Điều chỉnh những vấn đề thực tiễn trong xây dựng, phát triển Thủ đô

Ban hành Luật Thủ đô (sửa đổi) là cần thiết

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết: Việc ban hành Luật Thủ đô (sửa đổi) là cần thiết, nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng về xây dựng, phát triển, quản lý, bảo vệ Thủ đô tại các Nghị quyết của Bộ Chính trị như Nghị quyết số 06-NQ/TƯ, Nghị quyết số 30-NQ/TƯ, đặc biệt là Nghị quyết số 15-NQ/TƯ về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó, xác định xây dựng, phát triển Thủ đô “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại” và khắc phục những tồn tại, hạn chế đã được nhận diện qua hơn 9 năm thi hành Luật Thủ đô năm 2012.

Dự thảo Luật gồm 7 chương, 59 điều (tăng 3 chương, 32 điều so với Luật Thủ đô 2012, trong đó, giữ nguyên 3 điều; sửa đổi, bổ sung 18 điều; quy định mới 38 điều). Dự thảo quy định tăng số lượng đại biểu HĐND (từ 95 lên 125 đại biểu), tỷ lệ đại biểu chuyên trách (từ 20% lên 25%), số lượng Phó Chủ tịch HĐND (từ 2 lên tối đa 3); mở rộng thành phần Thường trực HĐND so với Luật Tổ chức chính quyền địa phương nhằm nâng cao năng lực và tăng tính chuyên nghiệp của HĐND. Quy định cơ cấu tổ chức của chính quyền thành phố thuộc thành phố Hà Nội với những đặc thù khác so với chính quyền quận, huyện, thị xã như tăng số lượng Phó Chủ tịch HĐND, UBND, đại biểu HĐND chuyên trách, bổ sung Ban Đô thị.

Về tổ chức bộ máy, cán bộ, công chức Thủ đô, dự thảo Luật quy định một số nội dung đặc thù như HĐND thành phố thành lập, tổ chức lại, giải thể cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính đặc thù thuộc UBND thành phố Hà Nội, quận, huyện. Hà Nội được tăng thêm biên chế phù hợp với nhu cầu thực tế; giao Thường trực HĐND thành phố Hà Nội một số thẩm quyền như quyết định các biện pháp để giải quyết công việc đột xuất, khẩn cấp; quyết định điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án đầu tư công nhóm B, nhóm C; quyết định hỗ trợ các cơ quan trung ương để thực hiện nhiệm vụ trên địa bàn; hỗ trợ các địa phương khác trong trường hợp cần thiết.

HĐND, UBND thành phố thuộc thành phố Hà Nội được quyết định thành lập, tổ chức lại, giải thể một số cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính, đơn vị sự nghiệp công lập đặc thù; tổ chức tuyển dụng công chức cho các cơ quan, tổ chức thuộc thành phố. HĐND quận, thị xã bố trí trong dự toán chi ngân sách của UBND phường khoản chưa phân bổ từ 2% đến 4% tổng chi ngân sách phường để thực hiện một số nhiệm vụ chi như chi phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, quốc phòng, an ninh…

Dự thảo luật quy định cán bộ được quản lý thống nhất từ cấp xã đến thành phố; áp dụng tiêu chuẩn chung cho cán bộ, công chức ở các cấp chính quyền. Quy định đối tượng thu hút, chế độ đãi ngộ nhân tài như tuyển dụng không qua thi tuyển, bổ nhiệm chức vụ lãnh đạo; được đảm nhiệm chức vụ quản lý, điều hành tại đơn vị sự nghiệp công lập...

Tương tự cơ chế áp dụng cho thành phố Hồ Chí Minh, dự thảo Luật quy định chi thu nhập tăng thêm cho cán bộ, công chức, viên chức thuộc các cơ quan, đơn vị Thủ đô, một số cơ quan ngành dọc trung ương đóng trên địa bàn để thực hiện nhiệm vụ chính trị tại địa phương, với tổng mức chi không vượt quá 0,8 lần quỹ lương cơ bản của cán bộ, công chức, viên chức.

Hiện, còn quy định về biên chế cán bộ, công chức, số lượng viên chức của thành phố Hà Nội được đề nghị tiếp tục xin ý kiến. Trong đó, căn cứ yêu cầu của thực tiễn của Thủ đô, dự thảo Luật quy định trên tổng số biên chế cán bộ, công chức, viên chức được cơ quan có thẩm quyền giao, thành phố Hà Nội được tăng thêm biên chế từ nguồn biên chế dự phòng căn cứ vào khung danh mục vị trí việc làm, quy mô dân số, thực trạng khối lượng công việc, mức độ hiện đại hóa trang thiết bị, phương tiện làm việc, đặc điểm an ninh, chính trị, an toàn xã hội trên địa bàn và khả năng cân đối ngân sách của thành phố Hà Nội để bảo đảm các chi phí cho biên chế tăng thêm. HĐND thành phố Hà Nội đề xuất cơ quan có thẩm quyền quyết định cụ thể về số lượng biên chế tăng thêm.

Dự thảo quy định dự án TOD là một dự án tổng thể, trọng điểm của Thủ đô hoặc vùng Thủ đô; Hà Nội tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất, quyền xây dựng và sử dụng không gian ngầm, khoảng không trên cao trong khu vực TOD; tiền thu được sẽ đầu tư xây dựng đường sắt đô thị, hệ thống giao thông kết nối với đường sắt đô thị, hạ tầng kỹ thuật kết nối đến nhà ga.

