Cơ hội "định danh" điểm đến bằng giải thưởng điện ảnh: Tìm bản sắc cho mỗi liên hoan phim, giải thưởng điện ảnh

Hànộimới Cuối tuần giới thiệu ý kiến của một số đạo diễn, nhà sản xuất phim về vấn đề nói trên.

Đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp:
Liên hoan phim, giải thưởng phải thu hút được nhà làm phim

LHP - với nhiều cấp độ, quy mô tổ chức - góp phần làm cho đời sống điện ảnh sôi động hơn. Trên thế giới có những LHP cấp vùng, LHP quốc gia, LHP quốc tế, LHP dành cho thanh, thiếu niên, LHP về đề tài phụ nữ, LHP khoa học, LHP về đề tài tình yêu... Một đất nước có nhiều LHP không phải là vấn đề gì tiêu cực, thậm chí cần được coi là tốt. Tuy vậy, trong một năm, liệu chúng ta có sản xuất đủ phim để tham gia chừng ấy LHP không? Dù LHP hay giải thưởng nào thì cũng phải thu hút được nhà làm phim.

Các nhà làm phim trên thế giới thường chọn tham gia LHP quốc tế trước nếu có điều kiện, sau đó mới tham gia LHP trong nước. Có những LHP đặt ra rào cản và thách thức khá khó khăn, buộc nhà làm phim phải chọn lựa. Cũng có LHP rất cởi mở, chỉ cần có phim tham gia. Ban tổ chức luôn phải có trách nhiệm với công chúng, với nhà đầu tư, tức là tổ chức một LHP có hiệu quả và có khả năng đi tiếp trong nhiều năm sau. Cũng không nên nghĩ rằng tổ chức LHP là phải chọn thành phố lớn, được ưu đãi về đầu tư trong chiến lược văn hóa; thay vào đó, nên có sự đa dạng và cởi mở, ở đâu có công chúng thì tổ chức LHP ở đó.

Nhà sản xuất Nguyễn Cao Tùng:
Tăng cường sân chơi cho các đạo diễn trẻ và phim ngắn

Một LHP phải đặt trọng tâm vào nhóm nhà làm phim cụ thể, thể loại phim cụ thể, chủ đề cụ thể. Ví dụ, nói đến Cannes là nói đến “phẩm chất sáng tạo” và họ luôn duy trì mục đích thu hút sự chú ý và nâng cao danh tiếng của các bộ phim, nhằm góp phần phát triển điện ảnh, thúc đẩy ngành điện ảnh trên toàn thế giới và tôn vinh các bộ phim giá trị. Tuy nhiên, với số lượng phim ít ỏi hằng năm của nền điện ảnh Việt Nam thì sự hấp thụ và phân loại tại các LHP nội địa hiện nay là không đủ, nên các LHP nội địa na ná nhau, không rõ bản sắc.

Với hai giải thưởng điện ảnh Cánh diều và Bông sen, chúng tôi gần như chỉ phân biệt đây là 2 giải thưởng điện ảnh toàn quốc của 2 đơn vị chủ quản tổ chức khác nhau chứ không hề phân biệt được bản sắc, nét đặc trưng. Nhìn lại những kỳ trao giải thưởng điện ảnh trong nước, mong muốn lớn nhất của tôi là tăng cường sân chơi cho các đạo diễn trẻ và phim ngắn, đề cao tính sáng tạo và đột phá trong ngôn ngữ điện ảnh.

Vì nhiều lý do mà nhiều đạo diễn trẻ của Việt Nam phải đi đường vòng bằng cách gửi phim dự các LHP quốc tế. Khi chúng ta chưa có nhiều phim điện ảnh hằng năm để các đạo diễn mới có cơ hội làm nghề, thì phim ngắn và LHP là nơi sàng lọc tài năng trẻ, đưa họ đến với công chúng.

Từng tham gia một số LHP quốc tế uy tín, tôi thấy một số kinh nghiệm của các nước trong việc tổ chức LHP và giải thưởng điện ảnh: Một là, phải đầu tư vào một ban giám khảo có chất lượng chuyên môn, công tâm, nhất quán và trung thành với tiêu chí đánh giá xếp hạng để tránh điều tiếng xung quanh các giải thưởng. Hai là, công tác tổ chức, quảng bá, truyền thông phải tốt hơn, chuyên nghiệp hơn để thu hút sự quan tâm của đại chúng, thay vì chỉ là anh em trong nghề “đóng cửa bảo nhau”. Chúng ta phải làm sao để khán giả đại chúng quan tâm và xem trực tiếp LHP của mình như họ thường xem live LHP Oscar hay Cannes vậy.

