sâu để dự đoán hình dạng ba chiều của protein, từ đó giúp hiểu rõ hơn về chức năng và tương tác của chúng trong cơ thể. Công nghệ này không chỉ hỗ trợ trong nghiên cứu cơ bản, mà còn mở ra cơ hội mới trong việc phát triển thuốc, vắc xin và các liệu pháp sinh học khác. AlphaFold đã giúp giải mã nhiều protein phức tạp, từ đó cung cấp thông tin quý giá cho các nhà khoa học trong việc thiết kế liệu pháp điều trị.

Từ khi ra mắt, AlphaFold đã được cộng đồng khoa học toàn cầu áp dụng rộng rãi, tạo ra những hiểu biết mới trong nhiều lĩnh vực, từ sinh học, y học cho đến nghiên cứu môi trường.

Trước đó, vào năm 2022, hai nhà khoa học Demis Hassabis và John Jumper đã được Giải thưởng VinFuture trao Giải đặc biệt dành cho Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới với công trình tiên phong về hệ thống trí tuệ nhân tạo giải mã protein AlphaFold 2.

Đây không phải lần đầu tiên các chủ nhân Giải thưởng VinFuture tiếp tục được vinh danh ở những giải thưởng quốc tế uy tín vì những phát minh có tác động tích cực to lớn đến nhân loại. Vào năm ngoái, hai Chủ nhân Giải thưởng Chính VinFuture mùa đầu tiên là TS. Katalin Karikó và và GS. Drew Weissman cũng được vinh danh ở giải Nobel Y học 2023 cho công trình nghiên cứu về các biến đổi của nucleoside, từ đó giúp phát triển vắc-xin mRNA chống lại Covid-19.

Giải Nobel Hóa học 2024 là một trong ba giải thưởng đầu tiên được công bố trong mùa giải năm nay, tiếp theo là Giải Nobel Văn học vào ngày 10-10 và Giải Nobel Hòa bình vào ngày 11-10.