Dâng hương kỷ niệm 979 năm Ngày sinh Nguyên phi Hoàng Thái hậu Ỷ Lan

Nguyên phi Ỷ Lan tên thật là Lê Thị Yến, sinh ngày mùng 7 tháng Ba năm Giáp Thân (1044), người hương Thổ Lỗi (còn gọi là làng Sủi, xưa thuộc huyện Gia Lâm, phủ Thuận An, tỉnh Bắc Ninh, nay thuộc xã Phú Thị, huyện Gia Lâm, Hà Nội). Bà trở thành Nguyên phi rồi Hoàng Thái hậu, nhiếp chính Triều Lý, bậc nữ lưu kiệt xuất, có tài kinh bang tế thế, trọng nông, thương dân, giữ nghiêm phép nước, trừng trị bọn lộng quyền, tham nhũng, được nhân dân xưng tụng là “Lý Đại Mẫu nghi”.

Sử cũ chép rằng, đức vua Lý Thánh Tông đã 40 tuổi mà chưa có con trai nối dõi, thân hành đi cầu tự. Một sớm mùa xuân, vua viếng thăm chùa Dâu (nay thuộc huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh). Trai gái, già trẻ các làng nô nức ra rước vua. Duy có cô thôn nữ xinh đẹp của làng Sủi vẫn điềm nhiên hái dâu, xem việc ngự giá của vua không có quan hệ gì đến mình.

Vua Lý Thánh Tông lấy làm lạ, bèn cho đòi người con gái đang đứng bên nương dâu kề gốc lan ấy đến trước kiệu rồng để hỏi. Cô gái ung dung nhẹ nhàng tới quỳ tâu: “Thiếp là con nhà nghèo hèn, phải làm lụng đầu tắt mặt tối, phụng dưỡng cha mẹ, có đâu dám mong đi xem rước và nhìn mặt rồng”.

Vua thấy cô gái tuy ăn mặc quê mùa nhưng cử chỉ đoan trang dịu dàng, lời lời phong nhã, đối đáp phân minh, lễ nghĩa khác người, vua cho cô gái theo long giá về kinh đô. Người cũng cử một nữ học sĩ dạy học cho Yến Nương, phong làm Ỷ Lan phu nhân, gọi cung của nàng là Ỷ Lan. Tháng Giêng năm 1066, Ỷ Lan phu nhân sinh hạ hoàng tử, lấy tên là Kiền Đức (chính là vua Lý Nhân Tông), được vua phong làm Nguyên phi.

Năm Kỷ Dậu (1069), giặc Chiêm Thành xâm lấn bờ cõi nước ta, vua Lý Thánh Tông trực tiếp cầm quân đánh giặc, Thái tử còn nhỏ, vua giao cho Nguyên phi Ỷ Lan trông nom và cai quản triều chính.

Năm Nhâm Tý (1072), vua Lý Thánh Tông ốm nặng rồi qua đời, Thái tử Kiền Đức lên ngôi vua, tôn mẹ làm Hoàng Thái hậu Linh Nhân. Vua còn nhỏ tuổi, Thái hậu buông rèm nhiếp chính, cùng hai danh tướng Lý Thường Kiệt và Lý Đạo Thành điều hành việc nước.

Trong những năm trị vì đất nước, Nguyên phi Ỷ Lan đã có nhiều chính sách đem lại ấm no, hạnh phúc, yên vui cho nhân dân Đại Việt. Bà cũng là người tinh thông Phật pháp và có những đóng góp to lớn trong việc mở mang, xây dựng chùa chiền. Trong cả hai lần buông rèm nhiếp chính, đức Nguyên phi Ỷ Lan đều hoàn thành sứ mệnh, được vua khen ngợi, các quan trong triều khâm phục, nhân dân quý trọng.

Ngày 25 tháng Bảy năm Đinh Dậu (1117), Nguyên phi Ỷ Lan mất, thi hài được hỏa táng theo nghi lễ nhà Phật. Vua dâng tên thụy là Phù Thánh Linh Nhân Hoàng Thái hậu, táng ở Thọ lăng Thiên Đức (làng Đình Bảng, Từ Sơn, Bắc Ninh ngày nay).

Đức Nguyên phi Ỷ Lan không chỉ được suy tôn là “Như Lai xuất thế”, “Lý triều Thiên Nam Đệ nhất”, mà còn được người dân tôn làm Thành hoàng của làng Yên Thái, tổng Tiền Túc, huyện Thọ Xương cũ (nay thuộc phường Hàng Gai, quận Hoàn Kiếm). Ghi nhớ công lao to lớn của bà, dân làng Yên Thái đã lập đền thờ, đời đời hương khói phụng thờ và lưu truyền cho con cháu đời sau về công lao to lớn của bà.

Lễ dâng hương kỷ niệm 979 năm Ngày sinh Nguyên phi Hoàng Thái hậu Ỷ Lan được tổ chức nhằm phát huy Đề án “Tổ chức lễ hội truyền thống trong khu phố cổ và khu vực hồ Hoàn Kiếm” của UBND quận, đồng thời là một hoạt động văn hóa truyền thống có ý nghĩa thiết thực không những của nhân dân phường Hàng Gai, quận Hoàn Kiếm, mà còn là niềm tự hào của nhân dân Thủ đô. 

Sự kiện cùng nhằm góp phần bảo tồn, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc, là nét đẹp truyền thống trong sinh hoạt văn hóa cộng đồng của người dân Thủ đô, thể hiện tình cảm và truyền thống đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “Ăn quả nhớ người trồng cây” của dân tộc Việt Nam.

Sau lễ dâng hương, Đội tế nam, tế nữ hành lễ; nhân dân và du khách thập phương vào lễ, tiếp đó là chương trình biểu diễn văn nghệ truyền thống. 

Theo Chủ tịch UBND phường Hàng Gai Nguyễn Mạnh Linh, dịp này, UBND phường Hàng Gai đã xây dựng bộ nhận diện mới về đình Yên Thái với các ấn phẩm như: Logo về đình Yên Thái; Bản giới thiệu đình Yên Thái bao gồm tiếng Việt và tiếng Anh; bao lì xì của đình Yên Thái.

Trong đó, điểm đặc biệt của bộ ấn phẩm này là tờ giới thiệu cầm tay về đình Yên Thái với bản tiếng Việt và tiếng Anh có mã QR được tích hợp với website: https://www.hoankiem360.vn và bản đồ chỉ dẫn đến các địa điểm di tích khác trên địa bàn phường Hàng Gai… Những ấn phẩm này được phát hành nhằm quảng bá rộng rãi tới nhân dân và khách du lịch khi đến với quận Hoàn Kiếm.