Di dời trụ sở bộ, ngành ra khỏi nội đô: Giậm chân tại chỗ!

Chậm và chưa đồng bộ

Ngày 23-1-2015, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 130/2015/QĐ-TTg về biện pháp, lộ trình, việc sử dụng quỹ đất sau khi di dời cơ sở sản xuất công nghiệp, bệnh viện, cơ sở giáo dục, cơ quan, đơn vị trong nội thành, cũng như giao nhiệm vụ cụ thể đến các bộ, ngành liên quan. Tuy nhiên, đến nay kết quả di dời còn chậm chạp và chưa đồng bộ.

Cụ thể, đối với cơ sở giáo dục, hiện mới có Đại học Y tế công cộng là trường duy nhất thực hiện di dời. Song, khu đất “vàng” của trường tại số 138 Giảng Võ (quận Ba Đình) lại được chuyển đổi xây dựng một tổ hợp dự án nhà cao tầng. Đối với cơ sở y tế, hiện chỉ có Bệnh viện K cơ sở 2 và Bệnh viện Nội tiết trung ương đã xây dựng cơ sở mới và đưa vào sử dụng nhưng vẫn tiếp tục sử dụng cơ sở cũ trong nội thành.

Tình trạng “có mới” nhưng không “nới cũ” cũng xảy ra đối với các trụ sở làm việc của một số bộ, ngành trung ương sau di dời. Theo đó, trong 9 cơ quan đã được bố trí đất, chuyển trụ sở (gồm các bộ: Công an, Ngoại giao, Nội vụ, Tài nguyên và Môi trường, Khoa học và Công nghệ, Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao, Tòa án nhân dân Tối cao, Thanh tra Chính phủ, Ủy ban Dân tộc) thì 7 đơn vị vẫn tiếp tục giữ trụ sở cũ, trong đó có các bộ: Tài nguyên và Môi trường, Khoa học và Công nghệ… hoặc bàn giao cho cơ quan trung ương quản lý; 2 cơ quan được chấp thuận chuyển đổi mục đích sang đầu tư xây dựng nhà ở, văn phòng cao tầng... Như vậy, đến nay Hà Nội vẫn chưa thu hồi được khu đất nào từ các bộ, ngành để xây dựng các công trình công cộng.

Việc chậm triển khai các dự án di dời, ngoài nguyên nhân các bộ, ngành chưa quan tâm thúc đẩy tiến độ lập quy hoạch, xây dựng các đề án di dời, thì một khó khăn lớn nữa đến từ vấn đề nguồn lực. Trong bối cảnh nguồn vốn ngân sách còn khó khăn, công tác di dời các cơ sở ra khỏi nội đô lại đòi hỏi nhu cầu vốn rất lớn. Thực tế cho thấy, ngoại trừ các cơ sở sản xuất công nghiệp có điều kiện quỹ đất rộng rãi, đã được chuyển đổi sang các công trình thương mại, thì hiện nguồn vốn để thực hiện di dời, xây dựng cơ sở mới chưa được bố trí và chưa có phương án để huy động nguồn lực xây dựng.

Giải pháp nào cho vấn đề này?

Đề xuất giải pháp thực hiện di dời nhằm đáp ứng yêu cầu xây dựng cơ sở hạ tầng, tiện ích công cộng trong đô thị trung tâm, Ths.KTS Lê Hoàng Phương - Giám đốc Trung tâm Kiến trúc quy hoạch Hà Nội - Viện Quy hoạch đô thị - nông thôn quốc gia (Bộ Xây dựng) cho rằng, trong bối cảnh nguồn lực nhà nước đang rất khó khăn như hiện nay và trong tương lai gần, việc đặt phương án di dời tổng thể toàn bộ hệ thống trường đại học, bệnh viện, trụ sở bộ, ngành trung ương là không khả thi về phương án triển khai.

Do vậy, chỉ nên xác định phương án cụ thể cho từng cơ sở theo định hướng của Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội và Quy hoạch xây dựng Vùng Thủ đô Hà Nội đã được phê duyệt. Việc chia nhỏ, xử lý từng cơ sở, đồng thời huy động đa dạng nguồn lực đầu tư, cơ chế chính sách sẽ khả thi về huy động nguồn lực...

Đối với Hà Nội là nơi hưởng lợi từ đề án thực hiện di dời, KTS Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch và Phát triển đô thị Việt Nam đề xuất, thành phố cần dùng các nguồn lực, cơ chế của thành phố để hỗ trợ việc đầu tư xây dựng các địa điểm mới và khai thác sử dụng các địa điểm cũ theo mục tiêu phát triển chung. Bên cạnh đó, có thể thực hiện bằng cách gắn trách nhiệm của các cơ sở di dời theo hướng tự chủ để có thể huy động đa dạng nguồn lực xã hội, hợp tác đầu tư, phát triển dự án.

Đặc biệt, cần hạn chế tư duy sử dụng cơ sở cũ để chuyển đổi tạo nguồn vốn đầu tư. Bởi, với phương pháp này, các quỹ đất chuyển đổi đã được các nhà đầu tư biến thành các tòa nhà chung cư cao tầng trong thời gian qua, sẽ gây áp lực rất lớn đối với hạ tầng hiện hữu tại nội đô.

Với những giải pháp sử dụng cơ sở cũ, các chuyên gia quy hoạch cho rằng, cần thực hiện theo nguyên tắc không được chất tải thêm đối với hạ tầng đô thị, không thu hút thêm dân số, lao động so với trước đây. Việc này cần thực hiện đúng mục tiêu ban đầu là di dời nhằm giảm tải cho khu vực nội đô, mang lại hiệu quả tối ưu cho đô thị Hà Nội.

Được biết, trước những vấn đề trên, mới đây UBND TP Hà Nội đã đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành chủ trì, phối hợp với thành phố và các đơn vị liên quan sớm hoàn chỉnh các quy hoạch ngành, danh mục, tiêu chí, lộ trình và biện pháp di dời; đồng thời có chế tài, quy định bắt buộc việc bàn giao lại quỹ đất sau khi di dời ra ngoài nội thành để thành phố ưu tiên xây dựng, phát triển các công trình công cộng.