Dự án Luật được chuẩn bị công phu

Báo cáo thẩm tra về dự án Luật Thủ đô (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết: Ủy ban Pháp luật và các cơ quan tham gia thẩm tra đều tán thành với sự cần thiết ban hành, mục đích, quan điểm xây dựng và phạm vi sửa đổi Luật Thủ đô. Hồ sơ dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) được Chính phủ chuẩn bị công phu, nghiêm túc, đầy đủ theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Về áp dụng Luật Thủ đô, đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật tán thành với quy định của dự thảo Luật và cho rằng, để thực hiện có hiệu quả quy định này, đề nghị xác định rõ cơ chế phối hợp giữa các bộ, ngành với chính quyền thành phố Hà Nội khi xây dựng dự án luật, dự thảo nghị quyết của Quốc hội, vai trò của chính quyền thành phố Hà Nội và cơ chế xử lý trong trường hợp giữa bộ, ngành và chính quyền thành phố có ý kiến khác nhau về nội dung của chính sách; đối với nội dung Luật Thủ đô giao Chính phủ, HĐND, UBND thành phố Hà Nội quy định chi tiết hoặc giao quy định cơ chế, chính sách đặc thù cho thành phố thì nội dung trong các văn bản này phải phù hợp với Luật Thủ đô nhưng có thể khác với quy định của các luật khác hoặc văn bản quy phạm pháp luật khác của cơ quan nhà nước cấp trên; bổ sung trách nhiệm của HĐND, UBND thành phố Hà Nội định kỳ hằng năm báo cáo cơ quan có thẩm quyền về việc ban hành các văn bản để bảo đảm cơ chế kiểm tra, giám sát.

Về số lượng đại biểu HĐND thành phố Hà Nội, Ủy ban Pháp luật nhận thấy, việc củng cố, nâng cao năng lực của HĐND, bảo đảm khả năng đảm đương thêm các nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền cho thành phố Hà Nội theo dự thảo Luật và phù hợp với yêu cầu tổ chức chính quyền đô thị là cần thiết. Nhiều ý kiến cho rằng, thay vì đề nghị tăng số lượng đại biểu HĐND thành phố thì cần phấn đấu tăng tỷ lệ đại biểu HĐND thành phố hoạt động chuyên trách và tập trung vào việc đổi mới phương thức, cách thức làm việc, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND thành phố.

Về cơ cấu của Thường trực HĐND thành phố Hà Nội, đa số ý kiến cho rằng, việc "quy định cứng" chức danh Chánh Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội và HĐND là thành viên Thường trực HĐND thành phố như dự thảo Luật sẽ khó cho công tác bố trí, sắp xếp nhân sự, nhất là khi có yêu cầu thay đổi trong thời gian giữa nhiệm kỳ. Một số ý kiến đề nghị quy định theo hướng Thường trực HĐND gồm Chủ tịch, các Phó Chủ tịch, các Ủy viên là Trưởng các Ban của HĐND và một số Ủy viên khác do HĐND xem xét, quyết định.

Về phân quyền trong việc quyết định số biên chế tăng thêm, Ủy ban Pháp luật cho rằng, hiện nay, biên chế trong toàn hệ thống chính trị đang được Bộ Chính trị trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo và quyết định giao biên chế cho các địa phương, vì vậy, đề nghị không quy định nội dung này trong Luật. Có ý kiến cho rằng, để cấp có thẩm quyền có cơ sở xem xét, điều chỉnh một cách linh hoạt hơn tổng số biên chế được giao cho thành phố Hà Nội thì trong Luật cần xác định một tỷ lệ nhất định không được vượt quá trong tổng chi thường xuyên (hoặc tổng ngân sách địa phương của từng cấp) dành cho chi hoạt động của các cơ quan, đơn vị thuộc phạm vi quản lý của Thành ủy Hà Nội.

Về chế độ tiền lương, thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức Thủ đô, có ý kiến đề nghị, Chính phủ cân nhắc việc quy định chế độ tiền lương, thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức Thủ đô trong dự thảo Luật vì Nghị quyết số 27-NQ/TƯ đặt ra yêu cầu chỉ thực hiện thí điểm cơ chế chi thu nhập bình quân tăng thêm đối với một số địa phương đã tự cân đối được ngân sách. Do đó, nội dung này cần được tổng kết, đánh giá trước khi luật hóa để áp dụng ổn định, lâu dài. Có ý kiến đề nghị làm rõ nguồn kinh phí để bảo đảm thực hiện chế độ tiền lương, thu nhập tăng thêm vì phạm vi đối tượng thụ hưởng rất lớn.

Về phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD), đa số ý kiến tán thành với đề xuất như trong dự thảo Luật để tạo thêm nguồn lực cho phát triển Thủ đô. Có ý kiến đề nghị nội dung này cần được đánh giá kỹ lưỡng, thận trọng trước khi quy định trong Luật bởi hiện nay pháp luật về đất đai không cho phép thu hồi đất mà không gắn với đầu tư dự án trên phạm vi đất được thu hồi. Hơn nữa, việc phát triển TOD mới chỉ được thí điểm ở một số khu vực tại thành phố Hồ Chí Minh.