Đưa kỹ thuật cao về cơ sở y tế tuyến dưới: Còn khó khăn phía trước

“Đòn bẩy” cho y tế tuyến dưới

Theo Bộ Y tế, sau 5 năm thực hiện Đề án bệnh viện vệ tinh giai đoạn 2013-2018, đã xây dựng, hình thành 23 bệnh viện hạt nhân và 138 bệnh viện vệ tinh với 10 chuyên khoa được đầu tư, ưu tiên phát triển, gồm: Ung bướu, ngoại chấn thương, tim mạch, sản, nhi, nội tiết, thần kinh, huyết học lâm sàng, hồi sức cấp cứu, chống độc. PGS.TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) nhận định, đề án này là "đòn bẩy", từng bước giảm tình trạng quá tải của các bệnh viện tuyến trung ương, nhất là tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Thực tế tại các bệnh viện vệ tinh cho thấy, người bệnh đã tin tưởng khi thực hiện một số kỹ thuật cao tại tuyến y tế cơ sở. Thậm chí, nhiều trường hợp được xử lý ngay ở tuyến dưới, giảm nguy cơ tử vong trên đường di chuyển lên tuyến trên.

PGS.TS Lương Ngọc Khuê dẫn chứng, ngay trong chuyên ngành ngoại - chấn thương, Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức đã chuyển giao kỹ thuật khó cho một loạt bệnh viện vệ tinh, nhất là bệnh viện vùng Tây - Đông Bắc của các tỉnh: Lào Cai, Hà Giang, Điện Biên… Trước đây, với kỹ thuật phẫu thuật chấn thương, vết thương mạch máu ngoại vi, mổ máu tụ trong não, đa phần các bệnh viện tuyến dưới chưa thực hiện được. Do không được xử lý kịp thời và mất thời gian chuyển lên tuyến trên, nên không ít bệnh nhân đã bị cắt chi. Sau khi được chuyển giao kỹ thuật, nhiều bệnh viện tuyến tỉnh đã đầu tư các trang thiết bị, giúp cho việc triển khai các kỹ thuật này thuần thục hơn, tỷ lệ thành công cao hơn, nhờ đó nhiều bệnh nhân đã không phải cắt chi như trước.

“Có những bệnh viện tỉnh, tỷ lệ chuyển tuyến chỉ còn dưới 1%. Điều này chứng tỏ, những kỹ thuật tinh tế, phức tạp, nếu được đầu tư, đào tạo bài bản, các bác sĩ ở bệnh viện vùng cao, vùng xa có thể làm được. Từ đó, hàng nghìn bệnh nhân là bà con dân tộc thiểu số sẽ không phải vượt 300-400km để về Thủ đô cấp cứu”, PGS.TS Lương Ngọc Khuê cho biết.

Không chỉ người dân được hưởng lợi, đề án bệnh viện vệ tinh cũng góp phần giảm tải đáng kể cho tuyến trên. Chẳng hạn, trước đây, tại Viện Tim mạch quốc gia, Bệnh viện Tim Hà Nội, Bệnh viện K… luôn trong tình trạng có tới 4 đến 5 bệnh nhân/giường bệnh, thì nay đã giảm tải đáng kể. Hiện tình trạng nằm ghép chỉ còn xuất hiện tại một số khoa đông bệnh nhân ở một số bệnh viện lớn như: Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội); Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Ung bướu (TP Hồ Chí Minh)…

Tuy nhiên, để tiếp nhận các chuyển giao kỹ thuật từ bệnh viện tuyến trên, các bệnh viện vệ tinh cũng phải đối mặt với không ít khó khăn. Ông Trịnh Văn Mạnh, Giám đốc Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh chia sẻ, dù được những bệnh viện tuyến trung ương sẵn sàng chuyển giao kỹ thuật, nhưng bệnh viện vệ tinh, bệnh viện tuyến dưới có bố trí nhân lực, trang thiết bị để tiếp nhận, triển khai trên thực tế được hay không vẫn là vấn đề đặt ra. Thêm vào đó, không ít bệnh viện tuyến dưới khó khăn, khi được chuyển giao kỹ thuật cũng không dễ để đầu tư, bố trí được kinh phí mua sắm máy móc, trang thiết bị phục vụ cho kỹ thuật mới...

