Có một Thạch Bích - Thung Nắng nguyên sơ…

Tuyến du lịch Thạch Bích - Thung Nắng thuộc thôn Đam Khê (xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình) và nằm trong vùng lõi Di sản quần thể danh thắng Tràng An, cách trung tâm thành phố Ninh Bình chỉ 8km.

Từ bến thuyền Thạch Bích, du khách thăm chùa Thạch Bích - nơi xuất gia tu hành đầu tiên của Phật hoàng Trần Nhân Tông trước khi lập ra Thiền phái Trúc Lâm tại Yên Tử. Chùa Thạch Bích được xây dựng vào thế kỷ XIII, trong khuôn viên 3.000m2. Với những giá trị văn hóa - lịch sử, chùa Thạch Bích được coi là chứng nhân ghi dấu ấn của dòng chảy Phật giáo vào vùng đất này. 

Sau khi thăm chùa Thạch Bích, du khách bắt đầu hành trình tham quan Thung Nắng bằng con đò nhỏ. Thời gian lý tưởng nhất để thấy hết vẻ đẹp diễm lệ của Thung Nắng là vào tháng 4, khi hoa súng nở rực hồng mặt sông Đền Vối. Từ tháng 5 đến tháng 6, khi những cánh đồng lúa chín vào mùa thu hoạch, cả tuyến đường thủy dài 3km ấy khoác lên mình tấm áo vàng rực rỡ giữa trập trùng núi non xanh thẳm, tạo nên một tuyệt tác thiên nhiên kỳ ảo, thơ mộng. Dưới những nhịp chèo khoan thai của người lái đò, con đò nhỏ nhẹ nhàng rẽ nước lướt qua những dải núi nhấp nhô, hai bên là lau sậy, cỏ lác um tùm. Dưới dòng nước trong vắt là những tầng thủy sinh với đủ hình thù và từng đàn cá bơi lượn. Càng quan sát, du khách sẽ càng nhận thấy hệ sinh thái dưới nước của Thung Nắng phong phú nhường nào. Ngoài ra, Thung Nắng còn là nơi sinh sống của các loài trăn, rắn, sáo, khướu, khỉ...

Thung Nắng có diện tích 8ha, được chia thành Thung Nắng ngoài rộng 3ha, Thung Nắng trong rộng 5ha. Bên cạnh Thung Nắng là Thung Râm. Người dân địa phương lý giải, “thung” là từ dùng để chỉ vùng đất bằng phẳng, ngập nước và được bao bọc bởi các ngọn núi. Theo nghĩa ấy, Thung Nắng là vùng đất nhiều nắng hơn các vùng lân cận. Còn Thung Râm là khu đất quanh năm mát mẻ, nắng ít khi chiếu rọi tới.

Trên suốt hành trình, du khách sẽ được người lái đò địa phương kể về sự tích các ngọn núi được đặt tên tùy theo hình dáng, như núi Ba Dọi, núi Măng, núi Vàng... Tiếp đó, du khách sẽ thăm đền Vối - nơi thờ Thành hoàng làng Hộ quốc Đại vương, tương truyền là vị thần đã giúp nhà Trần đánh thắng quân Nguyên Mông. Sở dĩ ngôi đền này được gọi là đền Vối là bởi xung quanh đền có rất nhiều cây vối cổ thụ đã tồn tại hàng trăm năm nay. Đền tọa lạc trên khu đất rộng 290m2, được xây dựng theo kiểu tiền đao hậu đốc, tựa lưng vào núi Hang Vàng, trước mặt là sông Lóng Trai. Trên cửa đền có bức đại tự đề: “Tối Linh Từ” (Ngôi đền linh thiêng). Trong đền có nhiều mảng chạm khắc tinh xảo với họa tiết, hoa văn phong phú và còn lưu giữ nhiều hiện vật có giá trị như long ngai, đồ thờ niên đại thế kỷ XIII, 2 đạo sắc phong...

Rời đền Vối, du khách theo nhánh sông Ngòi Rắn đến eo Cá Măng, đập Đồng Tổ rồi tới núi Quận Công. Dưới chân núi là cửa hang Thong. Đi sâu vào trong hang, suốt chiều dài 200m, du khách tận mắt ngắm nhìn những nhũ đá nhiều hình thù kỳ ảo. Không khí trong hang quanh năm mát lạnh, tạo cảm giác sảng khoái, nhất là vào những ngày hè. Hang Thong chính là ranh giới giữa Thung Nắng và Thung Râm. 

Đối diện với cửa hang Thong là đền Thung Nắng - nơi thờ Bà chúa Thượng Ngàn vô cùng linh thiêng. Bên cạnh đền là quèn (đèo) Cây Thị gồm 170 bậc đá nối Thung Nắng ngoài và Thung Nắng trong. Đứng từ đây, du khách sẽ cảm thấy thật nhỏ bé trước khung cảnh rừng nguyên sinh rộng lớn, huyền bí với hệ thực vật phong phú, trong đó có nhiều cây thị cổ thụ và nhiều loài cây thuốc quý mọc trên các vách đá hàng ngàn năm tuổi. Đặc biệt, tại Thung Nắng trong, du khách có thể trải nghiệm leo núi sang hang Bụt và hòa mình vào tuyến du lịch Linh Cốc - Hải Nham một cách dễ dàng nhờ các bậc đá được xây dựng vững chắc, dài 3.500m.

Không chỉ mang những giá trị về thiên nhiên, văn hóa - lịch sử, tuyến du lịch Thạch Bích - Thung Nắng còn có nhiều điểm di tích khảo cổ học thời tiền sử như Di tích khảo cổ Mái Đá Vàng, nơi có hang Vàng hay hang Ông Hay được phát hiện với nhiều hiện vật, công cụ lao động bằng đá, các mảnh xương... minh chứng cho sự tồn tại của người Việt cổ. Dự kiến, trong tương lai, các di tích khảo cổ học này sẽ trở thành những điểm tham quan trong hành trình khám phá Thạch Bích - Thung Nắng, tạo thêm trải nghiệm hấp dẫn cho du khách bên cạnh những tour tuyến tham quan quen thuộc như Bái Đính, Tràng An, Thung Nham, hang Chùa - hang Ghé - hang Bụt...