Để Thủ đô thực sự là trung tâm giáo dục, đào tạo chất lượng cao

Đó là từng bước xây dựng Thủ đô thực sự là trung tâm lớn, tiêu biểu của cả nước về giáo dục, đào tạo chất lượng cao.

Quy định đặc thù, vượt trội

Nghị quyết số 15-NQ/TƯ (ngày 5-5-2022) của Bộ Chính trị về “Phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” xác định phương hướng phát triển giáo dục của Thủ đô: “Thu hút nguồn lực xã hội đầu tư phát triển giáo dục, đào tạo; hệ thống trường có nhiều cấp học, trường chất lượng cao; các loại hình liên kết đào tạo trong nước và quốc tế”. Theo hướng đi này, Luật Thủ đô năm 2024 kế thừa quy định về giáo dục tại Luật Thủ đô năm 2012, đồng thời bổ sung quy định một số chính sách đặc thù nhằm phát triển giáo dục và đào tạo của Thủ đô theo mục tiêu trên.

Nếu pháp luật hiện hành mới chỉ cho phép các cơ sở giáo dục tư thục thực hiện liên kết đào tạo, thì Luật Thủ đô năm 2024 mở rộng hơn, cho phép cả cơ sở giáo dục mầm non, cơ sở giáo dục phổ thông công lập của thành phố được thực hiện liên kết giáo dục với cơ sở giáo dục nước ngoài và giao Chính phủ quy định chi tiết về điều kiện, trình tự, thủ tục, chương trình giáo dục, việc cấp văn bằng, chứng chỉ. Đây là cơ sở pháp lý để thúc đẩy phát triển các loại hình liên kết đào tạo trong nước - quốc tế tại các cơ sở giáo dục và đào tạo công lập, nâng cao chất lượng đào tạo của giáo dục mầm non, cơ sở giáo dục phổ thông công lập của Thủ đô, tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh được tiếp cận với giáo dục chất lượng cao ngay ở Thủ đô Hà Nội, thay vì phải đi ra nước ngoài.

Đáng lưu ý nữa, pháp luật hiện hành chưa có quy định riêng về cơ chế tài chính áp dụng đối với các cơ sở giáo dục công lập chất lượng cao, cơ sở giáo dục công lập có nhiều cấp học, cơ sở giáo dục công lập thực hiện liên kết giáo dục với cơ sở giáo dục nước ngoài nên việc quản lý tài chính gặp nhiều khó khăn. Quy định hiện hành cũng không nêu hỗ trợ giá dịch vụ cho học sinh không phân biệt công lập và tư thục.

Khắc phục bất cập này, Luật Thủ đô năm 2024 trao quyền cho Hà Nội chủ động hơn trong cơ chế tài chính, hỗ trợ học phí cho học sinh phổ thông và trẻ em mầm non trên địa bàn, không phân biệt trường công lập, dân lập và trường tư thục. Tương tự, người học nghề trình độ trung cấp, cao đẳng, thường trú tại Hà Nội cũng được hỗ trợ học phí.

Luật cũng phân quyền cho UBND thành phố quy định một số nội dung đặc thù, vượt trội so với pháp luật hiện hành về giáo dục chất lượng cao và bổ sung, điều chỉnh chương trình giáo dục giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông đối với một số môn học, hoạt động giáo dục bổ trợ tại cơ sở giáo dục công lập chất lượng cao để phù hợp với điều kiện kinh tế, văn hóa, xã hội của Thủ đô.

Giáo dục là quốc sách

Hà Nội có gần 60% đại học, học viện đặt địa điểm và cũng là nơi sinh sống, học tập của đông đảo đội ngũ cán bộ khoa học cùng gần 1 triệu sinh viên; tạo nên một nền tảng dân trí, hệ sinh thái học tập hàng đầu cả nước. Học sinh Thủ đô luôn đạt thành tích cao, đứng đầu cả nước trong các kỳ thi học sinh giỏi quốc gia, quốc tế. Nếu như năm 2008, học sinh Hà Nội tham gia các kỳ thi học sinh giỏi quốc gia mới đạt 88 giải thì đến năm 2024, học sinh thành phố đạt 184 giải (tăng gần 2,1 lần).

Với những tiền đề sẵn có và quy định đặc thù về giáo dục, các chuyên gia cho rằng, để chuẩn bị tốt cho việc thực hiện Luật Thủ đô năm 2024, các trường đại học, cao đẳng tích cực, tập trung tuyên truyền Luật Thủ đô theo các nhóm đối tượng. Đồng thời, các nhà trường rà soát lại mục tiêu, chiến lược, chương trình, đề án… bám sát luật để tạo động lực phát triển.

Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm, Phó Chủ tịch Hội Khoa học tâm lý giáo dục Việt Nam phân tích, Luật Thủ đô năm 2024 cho phép Hà Nội tăng tốc, làm được nhiều việc. Ngành Giáo dục Thủ đô cần phải đi trước cả nước, tập trung xây dựng trường học với 4 yếu tố: Tự chủ, dân chủ, nhân văn, sáng tạo, trong đó quan trọng nhất là tự chủ. Mỗi nhà trường cần tự chủ để lựa chọn phương pháp giáo dục, xây dựng chương trình giáo dục phù hợp với học sinh và điều kiện giáo dục, giúp học sinh phát huy tối đa năng lực, phẩm chất.

Ở góc nhìn khác, PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Thủ đô nhấn mạnh, các trường cần đa dạng hóa các loại hình giáo dục, mở rộng quan hệ hợp tác với nhiều quốc gia, thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao cho Thủ đô, tôn trọng và trọng dụng người có đức, có tài...

Đây là tiền đề đáp ứng tốt hơn nhu cầu nâng cao hiểu biết của người dân, từ nông thôn đến thành thị, tăng tính chủ động, tư duy sáng tạo của học sinh, đưa chương trình giáo dục của Thủ đô tiệm cận hơn với nền giáo dục tiên tiến của khu vực và thế giới; từng bước đưa Thủ đô Hà Nội trở thành trung tâm lớn, tiêu biểu của cả nước về giáo dục, đào tạo chất lượng cao, thích ứng với quá trình chuyển đổi số quốc gia, đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế như Luật Thủ đô đã đề ra.