Đơn vị đo thể tích

Tương tự, ta có các đơn vị dm3, cm3, mm3. Dựa trên các công cụ tính toán khác nhau, các nhà toán học đã thiết lập những công thức tính thể tích các hình như: hình hộp chữ nhật, hình cầu, hình nón, hình chóp, hình trụ... Từ thế kỷ XVII, dựa trên phép toán vi phân do nhà bác học Newton (1643 - 1727) người Anh và nhà toán học Leibniz (1646 - 1716) người Đức tìm ra, việc tính thể tích các hình đã đạt được tiến bộ vượt bậc. Dựa trên phép toán này, không những thể tích mà diện tích các hình, chiều dài các đường cong đều có thể tính toán một cách dễ dàng nếu ta thiết lập được phương trình biểu diễn trên hệ tọa độ Descartes vuông góc.

Trong vật lý, thể tích có thể được tính dựa trên công thức V = m : D, trong đó V là thể tích vật cần tính, m là khối lượng của vật và D là khối lượng riêng của chất tạo nên vật. Công thức này rất tiện lợi để tính thể tích những vật nguyên chất vì D là một hằng số.

Hệ đo lường Anh, Mỹ sử dụng đơn vị thùng (barrel) để tính thể tích những chất lỏng như dầu thô, xăng. Theo đó cứ 7 thùng dầu thô có khối lượng bằng 1 tấn, 1 thùng có thể tích khoảng 159 lít. Hiện nay, các giao dịch thương mại dầu trên thế giới thường sử dụng đơn vị đo thể tích này.

Trong cuộc sống hằng ngày ở Việt Nam và nhiều quốc gia trên thế giới, lít là đơn vị đo thể tích được sử dụng chủ yếu do tính tiện lợi của nó. Trong hệ SI, lít được định nghĩa là thể tích của một hình lập phương có cạnh bằng 1dm, tức mỗi lít bằng 1dm3. Nhiều loại đồ uống đóng chai sử dụng đơn vị mililít, với 1l = 1000ml. Một số thể tích hay được sử dụng để đóng chai là: 300ml, 330ml (gần bằng 1/3 lít), 500ml (1/2 lít), 650ml, 750ml (3/4 lít). Đơn vị khối (nói tắt của mét khối) cũng được sử dụng để tính thể tích của nước sinh hoạt, của dòng chảy hay của trạm bơm.

Trong dự báo thời tiết, chúng ta biết đến từ lượng mưa. Đó chính là độ sâu của nước mưa tại một vị trí trên mặt đất. Chẳng hạn, nếu lượng mưa là 100mm thì nghĩa là mưa vừa, nếu đặt một vật hình trụ trên mặt đất thì sẽ thu được mực nước sâu 100mm. Dựa vào lượng mưa, thời gian mưa và diện tích vùng mưa, con người có thể xác định được thể tích nước để điều chỉnh kế hoạch sản xuất cho phù hợp.

Người Việt cổ dùng đơn vị đo thể tích như đấu để tính lượng thóc gạo cần mua bán. Mỗi đấu bằng 1 lít hay 2 bát. 10 lẻ gạo bằng 1 đấu. Khi đong thóc thì 60 đấu bằng một hộc, thể tích khoảng 60 lít và khối lượng là 1 tạ (cũ) bằng 68kg. Mỗi hộc thóc khi xay ra được một vuông gạo, bằng khoảng 36 lít. Thùng thì có thể tích bằng 20 lít.

Kết quả kỳ trước. Đơn vị thiên văn AU, khoảng cách trung bình từ Trái đất đến Mặt trời, dài xấp xỉ 149,6 triệu ki lô mét.

Kỳ này. Em có biết mỗi giạ gạo bằng bao nhiêu lít? Câu trả lời gửi về chuyên mục "Toán học, học mà chơi", Tòa soạn Báo Hànộimới, 44 Lê Thái Tổ, Hoàn Kiếm, Hà Nội.