Ngoài ra, đại diện không ít bệnh viện tuyến tỉnh thừa nhận, việc đào tạo, nâng cao tay nghề cho bác sĩ giỏi phải đối mặt với thực tế sẽ khó “giữ chân” họ, nếu chế độ đãi ngộ không tương xứng. Bởi lẽ, khi được đào tạo, tiếp cận với nhiều kỹ thuật cao, kỹ thuật mới, trình độ nâng lên, bác sĩ sẽ có nhiều cơ hội để làm việc ở những môi trường tốt hơn, chế độ đãi ngộ cao hơn.

Nên thành lập bệnh viện "vệ tinh của vệ tinh"

Đánh giá về Đề án bệnh viện vệ tinh, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho rằng, nhờ có các bệnh viện hạt nhân chuyển giao kỹ thuật mà hiện nay một số bệnh viện tuyến tỉnh đã tiến hành ghép tạng thành công, bệnh viện tuyến huyện đã có thể thực hiện phẫu thuật nội soi, cứu sống được trẻ sơ sinh chỉ nặng 500 gram... Qua đó cho thấy, Đề án bệnh viện vệ tinh có ý nghĩa nhân văn rất lớn. Bệnh viện tuyến dưới được nâng cao trình độ, thì các bệnh viện tuyến trên sẽ có nhiều thời gian hơn để tập trung thực hiện các kỹ thuật cao ngang tầm quốc tế và nghiên cứu khoa học... Tuy nhiên, người đứng đầu ngành Y tế lo ngại về tư duy của nhiều người dân hiện nay, đó là cứ đau ốm, dù là bệnh nhẹ cũng lên tuyến trung ương; trong khi các bệnh viện lại cho rằng, bệnh nhân càng đông càng tốt.

Bộ trưởng Bộ Y tế đề nghị các bệnh viện tuyến cuối như: Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Nhi trung ương, Bệnh viện K... cần xây dựng các trung tâm đào tạo ngang tầm quốc tế. Còn với các bệnh viện vệ tinh đã làm tốt, thì sẽ thành lập hệ thống các bệnh viện vệ tinh của mình. Ngoài việc nâng cao trình độ, tay nghề y, bác sĩ, các bệnh viện cần sắp xếp, tổ chức lại các khâu khám, chữa bệnh, quyết liệt cải cách thủ tục hành chính, hẹn giờ khám cho bệnh nhân đỡ vất vả...

Còn theo PGS.TS Lương Ngọc Khuê, để Đề án bệnh viện vệ tinh phát huy hiệu quả, các bệnh viện tuyến trên phải thực hiện chế độ định kỳ cử chuyên gia, bác sĩ đến khám, chữa bệnh, “cầm tay chỉ việc” tại bệnh viện tuyến dưới, nhất là ở vùng khó khăn. Các bệnh viện tuyến trên cần chú trọng hỗ trợ y tế từ xa cho tuyến dưới trong hội chẩn, chuyển giao kỹ thuật, tư vấn, đào tạo…

"Để nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh, bên cạnh các chính sách của Chính phủ và Bộ Y tế, cần phải có sự đánh giá, thẩm định thường xuyên giữa các bệnh viện hạt nhân với bệnh viện vệ tinh; giữa Bộ Y tế với các địa phương. Đặc biệt, rất cần có sự đồng thuận và hỗ trợ của địa phương về các ưu đãi như vốn, quỹ đất… để Đề án bệnh viện vệ tinh tại các địa phương thành hiện thực", PGS.TS Lương Ngọc Khuê nhấn mạnh.