Giá lúa gạo châu Á “nóng” cùng El Nino

Theo Hiệp hội Các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan, giá gạo 5% tấm của nước này, được coi là mức giá chuẩn ở khu vực châu Á - đã tăng 15% trong 4 tháng qua, lên 535 USD/tấn. Đây là mức cao nhất kể từ tháng 3-2021. El Nino là hiện tượng tự nhiên xảy ra vài năm một lần, khi nhiệt độ bề mặt Thái Bình Dương tăng cao hơn mức bình thường. El Nino thường mang đến điều kiện khô nóng cho khu vực Đông Nam Á, làm giảm lượng mưa, tăng nguy cơ hạn hán và cháy rừng. Theo Bloomberg, El Nino đã góp phần gây ra nắng nóng gay gắt ở khu vực Đông Nam Á trong những tuần gần đây. Tuần trước, nhiệt độ toàn cầu đã lên mức kỷ lục trong 3 ngày liên tiếp, điều này làm gia tăng mối lo ngại về tốc độ biến đổi khí hậu.

Dù mưa đã giúp giải tỏa phần nào nỗi lo mất mùa tại Ấn Độ, nước xuất khẩu gạo số một thế giới, thời tiết khô nóng đang đe dọa quốc gia xuất khẩu gạo lớn thứ hai - Thái Lan. Theo các nhà chức trách, lượng mưa có thể thấp hơn 10% so với mức trung bình và sự khởi đầu của kiểu thời tiết El Nino có thể làm giảm lượng mưa trong hai năm tới, dẫn tới việc Thái Lan sẽ phải đối mặt với tình trạng hạn hán trên diện rộng từ đầu năm 2024. Viễn cảnh tồi tệ đã khiến chính quyền nước này yêu cầu nông dân chỉ trồng lúa trong một vụ duy nhất thay vì hai vụ như thường lệ, để tiết kiệm nước và tránh mất mùa.

Chủ tịch danh dự của Hiệp hội Các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan Chookiat Ophaswongse nhận định, tác động của hạn hán và tình trạng khô hạn do hiện tượng El Nino sẽ được cảm nhận từ tháng 9 đến tháng 10-2023, dẫn đến tình trạng tích trữ gạo liên tục. Các tác động có thể kéo dài sang năm tới. Theo Bangkok Post, Văn phòng Tài nguyên nước quốc gia Thái Lan đã xây dựng kế hoạch quản lý mực nước trong các đập và hồ chứa nước, đồng thời kêu gọi nông dân hợp tác với chính quyền.

Trong khi đó, Ấn Độ chiếm hơn 40% lượng xuất khẩu gạo thế giới, tương đương 56 triệu tấn vào năm 2022, nhưng hiện tại lượng tồn kho rất thấp đồng nghĩa với việc sẽ cắt giảm xuất khẩu, khiến giá lương thực tăng cao. "El Nino tác động tới sản lượng của gần như tất cả các nước sản xuất gạo", ông Nitin Gupta, Phó Chủ tịch phụ trách kinh doanh lúa gạo của Tập đoàn Olam India (Ấn Độ), nhận định. Giá gạo xuất khẩu của Ấn Độ đã tăng 9%, lên mức cao nhất trong 5 năm, sau đợt tăng giá 7% trong tháng trước.

Theo một doanh nghiệp ngũ cốc có trụ sở tại New Delhi (Ấn Độ), giá gạo có thể tăng thêm 20% hoặc hơn nếu sản lượng giảm mạnh, bởi vì, hiện tượng El Nino có thể khiến sản lượng mùa vụ thứ hai trong năm ở hầu hết các nước sản xuất gạo lớn tại châu Á thấp hơn bình thường. Giới phân tích cho rằng, các hạn chế xuất khẩu gạo của Ấn Độ sẽ khiến các quốc gia khác phải vật lộn để bù đắp nguồn cung.

Giá gạo thế giới hiện ở mức cao nhất trong 11 năm - được dự báo sẽ còn tăng cao. Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) cho biết, dự trữ gạo toàn cầu sẽ giảm xuống mức thấp nhất trong 6 năm là 170,2 triệu tấn vào cuối niên vụ 2023-2024, do dự trữ tại các nhà sản xuất hàng đầu Trung Quốc và Ấn Độ giảm, sau khi nhu cầu gia tăng trong những năm gần đây. Do các nước nhập khẩu gạo bắt đầu tích trữ ở mức cao, Việt Nam dự báo xuất khẩu gạo năm nay lên cao nhất một thập kỷ với lượng xuất khẩu sang Philippines, Trung Quốc và Indonesia tăng vọt.

Gạo là lương thực chính của hơn một nửa dân số thế giới và bất kỳ sự gián đoạn nào về nguồn cung hoặc giá gạo tăng cao đều có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với an ninh lương thực và lạm phát. Shotaro Kumagai, nhà kinh tế tại Viện Nghiên cứu Nhật Bản, nhận định trong một báo cáo gần đây rằng, nông nghiệp chiếm tỷ trọng cao trong Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) ở các nền kinh tế mới nổi của châu Á. Do đó, sự sụt giảm trong sản xuất nông nghiệp và lạm phát sẽ gây áp lực mạnh đối với nền kinh tế.