Để tài năng trẻ có cơ hội đóng góp

Nhiều sáng tạo ngang tầm quốc tế

TS Nguyễn Thị Phương Nhung, giảng viên khoa Dầu khí, Trường Đại học Dầu khí Việt Nam vừa được TƯ Đoàn và Bộ Khoa học - Công nghệ (KH-CN) trao giải thưởng Quả cầu vàng vì những nghiên cứu của chị mang lại giá trị, lợi ích cao. Được nhận học bổng nghiên cứu sinh tại Pháp, chị không chỉ lấy bằng tiến sĩ ngành khoa học và công nghệ nano mà còn có nhiều công trình nghiên cứu có ý nghĩa lớn đối với ngành công nghệ sinh học. Trong đó, đặc biệt nhất là nhà khoa học trẻ này đã tham gia nhóm nghiên cứu và phát triển sản phẩm "Màn chống muỗi". Đây là sản phẩm có giá trị toàn cầu, hiện được sử dụng rộng rãi ở Châu Phi, góp phần giảm thiểu số lượng người bị mắc các bệnh do muỗi gây ra. Tương tự, TS Trương Quốc Phong, Trưởng phòng Thí nghiệm Proteomics (Viện Công nghệ sinh học và công nghệ thực phẩm - Trường Đại học Bách khoa Hà Nội), chủ nhiệm 2 đề tài cấp Nhà nước được hội đồng chuyên môn đánh giá cao, đồng thời là chủ nhiệm và nghiên cứu chính nhiều đề tài chuyên ngành cấp bộ đã được nhận giải Quả cầu vàng 2014. Ngoài ra, anh còn là tác giả và đồng tác giả của 25 bài báo, công trình đăng trên tạp chí và kỷ yếu uy tín trên thế giới.

Trên đây là hai trong số những thanh niên có thành tích nghiên cứu khoa học (NCKH) đặc biệt xuất sắc đã được trao giải thưởng Khoa học kỹ thuật thanh niên Quả cầu vàng. Những đóng góp chất xám của họ không chỉ mang lại giá trị, lợi ích về kinh tế, vinh quang cho Tổ quốc mà còn vươn tầm quốc tế, khẳng định vị thế, tài năng của thanh niên Việt Nam.

Anh Lê Quốc Phong, Bí thư TƯ Đoàn cho biết, hưởng ứng chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước về phát triển đội ngũ nhân tài cho đất nước, năm 2003, TƯ Đoàn xây dựng giải thưởng Quả cầu vàng - giải thưởng lớn nhất về KH-CN dành cho thanh niên và quyết định tổ chức trao giải hằng năm để tìm kiếm tài năng trẻ cho đất nước. TƯ Đoàn phối hợp với Bộ KH-CN để các NCKH của thanh niên được xác định rõ giá trị và được vinh danh trong nước và quốc tế. Qua hơn 10 năm, giải thưởng Quả cầu vàng đã được trao cho 115 cá nhân, góp phần cổ vũ, động viên các thế hệ thanh, thiếu niên Việt Nam tích cực, hăng say NCKH, tiếp tục phấn đấu, phát triển sự nghiệp, đóng góp tích cực cho công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.

Cần cơ chế tạo đòn bẩy

Theo Bộ trưởng Bộ KH-CN Nguyễn Quân, cần xây dựng và thực hiện chính sách đào tạo, bồi dưỡng, trọng dụng, đãi ngộ, tôn vinh đội ngũ cán bộ KH-CN, đồng thời tạo môi trường thuận lợi, điều kiện để đội ngũ này phát triển được tài năng. Thời gian tới, 3 nhóm đối tượng sẽ được tập trung đầu tư hơn, đó là: Cán bộ KH-CN đầu ngành, cán bộ KH-CN được giao nhiệm vụ chủ trì các nhiệm vụ quan trọng của quốc gia và cán bộ KH-CN trẻ tài năng.

Còn về phía tổ chức Đoàn, hiện nay, công tác NCKH đã được phổ biến sâu rộng trong hệ thống đoàn trường, các hội, ngành, cơ quan... Các cơ sở đoàn có nhiều hình thức phát huy tinh thần xung kích của thanh niên, sinh viên, tạo cầu nối để các em "kết duyên" với NCKH. Điển hình như Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, ngay từ năm học đầu, sinh viên đã được hướng dẫn phương pháp NCKH. Từ năm học thứ hai, các em có thể đăng ký đề tài, chọn giáo viên hướng dẫn và thực hiện. Ngoài ra, trường còn tổ chức Tuần sinh viên NCKH, các hội nghị hằng tháng, quý, năm về hoạt động ý nghĩa này. Cuối mỗi năm học, trường đều xét, trao thưởng và hỗ trợ học bổng cho sinh viên.

Hiện nay, hoạt động NCKH đang được đẩy mạnh trong thanh niên. Nhiều cơ sở đoàn coi đây là tiêu chí thi đua, xét giới thiệu, kết nạp đảng viên hoặc trao các giải thưởng lớn gắn với nghiên cứu khoa học. Đáng mừng là, tổ chức Đoàn đã có biện pháp khơi dậy, động viên tài năng khoa học nữ. Phần thưởng Nữ sinh viên tiêu biểu trong lĩnh vực kỹ thuật năm 2014 vừa được TƯ Đoàn trao cho 20 nữ sinh viên xuất sắc toàn quốc là ví dụ. Phát triển tài năng khoa học cũng là nội dung được tổ chức Đoàn gắn liền với việc nâng cao giá trị đạo đức, trách nhiệm xã hội cho thanh niên. Bằng chứng cho thấy, hầu hết các tài năng trẻ đều là những cán bộ, đoàn viên, hội viên xuất sắc tham gia tích cực các hoạt động xã hội.

Dù Đảng, Nhà nước luôn quan tâm đến công tác đào tạo, NCKH, song các tài năng trẻ mong muốn có môi trường, hơn hết là cần có cơ chế để đưa các sản phẩm NCKH của thanh niên đến với đời sống. Theo Phạm Thanh Giang, Trưởng phòng Tin học viễn thông, Viện Công nghệ thông tin, việc nhận giải thưởng chỉ là bước đầu tiên của quá trình chinh phục đỉnh cao của tri thức. Điều quan trọng hơn là cần nhận rõ được trách nhiệm của người trẻ để cố gắng học tập, nghiên cứu khoa học, đem trí tuệ và nhiệt huyết đóng góp cho sự phát triển của đất nước. Để thực hiện điều đó rất cần sự quan tâm, tạo điều kiện của các cấp, ngành.