Cơ hội đầu tư trong ngành chế biến thực phẩm

Thị trường tiềm năng

Tại hội thảo xúc tiến đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp chế biến thực phẩm vừa diễn ra tại TP Hồ Chí Minh, ông Đỗ Thắng Hải, Thứ trưởng Bộ Công Thương cho biết, lĩnh vực này tăng trưởng đều đặn trong giai đoạn 2012-2016 với mức tăng trung bình 6,94%/năm với thực phẩm chế biến và 9,48% đối với đồ uống. Theo thống kê, lượng tiêu thụ thực phẩm hằng năm của Việt Nam ước tính chiếm khoảng 15% GDP, và trong 9 tháng năm 2017 đã tăng 11,9% so với cùng kỳ năm 2016. Tuy nhiên, mức tăng của sản lượng sản xuất mới chỉ 9% nên vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu thị trường nội địa.

Theo ông Bùi Trường Thắng, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương), thị trường sản xuất, chế biến thực phẩm còn rất nhiều dư địa để phát triển, đặc biệt ở các ngành như sữa, nước giải khát, bánh kẹo, dầu ăn. Đối với ngành sữa, dự báo nhu cầu tiêu thụ tăng và đạt mức 27-28 lít/người/năm vào năm 2020; mức tiêu thụ bánh kẹo dự báo tăng 10%/năm so với mức tăng trung bình của khu vực là 3%/năm và của thế giới là 1-1,5%/năm; ngành dầu thực vật hiện tiêu thụ bình quân khoảng 12 kg/người/năm, dự báo đến năm 2020 tiêu thụ 17 kg/người/năm… Bên cạnh thị trường trong nước, tiềm năng khai thác và chế biến thực phẩm để xuất khẩu ra nước ngoài cũng rất lớn.

Việt Nam là một trong những nước xuất khẩu gạo, cà phê, hạt điều lớn nhất thế giới. Xuất khẩu nhóm hàng nông sản trong năm 2016 đạt hơn 15 tỷ USD, trong đó nhiều nhóm hàng có mức tăng trưởng cao và ổn định như rau quả, hạt tiêu, hạt điều, cà phê. Tuy nhiên, nông thủy sản của Việt Nam chủ yếu xuất khẩu dưới dạng thô nên giá trị gia tăng không cao. Vì vậy, hiện nay có nhiều biện pháp được các địa phương áp dụng nhằm nâng cao giá trị gia tăng cho hàng xuất khẩu, trong đó, việc thu hút đầu tư phát triển sản xuất, tiếp thu công nghệ tiên tiến là một trong những lựa chọn để thúc đẩy sự phát triển của ngành.

“Rộng cửa” đầu tư vào chế biến thực phẩm

Bà Trần Kim Oanh, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến đầu tư phát triển công thương (Cục Xúc tiến thương mại) cho biết, thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong lĩnh vực chế biến thực phẩm còn hạn chế. Tính đến cuối tháng 10-2017 đã có 128 quốc gia và vùng lãnh thổ đăng ký đầu tư vào Việt Nam, tổng vốn đăng ký gần 313 tỷ USD với 24.199 dự án. Tuy nhiên, lĩnh vực chế biến thực phẩm chỉ thu hút được hơn 4 tỷ USD với 295 dự án. Đứng đầu trong các doanh nghiệp FDI ở lĩnh vực này là Singapore với 62 dự án, tổng vốn đăng ký là 1,58 tỷ USD; Hàn Quốc chiếm vị trí thứ hai với 61 dự án, vốn đăng ký xấp xỉ 1 tỷ USD… Bình Dương là địa phương có nhiều dự án FDI về chế biến thực phẩm nhất, tiếp theo là TP Hồ Chí Minh và Long An.

Theo bà Kim Oanh, con số đầu tư khiêm tốn cho thấy cơ hội đầu tư vào ngành này tại Việt Nam còn rất lớn. Tuy nhiên, hiện nguyên liệu trong nước cũng chưa đáp ứng được yêu cầu sản xuất, tiêu chuẩn của doanh nghiệp FDI, vì vậy lượng nhập khẩu nguyên liệu khá lớn; tỷ trọng xuất thô vẫn nhiều, tinh chế vẫn thấp nếu so với doanh nghiệp FDI sản xuất tại nước họ hay các quốc gia khác. Chính vì vậy, để thu hút nguồn vốn FDI trong chế biến thực phẩm, bà Trần Kim Oanh cho rằng cần quy hoạch vùng nguyên liệu, hỗ trợ cho doanh nghiệp FDI xây dựng và phát triển vùng nguyên liệu để sản xuất ổn định.

Ông Thierry Rocaboy, Chủ tịch Ủy ban Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản của Hiệp hội Doanh nghiệp Châu Âu (EuroCham) cho rằng, xu hướng đầu tư trong chế biến thực phẩm có sự gia tăng trong những năm vừa qua. Tuy nhiên, tỷ lệ doanh nghiệp Châu Âu đầu tư vào lĩnh vực chế biến chiếm tỷ lệ nhỏ, còn thấp so với tiềm năng. Ông Nam Sang Kun, chuyên gia về xúc tiến đầu tư của Hàn Quốc thì cho biết, đầu tư của Hàn Quốc vào Việt Nam ở lĩnh vực chế biến thực phẩm có gia tăng trong những năm vừa qua. Rất nhiều công ty Hàn Quốc đang chuyển đầu tư ra nước ngoài để tận dụng những thị trường mới nổi ở Châu Á; các hiệp định thương mại giữa Việt Nam và Hàn Quốc cũng đang tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp Hàn Quốc gia tăng đầu tư vào Việt Nam.

Theo ông Võ Thành Đô, Phó Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, hiện các chính sách của Nhà nước đã đồng bộ và bao trùm lên tất cả chuỗi sản xuất nông nghiệp. Hầu hết các chính sách trong lĩnh vực này đều liên quan đến việc khuyến khích phát triển chế biến nông sản, nhất là chế biến sâu, gia tăng giá trị cho sản phẩm. Mức ưu đãi đầu tư cho doanh nghiệp tương đối lớn từ đất đai, thuế, cơ sở hạ tầng, xúc tiến thương mại… Bên cạnh đó, cơ quan quản lý nhà nước các cấp cũng hết sức nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư, cải cách thủ tục hành chính để doanh nghiệp thuận lợi trong đầu tư sản xuất, kinh doanh ở lĩnh vực chế biến thực phẩm.