Đổi mới cách nghĩ, cách làm để đổi mới mô hình tăng trưởng

Cuộc họp nhằm phân tích, đánh giá kết quả sau một năm rưỡi triển khai chương trình hành động của Chính phủ (tại Nghị quyết 27/NQ-CP) thực hiện các Nghị quyết 05 của Trung ương, Nghị quyết 24 của Quốc hội về tái cơ cấu kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng trên cơ sở báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Thảo luận tại phiên họp, các thành viên Ban Chỉ đạo nhấn mạnh đến một số yếu tố mang tính động lực mới cho tăng trưởng, đó là đẩy mạnh phát triển, ứng dụng khoa học - công nghệ, thúc đẩy phát triển giáo dục và đào tạo. Và điều quan trọng là các định hướng này phải được cụ thể hóa để đi vào cuộc sống.

Về vấn đề nợ công, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đề nghị Bộ Tài chính cung cấp đầy đủ số liệu, các kết quả của việc cơ cấu lại các khoản vay, thời hạn vay để Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp. Phó Thủ tướng cho biết, Tổ tư vấn của Thủ tướng vừa báo cáo nợ công của Việt Nam hiện nay là 58% (giảm nhiều so với số liệu sát trần 65% hồi cuối năm 2015). Phó Thủ tướng đồng tình với ý kiến của nhiều bộ, ngành cho rằng năng suất lao động còn thấp, nhưng phải đánh giá được tốc độ tăng năng suất lao động của Việt Nam nhanh nhất trong khu vực những năm qua.

Kết luận buổi làm việc, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá, với sự cố gắng của cả hệ thống chính trị, sự điều hành của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, tái cơ cấu kinh tế và đổi mới mô hình tăng trưởng đã đạt những kết quả tích cực. Cùng với đó, chất lượng tăng trưởng dần đi vào chiều sâu và được nâng lên. Đặc biệt mức đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) cho tăng trưởng kinh tế dần tăng, năm 2016 đạt 40,68%, năm 2017 đạt 45,19%, trong khi giai đoạn 2011-2015 chỉ đạt trên 33%. Quy mô nợ công trong giới hạn cho phép. Cơ cấu lại các lĩnh vực trọng yếu của nền kinh tế như đầu tư công, doanh nghiệp nhà nước và các tổ chức tín dụng đều có chuyển biến tích cực… Tuy vậy, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ, vẫn có những ngành, địa phương chậm ban hành chương trình hành động Nghị quyết 27 của Chính phủ. Một số nhiệm vụ được giao còn chậm, thậm chí xin lùi thời hạn. Mô hình tăng trưởng chưa thực sự đổi mới; năng suất lao động tăng vẫn phụ thuộc vào vốn đầu tư thay vì đổi mới công nghệ và quản lý…

Nêu lên nhiều nguyên nhân, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh những tồn tại về cơ chế, chính sách, pháp luật hiện nay kìm hãm thực hiện các giải pháp tái cơ cấu nền kinh tế và đổi mới mô hình tăng trưởng. Trong đó, vấn đề thể chế thị trường về yếu tố sản xuất chậm phát triển. Thủ tướng nhấn mạnh, nguyên lý của tái cơ cấu nền kinh tế là phải phát huy vai trò của cả Nhà nước và cả thị trường. Thị trường phải có sức mạnh tự thân có thể tái cơ cấu nền kinh tế một cách tự nhiên. Do đó, nhiệm vụ đặt ra là phải hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; tạo sự lành mạnh và đồng bộ, liên thông giữa các loại thị trường.

Về nhiệm vụ tái cơ cấu và đổi mới mô hình tăng trưởng thời gian tới, Thủ tướng cho rằng, động lực để thực hiện tái cơ cấu là vai trò của thể chế, chính sách và pháp luật. Thứ hai là vai trò động lực của kinh tế tư nhân. Vai trò động lực của hội nhập kinh tế quốc tế, nhất là các hiệp định thương mại tự do.

Thủ tướng cho rằng vai trò động lực của khoa học - công nghệ mà nền tảng là giáo dục - đào tạo, đặc biệt là chiến lược 4.0. Cùng với đó, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương cần đổi mới cách nghĩ, cách làm. Từ đó cơ cấu lại nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng, thực hiện thực chất, hiệu quả hơn, để tạo bước đột phá nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh. Đây cũng là yếu tố quyết định nền kinh tế Việt Nam bước vào quỹ đạo phát triển bền vững, tránh tụt hậu. Từ đó, Thủ tướng yêu cầu tập trung vào hai nội dung chính, là đổi mới toàn diện phương thức quản lý nhà nước về kinh tế, cải cách; để tiếp tục thực hiện chương trình xây dựng Chính phủ Kỷ cương - Liêm chính - Hành động - Sáng tạo - Hiệu quả.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp tục thực hiện mạnh mẽ tái cơ cấu nền kinh tế và đổi mới mô hình tăng trưởng, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương tuyệt đối không được chủ quan với kết quả đạt được. Băn khoăn trước yêu cầu “làm sao có năng lực sản xuất mới tạo động lực cho phát triển”, Thủ tướng đề nghị các cấp, các ngành cần quán triệt tinh thần phải liên tục tăng trưởng cao để tăng quy mô nền kinh tế, giải quyết việc làm và tích lũy cần thiết phát triển đất nước. Không chỉ những năm tới mà nhiệm kỳ tới phải tiếp tục tính toán để thúc đẩy mạnh mẽ hơn. Đây là yêu cầu rất lớn của Ban Chỉ đạo và Thủ tướng.

Trên tinh thần đó, Thủ tướng yêu cầu Ban Chỉ đạo tích cực hơn, đôn đốc phối hợp với các bộ, ngành, thúc đẩy tháo gỡ khó khăn để tái cơ cấu đi vào cuộc sống mạnh mẽ hơn. Thủ tướng giao Bộ Công Thương cần có cơ chế khuyến khích doanh nghiệp tư nhân lớn đầu tư dài hạn, tạo dựng sản phẩm, thương hiệu mạnh, cạnh tranh trong nước và quốc tế…