Chùa Mơ Táo

Ảnh: Thanh Kiệm

Xóm Mơ Táo thuộclàng Mai Động (quận Hai Bà Trưng) trước đây có tên là thôn An Việt. Thôn nằm gần nơi hợp lưu của các dòng Tô Lịch, Kim Ngưu, Lư Giang nên đất đai màu mỡ. Ở khắp các vườn nhà là những vườn táo ngon có tiếng. Do nằm trên đất Kẻ Mơ, lại gắn với đặc sản của địa phương nên dân trong vùng thường gọi nơi đây là xóm Mơ Táo.

Xóm Mơ Táo nhà thưa, dân ít vậy mà từ hàng trăm năm trước đã có đầy đủ thiết chế văn hóa của một thôn làng. Cùng với ngôi đình thờ vọng tướng Tam Trinh, đền Ba Cây thờ Mẫu Thoải, ở xóm Mơ Táo còn có cả ngôi chùa thờ Phật.

Chùa Mơ Táo tên chữ là Phúc Khánh Tự.Đầu tháng 5-1954, một máy bay quân sự Pháp trúng đạn ở mặt trận Điện Biên Phủ cố bay về đến đây thì rơi xuống vườn chùa. Chú tiểu trông chùa bị chết; Phật điện, tiền đường đổ nát. Sau ngày miền Bắc giải phóng, nhân dân sở tại góp gạch, gỗ dựng lại mái chùa đơn sơ.

Khác với vẻ ngoài khiêm nhường, chùa Mơ Táo còn giữ được một số di vật quý, trong đó có quả chuông đúc thời Tây Sơn. Thân chuông cao 0,69m, miệng rộng 0,48m. Quai chuông đúc hình con bồ lao khá đẹp. Thân chuông chia thành 4 phần. Phía trên khắc chữ Phạn, phía dưới đúc nổi hình rồng, phượng, lá đề. Chuông do Trần Thái An làm Hiệp Trấn xứ An Quảng hưng tạo. Qua các dòng chữ Hán “Bảo Hưng nhị niên tuế tại Nhâm Tuất tu tạo”chúng ta biết chuông được làm khuôn vào năm cuối cùng của triều Tây Sơn và đến năm sau (1803) khi nhà Nguyễn nắm quyền thống trị trên cả nước, việc đúc chuông mới hoàn thành. Lời văn khắc trên chuông giúp chúng ta tìm hiểu chính sách tôn giáo thời Tây Sơn. Chuông chùa Mơ Táo là một trong số ít quả chuông Tây Sơn còn giữ niên đại nguyên vẹn đến ngày nay.

Vào đầu những năm 90 của thế kỷ XX, nhận rõ giá trị lịch sử của ngôi chùa, Thượng tọa Thích Viên Thành, trụ trì ở chùa Hương đã cử người về trông nom. Năm 1997, Phật tử khắp nơi đã đóng góp hơn 900 triệu đồng dựng lại chùa theo kiến trúc cổ.

Chùa ba gian hai dĩ. Từ sân chùa lên tòa tam bảo phải qua 5 bậc đá. Quanh tam bảo có hành lang và lan can bằng đá. Lan can chia thành nhiều ô. Mỗi ô đều chạm nổi chim muông, hoa lá.

Ba gian chùa lắp cửa bức bàn. Mỗi cánh được phân ô chạm nổi chim phượng, hoa mai, sen, cúc. Phía trên cửa, gắn các bức chạm hoa văn, ở giữa là các chữ Hán: Văn tư tu, Tín hạnh nguyện, Giới định tuệ.Bộ khung gỗ phật điện làm theo kiểu chồng giường. Trước phật điện gắn cửa võng, phía trên treo bức hoành “Lưu ly bảo điện”.Nối tiếp tam bảo và phật điện là hai cửa ngách đi ra hành lang tạo sự thông thoáng và thuận tiện cho sự hành lễ của các phật tử. ở đầu hồi phía ngoài tam bảo, hướng về nhà tổ, có gắn phù điêu tạo bằng đá xanh cỡ 2,6x2,6x0,1m. Chính giữa chạm nổi hình phật Thích Ca tọa trên tòa sen; hai bên có chữ Học và chữ Pháp.

Sư Thích Minh Nguyệt, trụ trì chùa Mơ Táo cho biết, các đồ thờ bằng gỗ ở chùa như hương án, hoành phi, câu đối, tượng Phật do thợ giỏi tạo tác và đều được dát vàng. Tổng số tiền chi cho trang trí nội thất hết hơn 400 triệu đồng. Hiện nay, chùa đang dựng tam quan kết cấu toàn bằng đá, quy mô khá lớn. Tam quan có 4 trụ, tạo 3 cửa, trên có mái cổng chạm hình ngói âm dương. Đế chân hai cột chính kích thước 1,15x1,15m; thân cột cỡ 0,70x0,7, cao 3,6m. Phía trên chạm tứ linh. Khi hoàn thành, công trình này dùng hết 80m3 đá mua từ Thanh Hóa. Các thợ đá tỉnh Ninh Bình đảm nhiệm tạo tác.

Dựa vào sự đóng góp hơn 1,5 tỉ đồng của nhân dân và Phật tử khắp nơi, trải 10 năm gắng công xây dựng, chùa Phúc Khánh đã được dựng lại trên đống đổ nát của chiến tranh. Chùa có kiến trúc hài hòa, phù hợp với cảnh quan. Từ tảng đá kê chân cột đường kính 0,6m chạm 21 cánh sen, hai cây hương bằng đá đến các bức chạm gỗ đều thể hiện tài nghệ của nghệ nhân cuối thế kỷ XX.

HNM