Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam: Công trình biểu tượng của kỷ nguyên vươn mìnhBài 4: Cơ hội nào cho doanh nghiệp Việt tham gia đường sắt tốc độ cao?

Ưu tiên doanh nghiệp trong nước làm dự án

Theo tính toán của Bộ Giao thông Vận tải, ngay ở giai đoạn đầu tư, tuyến đường sắt tốc độ cao sẽ tạo ra thị trường xây dựng với giá trị khoảng 33,5 tỷ USD.

Nếu tính cả hệ thống đường sắt quốc gia và đường sắt đô thị, thị trường xây dựng này có giá trị khoảng 75,6 tỷ USD; phương tiện, thiết bị khoảng 34,1 tỷ USD, chưa kể kéo theo hàng triệu việc làm. Đây là cơ hội rất lớn để các doanh nghiệp Việt Nam tham gia, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Theo ông Vũ Hồng Phương, Giám đốc Ban Quản lý dự án đường sắt (Bộ Giao thông Vận tải), quan điểm của Đảng, Chính phủ là ưu tiên tối đa cho doanh nghiệp trong nước trên tất cả các lĩnh vực, từ tư vấn, xây lắp, đến sản xuất vật liệu, công nghiệp đường sắt...

Với một dự án lớn, như dự án đường sắt tốc độ cao, Bộ Giao thông Vận tải đề xuất phương án lựa chọn các đơn vị tư vấn mạnh. Quan điểm là bước nào làm được, doanh nghiệp trong nước tự làm, bước nào khó, không làm được thì sẽ thuê tư vấn nước ngoài.

Đối với quy định về lựa chọn nhà thầu thi công, hiện nay, các chính sách đặc thù chưa đề cập đến. Vì vậy, trong bước nghiên cứu khả thi, sẽ thực hiện phương án phân chia hợp phần và gói thầu, lúc đó, vướng ở khâu nào thì sẽ nghiên cứu và đề xuất cơ chế, giải pháp để tháo gỡ, bảo đảm minh bạch, rõ ràng.

Đại diện Tổng công ty Tư vấn thiết kế giao thông vận tải (TEDI) cho biết, hệ thống đường sắt khác đường bộ ở chỗ có tính phức tạp cao hơn và làm việc theo hệ thống, bao gồm nhiều bộ phận cấu thành, như hạ tầng, thông tin tín hiệu, thiết bị, cấp điện…

Việc thi công đường sắt tốc độ cao đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối, không được phép sai số, ảnh hưởng đến an toàn. Tuy nhiên, không có nghĩa doanh nghiệp trong nước không làm được. Thực tế, các doanh nghiệp xây lắp trong nước đã làm nhiều công trình phức tạp, như cầu vòm, cầu dây văng đặc biệt lớn.

Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà thầu xây dựng Việt Nam khẳng định, doanh nghiệp Việt hoàn toàn đủ năng lực, trình độ, công nghệ thi công dự án đường sắt tốc độ cao. Đây là cuộc cách mạng đối với các nhà thầu xây dựng. Tuy dự án không quá khó nhưng quy mô rất lớn. Các nhà thầu Việt Nam cần ý thức đây là một "trận địa" công nghệ mới, để học hỏi, tiếp thu các kiến thức tiên tiến nhất.

Doanh nghiệp phải liên kết để không thua trên “sân nhà”

Hầu hết nhà thầu lớn của ngành Giao thông Việt Nam đều bày tỏ mong muốn và đang chuẩn bị nguồn lực để có thể tham gia vào dự án.

Theo ông Văn Hồng Tuân, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Cienco4, đây là dự án rất lớn, cần có các nhà thầu, đơn vị tư vấn, nhà cung cấp thiết bị có năng lực thật sự. Hầu hết các phần hạ tầng xây dựng (trừ thiết bị) và các nhà ga không phải nhà ga trung tâm, nhà thầu giao thông lớn trong nước đều đủ năng lực thực hiện. Cơ quan chức năng cần chọn các nhà thầu lớn, có kinh nghiệm để đại diện cho các gói thầu lớn. Cơ chế chỉ định thầu như ở dự án đường bộ cao tốc Bắc – Nam là một điểm mở, cần nghiên cứu triển khai.

Từng tham gia dự án giao thông lớn nên Cienco4 tự tin về năng lực, kinh nghiệm của mình và mong muốn tham gia hầu hết các hạng mục. Ngay khi có chủ trương dự án đường sắt cao tốc, Cienco4 đã quyết tâm chuẩn bị các điều kiện tốt nhất để trong 2 năm tới có thể tham gia dự án.

Lợi thế của Cienco4 là từng tham gia dự án đường sắt đô thị Bến Thành - Suối Tiên và Cát Linh - Hà Đông, cũng như hàng loạt dự án giao thông trọng điểm nên đã có sẵn hệ thống quản lý và hàng nghìn kỹ sư, công nhân. Cienco4 còn có một số đối tác nước ngoài như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc sẵn sàng hỗ trợ chuyên môn khi cần thiết.

Đại diện Tập đoàn Đèo Cả cũng kiến nghị, các hạng mục có thể nghiên cứu tách thành 2 hợp phần. Hợp phần 1 là các hạng mục từ phần dưới ray trở xuống có tính chất tương tự công trình đường bộ (cầu, đường, hầm), cần giao cho doanh nghiệp trong nước có kinh nghiệm thực hiện. Hợp phần 2 là đầu máy, toa xe, hệ thống thông tin tín hiệu… có thể xem xét giao doanh nghiệp trong nước liên doanh với doanh nghiệp nước ngoài để triển khai.

“Các doanh nghiệp Việt cần liên kết và hợp tác để phát triển, tăng năng lực tham gia dự án. Nếu doanh nghiệp Việt không liên kết và không tự đầu tư công nghệ, sẽ thua trên chính sân nhà. Có thể còn vấn đề phát sinh, nhưng tôi nghĩ, với đội ngũ cán bộ giàu kinh nghiệm, năng lực, quyết tâm đóng góp cho đất nước, chúng ta có thể xử lý, trước hết về thi công cơ sở hạ tầng" - ông Nguyễn Đức Kiên, nguyên Tổ trưởng Tổ Tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ lưu ý.

Theo ông Đàm Đức Biên, Cục trưởng Cục Kinh tế xây dựng (Bộ Xây dựng), dưới góc độ chuyên môn, việc nghiên cứu cơ chế đặc thù, cho phép các nhà thầu lớn từng có kinh nghiệm thi công các công trình quan trọng quốc gia tham gia dự án đường sắt tốc độ cao là cần thiết.

“

Đại biểu Quốc hội Hà Đức Minh (Đoàn Lào Cai):
Một trong những cơ chế quan trọng là chỉ định thầu, lựa chọn các doanh nghiệp trong nước có kinh nghiệm và năng lực để giao nhiệm vụ.

Tuy nhiên các tiêu chí chỉ định thầu cũng cần thực hiện nghiêm ngặt, đặc biệt, nhà thầu phải chứng minh được năng lực, bảo đảm thi công tốt hơn, giá rẻ hơn và nhanh hơn. Khi làm được điều này, không những chúng ta có thể yên tâm về tiến độ, chất lượng dự án, mà còn gây dựng được các tập đoàn lớn mạnh, ngang tầm thế giới, góp phần xây dựng một nền tảng vững chắc cho sự phát triển đất nước.