Để “lá phổi xanh” không trở thành hiểm họa

Thực trạng ấy đang đặt ra yêu cầu phải nâng cao hiệu quả kiểm tra, bảo dưỡng, quản lý cây xanh đô thị và nâng cao ý thức cộng đồng để “lá phổi xanh” không trở thành hiểm họa.

Nỗi bất an hiện hữu

Vào khoảng 22h ngày 22-6, một cây cổ thụ trên phố Tràng Thi (quận Hoàn Kiếm cũ, nay là phường Hoàn Kiếm) bất ngờ gãy ngang thân, đổ đè lên hai ô tô đang đỗ. Rất may không có thương vong về người.

Chỉ chưa đầy một tháng sau đó, chiều 19-7, một cơn dông lớn khiến toàn thành phố có tới 941 cây xanh gãy đổ. Riêng nội thành và các tuyến phố trung tâm ghi nhận đến 771 cây bị ảnh hưởng, trong khi các khu vực ngoại thành là 170 cây. Cây đổ đè lên nhiều ô tô, xe máy, gây thiệt hại cho người dân và ách tắc giao thông ở nhiều nơi.

Liên tiếp xảy ra các vụ cây xanh đổ, gãy mỗi khi mưa bão khiến nhiều người dân không khỏi bất an. Chị Lê Bích Phương (phường Thanh Xuân) lo lắng: “Mỗi khi trời có giông, tôi rất sợ đi qua những đoạn đường có cây to. Nhỡ cây đổ bất ngờ thì không biết xoay xở ra sao”. Cùng chung nỗi niềm, ông Lê Bá Long (phường Hoàng Mai) bày tỏ: “Khu tôi sống có nhiều cây cổ thụ, sau mỗi trận mưa to gió lớn là tôi lại thót tim. Rất mong chính quyền kiểm tra và có biện pháp xử lý kịp thời”.

Đội phó Đội An ninh cơ sở tổ dân phố 17 (phường Kiến Hưng) Bùi Thanh Bình cho biết: “Sau vụ dông lốc chiều 19-7, tại khu dân cư CT6, tổ dân phố 17 có nhiều cây đổ, gãy, rất may không gây thiệt hại về người và tài sản. Ngay khi nắm được tình hình, lực lượng chức năng của địa phương đã nhanh chóng huy động người dân, lực lượng an ninh cắt cây, tỉa cành để bảo đảm cho giao thông được thông suốt. Để không có các vụ việc tương tự xảy ra, chúng tôi rất mong cơ quan chức năng có biện pháp rà soát, xử lý kịp thời nhằm hạn chế tối đa tình trạng cây đổ, bảo đảm an toàn cho người dân”.

Cần những giải pháp căn cơ

Theo Sở Xây dựng Hà Nội, thành phố hiện đang quản lý gần 200.000 cây bóng mát. Hằng năm, các đơn vị chức năng vẫn triển khai rà soát, cắt tỉa, chặt hạ cây mục, cây nghiêng nguy hiểm. Đặc biệt, trước mỗi mùa mưa bão, từ tháng 5, Công ty TNHH một thành viên Công viên cây xanh Hà Nội đã chủ động hạ độ cao, tỉa cành cây trên nhiều tuyến phố lớn.

Phó Trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp, Công ty TNHH một thành viên Công viên cây xanh Hà Nội Trần Hoàng Đức cho biết: “Công ty thường xuyên phối hợp với Trung tâm Quản lý hạ tầng kỹ thuật và chính quyền các địa phương rà soát, kiểm tra, kịp thời phát hiện các trường hợp cây sâu mục, nguy hiểm để xử lý nhằm bảo đảm an toàn cho người và tài sản cũng như cảnh quan đô thị. Đối với các trường hợp cây đổ, cành gãy do thiên tai, mưa, bão, công ty sẽ phối hợp với chính quyền địa phương và các lực lượng chức năng triển khai xử lý ngay khi có tin báo để bảo đảm an toàn, giảm thiểu thiệt hại”.

Tuy nhiên, qua các vụ cây đổ thời gian qua cho thấy, công tác phòng ngừa vẫn chưa đủ hiệu quả để hạn chế tình trạng này. Theo chuyên gia Lê Huy Cường (Hội Khoa học kỹ thuật lâm nghiệp Việt Nam), nhiều cây yếu đi do rễ bị cắt trong quá trình làm hạ tầng, hoặc bị đóng đinh, giăng đèn trang trí, treo biển quảng cáo... khiến thân cây bị mục, dễ đổ khi gặp gió lớn. Thêm vào đó, các dãy nhà cao tầng tạo hiệu ứng đường ống, luồng gió tăng tốc giữa các khe hẹp cũng làm cây khó trụ vững.

Bên cạnh các biện pháp ứng phó khi đến mùa mưa bão, rất cần giải pháp dài hơi trong thời gian tới. Theo GS.TS Nguyễn Lân Hùng, Tổng Thư ký Hội các ngành sinh học Việt Nam, để hạn chế cây đổ, Hà Nội chỉ nên trồng các loại cây thân không giòn, có rễ ăn sâu, chiều cao vừa phải. Phải quy hoạch lại mật độ và chủng loại cây phù hợp với điều kiện đô thị. Còn Kiến trúc sư Phạm Anh Tuấn, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội cho rằng, giải pháp căn cơ là tăng tần suất kiểm tra, sớm phát hiện các cây bệnh, có dấu hiệu mục ruỗng để cắt bỏ kịp thời; việc khống chế chiều cao cũng cần đặt ra nghiêm túc.

Một thực tế khác cũng đang diễn ra phổ biến khiến cây xanh bị tổn thương nghiêm trọng, là việc nhiều người dân đóng đinh vào thân cây, treo biển quảng cáo, cột dây điện, móc võng… Các việc làm này đều khiến vi khuẩn, nấm xâm nhập làm cây mục ruỗng từ bên trong, nhiều cây bị tước mất lớp vỏ bảo vệ. Do đó, cùng với trách nhiệm của cơ quan quản lý, người dân cần nâng cao nhận thức về bảo vệ cây xanh. Nếu thấy cây nghiêng, rễ trồi, nứt thân… cần chủ động thông báo tới chính quyền địa phương. Trong điều kiện mưa bão, nên hạn chế di chuyển qua các tuyến phố có cây cổ thụ, cây cao lớn hoặc đang có dấu hiệu bất thường.

Các đơn vị thi công trên đường phố cũng phải có trách nhiệm bảo vệ cây xanh. Việc đào hố, làm cống, nâng nền… phải tuyệt đối tránh gây tổn hại đến rễ cây. Nếu bất khả kháng buộc phải ảnh hưởng đến cây xanh, cần có biện pháp gia cố kịp thời.

Hà Nội là thành phố xanh với những hàng cây cổ thụ rợp bóng, nhưng chính “lá phổi xanh” lại hoàn toàn có thể là mối đe dọa thường trực vào mùa mưa bão. Các ngành chức năng, chính quyền cơ sở, người dân và giới chuyên môn cần chung tay thực hiện những giải pháp căn cơ, bài bản để cây xanh không chỉ làm đẹp phố phường mà còn là không gian an toàn.