Nhà sản xuất Hoàng Quân:
Cần đa dạng hóa các hoạt động bên lề

Có hai dạng LHP, một là LHP tập trung vào yếu tố bình chọn của số đông để đưa ra quyết định giải thưởng cho những cá nhân, tổ chức xứng đáng; hai là LHP được bình chọn bởi một hội đồng giám khảo chuyên nghiệp. Có những LHP kết hợp cả hai yếu tố này, nơi khán giả và hội đồng giám khảo đưa ra giải thưởng khác nhau. Tôi nghĩ, chúng ta nên có sự tách bạch rõ ràng theo các tiêu chí cụ thể đi kèm với các hoạt động kinh doanh, mua bán phim. Như vậy, sẽ có sự kết nối mạnh mẽ giữa cộng đồng làm phim và những doanh nghiệp đang hoạt động trong các lĩnh vực liên quan tới phim.

Hội chợ phim đi kèm LHP sẽ làm cho kỳ LHP ấy sôi nổi hơn, đồng thời cũng là dịp để những người làm phim được xem, tìm hiểu nhiều sản phẩm ở những thị trường khác nhau, qua đó có cái nhìn tổng thể hơn và biết được phim Việt đang ở đâu trên bản đồ phim thế giới, cũng như tiềm năng để kinh doanh phim Việt như thế nào. Đây cũng là mô hình đã được áp dụng thành công tại nhiều LHP lớn trên thế giới, như Cannes hay Berlin, Busan, nơi có thị trường phim diễn ra song song với các hoạt động LHP.

Chúng ta đã nhìn thấy sự cố gắng của các ban tổ chức trong việc làm cho mỗi kỳ LHP trang trọng và sôi động hơn thông qua các sự kiện thảm đỏ, hội thảo, hoạt động bên lề. Nhưng theo tôi, hoạt động bên lề cần đa dạng hơn để khán giả không chỉ đến xem phim, tiếp xúc với các ngôi sao mà còn để tìm hiểu kỹ hơn về cách thức làm phim của các đơn vị. Thậm chí, có thể nói nhiều hơn về xu hướng đang thịnh hành trên thế giới, tương lai của ngành phim, cũng như tổ chức các buổi trao đổi đặc thù liên quan đến công nghệ sản xuất các dòng phim khác nhau. Trên thế giới có nhiều dòng phim và mỗi năm, các kỳ LHP đều có một chủ đề nhất định. Các hoạt động bên lề góp phần làm đậm thêm chủ trương và định hướng của kỳ liên hoan. Mặc dù không phải LHP nào cũng bắt buộc phải có một chủ đề cụ thể, nhưng việc lựa chọn chủ đề phù hợp với mục tiêu của LHP sẽ góp phần nâng cao giá trị và sức hút của sự kiện.

Trong những năm gần đây, Việt Nam đã có những giải thưởng bắt nhịp với xu hướng chung của điện ảnh thế giới. Tuy vậy, chúng ta nên cân nhắc bổ sung thêm các giải thưởng khác cho các nhân sự trong đoàn làm phim, như âm thanh, âm nhạc, kỹ xảo, phục trang... Không chỉ làm cho kỳ LHP thêm sôi động, những giải thưởng này còn giúp thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp điện ảnh trong nước, nâng cao chất lượng các khâu sản xuất và tạo động lực cho nghệ sĩ.

Cuối cùng, tôi nghĩ điều quan trọng là mình làm tốt nhất những gì trong khả năng đang có. Theo ý kiến cá nhân tôi, việc có ngày càng nhiều LHP không phải là yếu tố quan trọng nhất. Thay vào đó, chúng ta cần xây dựng một vài LHP có tiếng vang, chất lượng, đáng nhớ và đáng để khán giả và các nhà làm phim muốn quay lại trong những lần sau. Điều này không chỉ đòi hỏi sự đầu tư về chất lượng, mà còn cần một chiến lược dài hạn và sự kiên nhẫn.